Avahîsazîya Şêwaz û Hestan li Çîroka “Mem Û Zîn”a El-Botî

Yıl 2024, Sayı: 9, 77 - 94, 29.06.2024

Hasan Morad

https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1457501

Öz

Ev xebat, avahîsazîya şêwaz û hestan di çîroka “Mem û Zînê” ya Mihemed Seîd Remezan el-Botî pêşkêş dike. Armanca xebatê danasîna şêwaz û hestên bi coş a ku çîroka Îslamî pê tê cîyawazkirin û herwisa destnîşankirina karîgerîya wan a li ser ciwankarîya vê çîrokê ya wekî numûne ji bo çîroka îslamî. Vê vekolînê rêbaza wesfî û analitik bi kar anîye. Ji têgeha avahîsazîyê mebest ew terkîba rêkêxistî ye ku binyatê peyvê li ser hinek herf û forman ava dike û ew xwedî formeke taybet û yekgirtineke navxweyî ye ku bi vê çendê ve bi yên din ve tê girêdan û bi rêka pişikdarîya wê ya di çendîn rist û derbirînan ve tê dîyarkirin. Nivîskarê çîrokê el-Botî jî di hemî zanistên şer‘î yên muxtelîf û di hemî îxtîsasên wan yên cûrbicûr da zanayekî jêhatî û pispor bû. Ew di zanistên nû yên gerdûnî û felsefî da jî zanayekî serwext bû. Ji bilî van, ew kesekî edîb û nivîskar ê jîr bû. Di heman demê de edebzan û jîr bû. Desthelîya wî ya edebî di çîrok û romanên wî nivîsî da, taybetî di çîroka “Mem û Zînê” da dîyar dibe. Ew çîrokeke evînî ye ku di navbera xortekî û keçekê da bi awirekê ve dest pê kirîye û paşê ew evin bûye vîneke dîn û sewda. Lê kesekî fitnekar kefte di navbera wan da û bû sebebê ji hev dûrkeftina wan. Paşê ji hev dûrketina evîndaran rengê evîna wan guhorî û evîna wan bû eşqeke îlahî û herdu bi pakî û masûm gîyanên xwe ji dest dan. Nivîskar di vê çîrokê da çend şêwazên zimanî bi kar anîne, wekî şêwaza kesayetîpêdanê ya bi guhorîna tiştên manewî ji bo tiştên madî û fîzîkî, yan jî berevajî vê gelek caran kartêkerên çîrokê yan her tiştekî din bi şêweya wêneyên derbirînê (te’bîrî) ve dane naskirin. Şêwaza vegêranê ji ber wesifkirina rewşa civakê ya karêkterên çîrokê tê da jîyayî, şêwazeke teswîrker e û herwisa bi rêka vegêrana bela û derdeserîyên ji encama paşxaneya civakî, ‘urf û ‘edetên klasîkî û bîr û bawerên ayînî bi serê herdu evîndaran da hatî, wesifkirina rûdanên civakî hatîye kirin. Rûdanên vê çîrokê digel komeke hest û coşên insanî yên wekî dudilî, tirs, kerb, vîna ji dil, bawerîya bi Xwedê, bêzarî, şewq û hesretê ve hevalîyê dike. Vekolîn gehiştîye wê encamê ku şêwaz û lîrîzm giringtirîn hunerên ciwankirina çîrokê ye û herwisa di vegêrana rûdanên çîrokê yên di vê berhemê da desthelî û şarezayîya nivîskarî berçav dibe. Baş dîyar dibe ku Xwedê jê razî Botî xwedîyê şîyanên ‘ilmî û edebî bûye û ev çende di şêwaza wî ya nestele ya di vegêrana çîrokê da dîyar dibe û encamên din dê li dawîya vekolînê bêne pêşkêşkirin.

Anahtar Kelimeler

Çîrok, Şêwaz, Lîrîzm, Mem û Zîn, Mihemed Seîd Remezan el-Botî

دراسة بنية الأسلوب والعاطفة في قصة "ممو زين" لمحمد سعيد رمضان البوطي

Öz

قدمت هذه الدراسة عرضاً لبنية الأسلوب والعاطفة في قصة "ممو زين" لمحمد سعيد رمضان لبوطي. والهدف منها هو بيان ما تمتاز به القصة الإسلامية من الأساليب والعواطف الجياشة المختلفة وأثرها في جمالية القصة من خلال هذه القصة، واتبعت في ذلك المنهج الوصفي التحليلي، والمقصد من مفهوم البنية ذلك التركيب الذي تم تنظيمه من عدة حروف وهيئات وبُني عليها أصل الكلمة، وله شكله الخاص ووحدته الذاتية التي تتوقف على غيرها، وتتعيّن، عبر مشاركتها لغيرها من العبارات. أما كاتب القصة "البوطي"، فهو عالم متمكن في مختلف العلوم الشرعية بشتى اختصاصاتها، ومطلّع على العلوم الحديثة الكونية والفلسفية بالإضافة لذلك فهو أديب وكاتب حكيم ظهرت ابداعاته الأدبية فيما كتبه من قصص وروايات، وعلى رأسها قصة" ممو زين"؛ وهي قصة حب نشأت بين شاب وفتاة بدأت بنظرة ثم تحولت إلى علاقة حب جنوني وفصل بينهما صاحب الفتنة والقطيعة فوقع الافتراق بين الحبيبين مما أدى إلى البعد؛ فارتفع عشقهما إلى الله تعالى فماتا على هذه الصورة من البراءة. وقد استخدم الكاتب عدة أساليب لغوية في هذه القصة كأسلوب التشخيص بتحويل شيء معنوي إلى شيء مادي ملموس أو العكس من خلال تشخيص الصورة التعبيرية للشخصيات أو لشيء ما. وأسلوب السرد في الوصف من خلال وصف حالة المجتمع التي تعيش فيه شخصيات القصة، ووصف الأحداث الاجتماعية فيها من خلال وصف المعاناة التي عاناها كلا العاشقين نتيجة خلفية البنية الاجتماعية من عادات وتقاليد وعقائد دينية، وكان ضحيتها احتراق حبيبين عاشقين بنار الحب. وقد رافقت أحداث هذه القصة مجموعة من العواطف التي تنشأ لدى الانسان إحساس بها كعاطفة القلق والخوف، والغضب، والحب الصادق، والإيمان بالله، والاكتئاب، والشوق والحنين، وامتزاج بعضها مع بعض. وتوصلت الدراسة إلى أن الأسلوب والعاطفة من أهم الفنون التي تتجمل بها القصة وتظهر فيها براعة الكاتب في سرده لأحداث القصة، كما أنها أكدت أن البوطي رحمه الله يمتاز بمقدرة علمية وأدبية من خلال أسلوبه البديع في هذه القصة، وغيرها من النتائج التي سترد في نهاية هذه الدراسة.

Anahtar Kelimeler

الأسلوب, العاطفة, قصة, ممو زين, البوطي

The Structure of Style and Emotion in the Story "Mam and Zein" by al-Bouti

Öz

This study analyzes the style and emotional structure of the "Mam and Zein" story by Mohamed Said Ramadan Al-Bouti. The aim is to highlight Islamic stories' distinctive styles and various intense emotions and their impact on the story's aesthetic through this narrative. The study uses a descriptive-analytical methodology, with the structure formed by several letters and entities upon which the word's origin is built. It has its form and self-contained unity that depends on others and is necessary through its interaction with other expressions. As for the story's author, Al-Bouti is a knowledgeable scholar in various Islamic science fields and well-versed in modern cosmic and philosophical sciences. Additionally, he is a wise writer whose literary creations are visible in his stories and novels, with the prominent one being the story "Mam and Zein", a tale of love that develops between a young man and a girl, starting with a glance and evolving into a passionate love relationship. However, they are separated by a person who sows discord and division, leading to the lovers' separation, which elevates their love to God Almighty, and they die in this state of innocence. The author uses several linguistic techniques in this story, such as the diagnostic method of transforming something abstract into something tangible or vice versa by diagnosing the expressive image of the characters or something else. The narrative style involves describing the societal conditions in which the characters of the story live, as well as describing the social events by depicting the suffering experienced by both lovers due to the background of the social structure of customs, traditions, and religious beliefs, which leads to the burning of two lovers in the fire of love. The events of this story are accompanied by a range of emotions that arise in humans, such as anxiety, fear, anger, genuine love, faith in God, depression, longing, nostalgia, and the blending of some with others. The study concludes that style and emotion are among the essential parts that adorn the story and showcase the writer's skill in narrating the story's events. It also affirms that Al-Bouti, may God have mercy on him, is distinguished by his scientific and literary ability through his exquisite style in this story, among other results that will be discussed at the end of this study.

Anahtar Kelimeler

Story, Style, Emotion, Mam and Zein, Mohamad Saed Ramadan al-Bouti

Teşekkür

اشكركم جزيل الشكر

Kaynakça

• Abdurrezzâk (1412). el-Hüznu ve'l-İktiâb Alâ Davil-Kitâb ve's-Sünne, Câmi‘etü'l-Melik Su‘ûd Bi'r-Riyâd.
• Azzâm, M. (2003). Tahlilü’l-Hitâbi’l-Edebiyyi ‘alâ Dav’i’l-Menâhici’n-Nakdiyyeti’l-Hadîse, Dirâse fî’n-Nakd. Dımaşk: Metbû‘âtü Dâri’l-İttihâdi’l-Kutubi’l-Arabî.
• Benveniste, E. (1986). el-Bünyetu fi’l-Lisâniyyât. Çev. Hanûn b. Mübârek, Fas: Mecelletu Dirâsâti Edebiyye ve Lisâniyye, 2. Basım.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. (1982). Hâzihi Müşkilâtuhum. Dımaşk: Matba‘atü’l-Fıkr, 1. Basım, 1990.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazan. (1982). Mukaddimetu Mem û Zîn. Dımaşk: Matba‘atü’l-Fıkr, 1. Basım.
• el-Bedî, Muhammed Semir N. (1985). Mucemü’l-Mustalahâti’n-Nahviyye ve’s-Sarfiyye, Müessesetü’r-Risâle, Lübnan: Mektebetü’r-Risale, 1. Basım.
• el-Fercânî, Cem‘etü’l-Arabî. (2016). Üsesü’n-Nezeriyye el-Bünyeviyye fî’l-Lugati’l-Arabiyye, Kısmü’l-Lugati’l-Arabiyye ve Âdâbuhâ, Kulliyetü’l-Âdâb, Câmi‘etü’z-Zâviyye, Mecelletü’l-Câmi‘e, sayı/8 Cild/1.
• el-Hemedâni, Fehd b. Muhammed. (1430). Silsiletu Mehârâtin Mudîetin Hâssen fî İdâreti'l-Gadab, Ürdün: el-Mektebetü’s-sekâfî, 1. Basım.
• el-Hüseyin, O. (2016). Muhammed Saîd Ramazân el-Bûtî ve Âsâruhü'l-Edebiyye, Teza Masterê, Van.
• el-Kazvînî, Ahmed b. Zekeriyyâ b. Fâris. (1979). Mu‘cemü Mekâyîsi’l-Luga. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Dımaşk: Matba‘atü Dâri’l-Fıkr.
• el-Kefevî, Ebü’l-Bekâ, Eyyûb Mûsâ. (Bê tarîx). el-Külliyât Mu‘cemü’l-Mustalahât ve’l-Furûki’l Lugaviyye, thk. Adnan b. Derviş – Muhammed b. Mısrî, Beyrût: Mektebetü’r-Risâle.
• el-Mürşidî, Yûsuf A. (2010). Vesâilü’d-Da‘veti’l-İslâmiyye fî ‘Asri’n-Nebiyy ve Eseruhâ fî’l-‘Asri’l-Hadir, el-Mensûre: Külliyetü Usûli’d-Dîni ve’d-Da‘ve, 1. Basım.
• el-Vafî, Sühayl Muhammed. (15.2.2024). Şeyh Saîd Ramazan el-Bûti'nin Yazılarında Edebi Bir Yolculuk, Erişim tarihi: https://www.nidaulhind.com/2016/12/saeed-ramazan-boothi.html.
• es-Sa'dî, M. (1987). el-Medhalü'l-Lugavî fî Nakdi'ş-Şi‘ri, Kırâetü Bünyeviyye, Mısır: Dârü'l-Ma‘rife li'n-Neşr.
• eş-Şâyib, A. (1964). Usûlu’n-Nakdi’l-Edebî, Mısır: Dârü’l-Hedâreti’l-Mısriyye.
• et-Tayyib, D. (2001). Mebâdi'l-Lisâniyyâti'l-Bünyeviyye Dirâset Tahliliyye İstemûlûciyye, Cezâyir: Dârü'l-Kasabe li’t-Tevzî‘, 1. Basım.
• ez-Zübeydî, Muhammed b. A. (2007). Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, thk. Heyet tarafından, Beyrût: Matba‘atü’l-Kutubi'l-İlmiyye, 1. Basım.
• Filiz, M. Ş. (2017). Xwendineke Berawirdî Ya Problema Xerabîyê Di Mem û Zîna Ehmedê Xanî û Othelloya Shakespeare De. The Journal of Mesopotamian Studies, 2(1), 69-87.
• Garaudy, R. (1985). el-Bünyeviyyetu Felsefeti Mevti’l-İnsân, trc. Georges Tarabishi, Lübnan: Dâru’t-Talî‘a, 3. Basım.
• Hicâzî, Semîr Saîd. (2001). Kâmûsu Mustalahâti'n-Nakdi'l-Edebi'l-Meâsire, Mısır: Dârü'l-Afâki'l-Arabiyye, 1.Basım.
• İbn Manzûr, Cemâlüddin Muhammed b. Mükerrem A. (1414). Lisânü’l-Arab, Lübnan: Mektebetü Sâdr, 3. Basım.
• İbrâhim, M. (Bê Tarîx), el-Mü‘cemü’l-Vasît, Mısır: Dâru’d-Dave.
• Kandîl, F. (2002). Fennu Kitâbeti'l-Kıssa, Mısır: Müntedâ Sûri'l-Ezbekiyye, el-Heyetü'l-‘Âmmetü'l-Kusûru's-Sekâfe.
• Lehîne, A. (2001). es-Sirâ‘u Beyne'n-Nefsi ve'l-‘Akl, Ürdün: Dârü'l-Mektebi's-Sekâfî.
• Murad, S. (2018). Fıkhî Akılda İlmi Metot (Ramazan el-Bûtî Örneği), Van Yüzüncü Yıl. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Van, Sayı: 42.
• Musâ, M. (Bê tarîx). el-‘Âtifetü’l-Îmâniyye ve Ehemmiyetuhâ fi’l-A‘mâli’l-İslâmiyye, Cidde: Dârü’l-Endelüsi’l-Hadrâ.
• Mühaybil, Ö. (1993). el-Bünyeviyye fi Fikri’l-Felsefî, Cezayir: Dîvanü’l-Matbûâti’l-Câmi‘iyye, 2. Basım.
• Sâdık, Â. (1994). Ma‘ne'l-Hübbi, Cidde: Mektebetü Kunûzi Mine'l-Me‘rife.
• Zayed (1988). Esâsiyyât fi Lugati'l-Arabiyye, Mektebetü'l-Fecr, 1. Basım.