Yusuf Kıssası'nın Hz. Peygamber'in Sireti İle İlişkisi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 72 - 102, 31.03.2024

Kazım Dönmez

Öz

Öz
Kur’ân kıssaları Peygamberimizin ve muhataplarının durumuna ilişkin öngörüler ve davranış modelleri sunar. Bunlar, peygamberlerin ve muhataplarının hayatından alınmış ve Müslümanların o sıradaki konumuna, şartlarına ve bağlamına değişik ölçeklere uygun gelecek şekilde yol gösterici modellerdir. Bu modeller o sırada içinde bulunulan sorunların bir veya birkaç adım sonrasına çözüm olabilecek sınırlılıkta olabileceği gibi yakın ve uzak gelecekleriyle ilgili bir genişlikte de olabilir. Bunu fark etmeyi sağlayan şey ise zamansal bir yapıya dayanması dolayısıyla siyer ilmidir. Sünnet de aslında Sîretin gölgesinde yeşeren bir olgudur. Araştırmamızda bir Kur’ân kıssasının nasıl olup ta Hz. Peygamber’in sîreti haline geldiğini ve müminler için sünnet yani emsal teşkil ettiğini gösterebilmeyi amaçladık. Bu amacımızı Yusuf suresi üzerinden örneklendirdik. Yusuf suresinin Siyer-i Nebi’ye olan etkisini ve bunun boyutlarını siyer ilmi temelinde rivayetlerin kronolojik ve tematik bağlantılarını araştırarak inceledik. Kıssanın mesajının Peygamberimizin konuşma ve hareket tarzına etki ettiğini gösteren pek çok rivayet tespit ettik. Yusuf kıssası hem Mekke hem de Medine döneminde sîretinin gidişatını ve sünnetinin oluşunu adım adım ve bir bütün halinde belirlemiştir. Yapılan onca mücadele ve savaşın hengamesinde, Peygamberimiz, Yusuf kıssasının etkisiyle, insanlığın kurtuluşuna vesile olma hedefinden hiçbir zaman vaz geçmemiş, bundan asla sapmamış ve başarmıştır. Yusuf suresinin “Kıssaların en güzeli” olarak nitelendirilmesinin en önemli nedeni de bu olsa gerektir.
Anahtar Kelimeler: Sîret, Tefsir, Kıssa, Yusuf Suresi, Sünnet.
Abstract
The stories of the Quran offer predictions and behavioral models regarding the situation of our Prophet and his interlocutors.These are guiding models taken from the lives of the prophets and their interlocutors and adapted to different scales and the position, conditions and context of Muslims at that time. These models may be limited to providing solutions to the current problems one or a few steps later, or they may be broad enough to address the near and distant future. What enables us to realize this is the science of Sirah, as it is based on a temporal structure. Sunnah is actually a phenomenon that flourishes in the shadow of the Sirah. In our research, we examined how a Qur'anic story came to be about Hz. We aimed to show that it has become the Prophet's way of life and that it constitutes a sunnah, that is, an example, for believers. We exemplified this aim through the Surah Yusuf. We examined the impact of the Surah Yusuf on the Sira an-Nabi and its dimensions by researching the chronological and thematic connections of the narrations on the basis of the science of Sira. The message of the story is Hz. We have identified many narrations showing that it influenced the way our Prophet spoke and acted. The story of Joseph determined the course of his journey and his circumcision step by step and as a whole, both in the Mecca and Medina periods.In all the turmoil of struggles and wars, our Prophet, with the influence of the story of Joseph, never gave up his goal of being instrumental in the salvation of humanity, never deviated from it and succeeded. This must be the most important reason why the Surah Yusuf is described as "the most beautiful of stories".
Keywords: Sirah, Tafsir, Story, Surah Yusuf, Sunnah.

Anahtar Kelimeler

Sîret, Tefsir, Kıssa, Yusuf Suresi, Sünnet.

Teşekkür

Hayırlı çalışmalar dilerim.

Kaynakça

• Apak, Adem. Anahatlarıyla İslam Tarihi-2. İstanbul: Ensar Yayınları, 6. Basım, 2013.
• Ateş, Süleyman. Kur’ân’ı Kerim ve Yüce Meâli. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1992.
• Buhârî, Muhammed ibn İsmail. el-Camiu’s-sahîh. Riyad: Mektebet’u Dar’is-Selam, 2. Basım, 1419/1999.
• Çetiner, Bedreddin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl. İstanbul: Çağrı Yayınları, 3. Ba-sım, 2010.
• Dönmez, Kazım. “Sîret ilminin Kronik Problemi: Anakronizm” Siret Sempozyumu I, Türkiye’de Siret Yazıcılığı. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Elmalılı Hamdi Yazır Meali. Erişim 1 Mart 2024. https://kuranmeali.com/Sayfalar.php?meal=elmalilisade&sayfa=234,
• Elmalılı Meali (Orijinal). Erişim 1 Mart 2024. https://kuranmeali.com/Sayfalar.php?sayfa=235&meal=elmaliliorj.
• Gazâlî, Muhammed. Kur’ân’ın Konulu Tefsiri. çev. Şahin Güven-Ekrem Demir. İstanbul: Şura Yayınları, 1420-2000.
• Hak Dini Kur’an Dili (İçinde Elmalılı Meali). haz. İsmail Karaçam vd. İstanbul: Azim Yayınları, 1992.
• Havva, Saîd. el-Esas fi’s-sünne ve fikhiha, Sîretu’n-nebeviye. Beyrut: Dâru’s-Selam, 3. Basım, 1410-1990.
• İbn Hişam, Abdulmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekkâ vd. Dâr’ul-Hayr, 1992–1412.
• İbn Kayyim el-Cevziyye. Zâd’ul-meâd. çev. Muzaffer Can. İstanbul: Cantaş Yayınları, 1410/1990.
• İbn Kesîr, Ebu-l Fidâ İsmail. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrut: Müessesetu’r-Reyyân, 1424/2003.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Ömer. Kitâbu’t-tabakâtu’l-kebîr. thk. Ali Mustafa Ömer. Kahi-re: Mektebetu’l-Hancî, 1401/2001.
• İbnu’t-Taberî, Muhibbuddîn. er-Riyâd’un-nadira fî menâkibi’l-aşera. Beyrut: Dâru’l-Kutub’ül-İlmiye, 1410/1989.
• Mâlik İbn Enes. Muvatta, thk.Muhammed Fuâd Abdulbaki. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabi, 1985.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru-l-kebîr. thk. Abdullah Mahmud Şihâte. Kahire: el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 1410/1989.
• Müslim, b. el-Haccâc. Sahîh’ul-Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbakî. İstanbul: el-Mektebet’ul-İslamiyye. ts.
• Öztürk Mustafa-Ünsal Hadiye. Kur’an Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 3. Ba-sım, 2018.
• Şulul, Kasım. İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Ya-yınları, 2003.
• Vâhidî, Ebu'l-Hasen Ali İbn Ahmed. Esbâbu'n-nuzûl. thk. Kemâl Besyûnî Zağlûl. Bey-rut: Dâru’Kutubi’l-‘İmiyye, ts.
• Vakidî, Muhammed b. Ömer. Kitab’ul-meğazi. thk. Muhammed Abdulkadir Ahmed Atâ. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1424/2004.