İBN KUTEYBE VE TE'VÎLÜ MÜŞKİLİ’L-KUR’AN ADLI ESERİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 15, 30.09.2022

Hikmet Akdemir

Öz

Bu çeviri makalede ve bundan sonra bunun devamı olarak yayımlanması planlanan iki makalede, İbn Kuteybe’nin Tevîlü Müşkili’l-Kur’an adlı eserinin Sa’d b. Necdet Ömer tarafından tahkik edilen neşrinin 10-14 ile 16-31. sayfaları hariç olmak üzere ilk 115 sayfasının birebir çevirisinden ibarettir. Sadece Giriş, Sonuç ve Kaynakça kısmı tarafımdan ilave edilmiştir. Bu ilk bölüm, muhakkik Sa’d b. Necdet Ömer’in mukaddimesi, yine onun kaleminden İbn Kuteybe’nin kısaca hayat hikâyesi, ilmî şahsiyeti, eserleri, Tevîlü Müşkili’l-Kur’an’ın tefsir tarihindeki önemi ile müellif İbn Kuteybe’nin söz konusu eserindeki mukkadimesinin çevirisinden ibarettir. Çeviride orijinal eserdeki sayfa numaraları parantez içinde gösterilmiştir. İbn Kuteybe, 213/828 yılında dünyaya gelmiştir. Zamanındaki önemli âlimlerden ders almış, aldığı bu iyi eğitim sayesinde İslami ilimlerin hemen hemen her dalında söz sahibi olmuş ve pek çok eser telif etmiştir. En önemli eserlerinden biri olan Tevîlü Müşkili’l-Kur’an alanında ilk sayılabilecek özgün bir kaynaktır. Tefsir ve Kur’an ilimlerine dair eserlerde onun bu kitabından çok sayıda nakil yapılması bu eserin önemini göstermektedir. İbn Kuteybe bu eserinin mukaddimesinde Kur’an’ı Kerim’in birçok yönden mucize olduğunu söyledikten sonra bu tezini örnek gösterdiği ayetlerle ispat eder. Kur’an ayetleri arasında çelişki bulunmadığını; onu anlamayan cahillerin böyle bir vehme kapıldıklarını söyler.

Anahtar Kelimeler

Tefsir Tarihi, Kur’an İlimleri, Müşkilü’l-Kur’an, İbn Kuteybe, Tevîlü Müşkili’l-Kur’an

Ibn Qutayba and His Ta’wîl Mushkil Al-Qur’ân (Translation of Ta’wîl Mushkil Al-Qur’ân-I)

Öz

This translated article and the two articles that are planned to be published as a continuation of this article consist of a literal translation of the first 115 pages of the book (except pages of 10-14 and 16-31) of Ibn Qutayba’s Ta’wîl Mushkil al-Qur’an , which was edited by Sa‘d bin Najdat Omar. Only the introduction, conclusion and bibliography parts have been added by me. This first part consists of the introduction of the inquirer Sa‘d bin Najdat Omar, briefly the life story of Ibn Qutayba by Omar, his scholarly personality, his works, and the importance of Ta’wîl Mushkil al-Qur’ân in the history of tafsir. In addition, this section includes the translation of Ibn Qutayba's preface to his work. The page numbers in the original work are shown in parentheses in the translation. Ibn Qutayba was born in 213/828, in the last days of the Abbasid caliph Ma'mun. He belongs to an Iranian family. He resided in Marv and later moved to Baghdad. He took lessons from important scholars of his time, and thanks to this good education, he had a say in almost every branch of Islamic sciences and wrote many works. Tawîl Mushkil al-Qur’ân, one of his most important works, is an original source that can be considered the first in its field. The fact that many quotations from his book in the works on Tafsir and Qur’ânic sciences show the importance of this work. After stating in the introduction of this work that the Qur’ân is a miracle in many ways, Ibn Qutayba proves his thesis with the verses he cited as examples. He says that there is no contradiction between the verses of the Qur'an and that the ignorant people who do not understand it fall into such delusions.

Anahtar Kelimeler

History of Tafsir, Sciences of the Qur’ân, Mushkil al-Qur’ân, Ibn Qutayba, Ta’wîl Mushkil al-Qur’ân

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Müsnedü’l-imâm Aḥmed b. Ḥanbel. Nşr. Şuʻayb el-Arnaût vd.. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Akdemir, Hikmet. Belâgat. İstanbul: Nizamiye Akademi Yayınları, 2016.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî. Saḥîḥu’l-Buhârî. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. Nşr. Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, t.y.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. el-Bidâye ve’n-nihâye. Nşr. Ali Şîrî. Beyrut: Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1408/1988.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullāh b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. Te’vîlu Müşkili’l-Kur'ân. Nşr. Sa’d b. Necdet Ömer. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle Nâşrûn, 1436/2015.
• İbn Kuteybe. Te'vîlu Müşkili’l-Kur'ân/Kur’an-ı Kerim’in Müdafaası. Çev. Dr. Emin Uz, Muhammed Emin Görgün. İstanbul: Beka Yayıncılık, 2021.
• Kayı, Gülcan Sevim. İbn Kuteybe’nin “Te’vîlu Müşkili’l-Kur'ân” Adlı Eserinin Ku’rân İlimleri Açısından Değeri. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Saḥîḥ-i Müslim. Nşr. Muhammed Fuâd Abdulbaki. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• Taberî, Muhammed b Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Târîhu’t-Taberî/Târihu’l-ümem ve’l-mülûk. Nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 1387.
• Yazıcı, Hüseyin. “İbn Kuteybe”, TDV İslâm Ansiklopedisi. 20/145-149. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.