“DUHA KOCA OĞLU DELİ DUMRUL HİKÂYESİ”NDE YAPI

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 54 - 73, 27.12.2018

Aysuda Şahin

Öz

Edebî metinlerin ortaya koyduğu evrensel dönüşümler, felsefik
anlamda bir yolculuğun ele alınmasını gerektirir. “Dede Korkut Hikâyeleri” de Türk edebiyatında anlatma esasına bağlı türler
arasında önemli bir yere sahiptir.

“Dede Korkut Hikâyeleri”,
genel anlamda Türk milleti, evrensel anlamda insan ve insanlığın yaşantısını
simgesel bir dille ele alır. Türk aile yapısı, yaşantısı, ananesi, gelenek ve
göreneğini folklorik değerler bütünü içinde yansıtan, “Dede Korkut Hikâyeleri”,
merkezine insanı alan ve Türk kültürünün ortak duyuşunu anlatan bir başyapıttır.
Kolektif bilincin yarattığı değerlerle örülü bu eser, toplum ve insanlık
tarihine ışık tutan bir derinlik ve yapıya sahiptir. “Duha Koca oğlu Deli Dumrul Hikâyesi” de bu hikâyeler içerisinde
yer alan önemli hikâyeler arasında yer alır. İslamiyet’in Türkler arasında yeni
yeni benimsendiği bu dönemde Allah’ın yeryüzüne gönderdiği Azrail ile Deli
Dumrul’un mücadelesini konu alan hikâyede, ilahî güce itaat ve yaşamın
gerçeklerini kabullenme temalarına değinilir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Hikâyeleri, Deli Dumrul, bakış açısı, olay örgüsü, zaman, mekân

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2000). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yay.
• Adler, A. (2004). Nevroz Sorunları (Çev. Ali Kılıçoğlu). İstanbul: Say Yay.
• Aras, L. (2005). Mekânın Ruhu. İstanbul: Kozmik Kitaplar.
• Bayat, F. (2003). Korkut Ata Mitolojiden Gerçekliğe Dede Korkut. Ankara: Karam Araştırma ve Yay.
• Budak, S. (2003). Psikoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Campbell, J. (2000). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Çev. Sabri Gürses). İstanbul: Kabalcı Yay.
• Charrıer, J.P. (2000). Bilinçdışı ve İnsan. (Çev.. Hüseyin Portakal). İstanbul:Cem Yay.
• Cüceloğlu. D.(1993). İnsan ve Davranışı. İstanbul. Remzi Kitabevi.
• Eliade, M.(1991). Kutsal ve Din Dışı (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: Gece Yay.
• Eliuz, Ü. (2001). Dede Korkut Hikâyelerindeki Şahıs Kadrosunun Karakter Yapıları Bakımından İncelenmesi. Bilig. S.18/Yaz. s. 63-86.
• Ergin, M. (1989). Dede Korkut Kitabı I. Giriş-Metin-Faksimile. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Ankara: TDK Yay.
• Freud, S. (2003). Sevgi ve Cinsellik Üzerine. (Çev. Akın Kanat). İzmir: İlya Yay.
• Günay, U. (2000). Dede Korkut Kitabı ve Toplumsal Değerlerin Tahlili. Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. s.191-202.Gökyay, O. Ş. (2006). Dedem Korkudun Kitabı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Heidegger, M. (2004). Varlık ve Zaman. (Çev. Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea Yay.
• Jung, C. G. (1997). Bilinç ve Bilinçaltının İşlevi. (Çev. Engin Büyükünal). İstanbul: Say Yay.
• Jung, C. G. (2003). Dört Arketip. (Çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yay.
• Kaplan, M. (1991). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 1 Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yay.
• Kaplan, M. (1997). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar III Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yay.
• Karakurt, D. (2011). Türk Söylence Sözlüğü, e-kitap, Ağustos-Türkiye.
• Kocakaplan, İ. (2004). Dede Korkut’un Delileri. Millî Folklor, Yıl. 16. S. 64. s.18-24.
• Korkmaz, R. (1997). Sabahattin Ali İnsan ve Eser. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Korkmaz, R. (2002). “Romanda Dramatik Aksiyonu Sağlayan Değerlerin Görüntü Seviyeleri üzerine Bazı Öneriler”. Scholarly Depth and Acuracy-Lars Johanson Armağanı, Ankara: Grafiker Yay.
• Korkmaz, R. (2007). Romanda Mekânın Poetiği. Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan, Ankara. s.399–415.
• Necatigil, B. (1978). 100 Soruda Mitlogya. İstanbul: Gerçek Yay.
• Saydam, M. B. (1997). Deli Dumrul’un Bilinci. İstanbul: Metis Yay.
• Stevick, P. (2004). Romanın Teorisi. (Çev. Prof. Dr. Sevim Kantarcıoğlu). Ankara: Akçağ Yay.Şahin, V. (2014). Bilge Kadının Aynadaki Yüzü (Halide Edip Adıvar’ın Romanlarında Yapı ve İzlek). Ankara: Akçağ Yay.
• Şahin, V. (2009). Dede Korkut Hikâyelerinde İyilik İmgesinin Görüntü Seviyeleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. S. 29. s. 43-54.
• Şahin, V. (2017). ‘Dede Korkut Hikâyeleri’nde Mekân Algısı ve Kurgusu. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. C.5. S.5, s. 1-49.
• Şener, M. (1996). Şiirin Diyalektiği. Ankara: Suteni Yay.Tekin, M. (2002). Roman Sanatı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Türkçe Sözlük (1998). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basım Evi.
• Yazır, E. H. (2008). Kur’ân-ı Kerim. İstanbul: Düzey Matbaası.
• Yıldırım, D. (1998). Dede Korkut ve Yunus Emre’de Hayat. Tabiat. Tanrı. Ölüm. Millî Folklor. S. 37. s.17-22.