KARAMAN SARIVELİLER YÖRESİNDE KINA AĞITLARI VE GELİN OKŞAMA

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 22 - 34, 27.06.2019

Ayşen Özçimen

Öz

Kültürel
değerlerimizden biri olan kına ağıtları ve gelin okşama etkinliği
sosyo-kültürel yaşamdaki değişimlere bağlı olarak yavaş yavaş yok olmaktadır.
Bu çalışmanın konusu, ağıt söyleme (yas etme) geleneğinin son kalelerinden biri
olarak değerlendirilebilecek bir bölgedeki kına ağıtlarıdır. Kına ağıtları,
düğün törenleri içinde yer alan ve gelinin baba evinde kalacağı son gece
yapılan geleneksel uygulamalardan olan kına gecelerinde geline kına yakarken,
gelinin yakınları olan kadınlar tarafından hüzünlü, yanık bir ezgiyle doğaçlama
olarak söylenir. Çalışmanın amacı, sözlü kültürümüzde önemli bir yeri olan ve
günümüzde unutulmaya yüz tutmuş geleneksel değerlerimizden kına ağıtlarını
incelemektir. Ele alınan bölgesel kına ağıtlarının yazılı dile aktarılmasına
aracılık ederek, unutulmasının engellenmesi ve gelecek kuşaklara iletilmesi
öngörülmektedir. Bu bağlamda derlenen ağıtlarda metin türüne özgü anlamsal,
kavramsal ve estetik yapı gibi ayrıntılı özelliklerin incelenmesi çalışmanın
kapsamına dahil edilmemiştir. Derlemeler, Karaman ili, Sarıveliler ilçesi,
Mençek köyünde yaşayan 9 kadın katılımcıdan toplanmıştır. Katılımcıların
yaşları 71-93 arasındadır. Bu yörede kına gecesi ve gelin okşama geleneği son
yıllarda iyice azalmaktadır. Adı geçen kültürü yaşatan ve ağıt sözlerini
hatırlayabilen kaynak kişilere ulaşmak kolay değildir. Bu nedenle ulaştığımız verilere
önemli bir özgünlük değeri yüklenebilir. Derlenen ağıtlar içerik açısından
incelendiğinde, yöre insanının gelenek ve görenekleri, duyuş ve düşünüş tarzı,
hayata bakış açıları hakkında ipuçları verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk Halk kültürü, kına ağıtları, gelin okşama, Sarıveliler

Kaynakça

• Arseven, V. (2004). Biyografi Makaleleri ve Müzik Eserleri. Staphan Bulgar (Ed.). Ankara: Türksoy
• Artun, E. (2005). Osmaniye’de Ağıt Söyleme Geleneği ve Osmaniye Ağıtları. Karacaoğlan’dan Bela-Bartok’a, Dadaoğlu’ndan-Aşık Feymani’ye Osmaniye Kültür Sanat ve Folklor Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Matsa.
• Artun, E. (2008). Çukurova’da Ağıt Söyleme Geleneğinde ‘Gelin Göçürme Ağıtları’. Halk Kültüründe Göç. Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 120
• Çıblak, N. (2005). Türk Halk Kültürü İçerisinde Mersin Ağıtlarının Yeri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s. 201-226
• Elçin, Ş. (1990). Türkiye Türkçesinde Ağıtlar. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Er, T. (1982). Kına Türkülerinde Evlilik Felsefesi. Ankara: II. Milletlerarası Türk Folklor kongresi bildirileri.
• Fevzioğlu, N. (2010). Gelin Ağıtları Üzerine Bir Değerlendirme. A.Ü. Türkiye Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED) 43, 73-92
• Gündüz, S. ( 2012). Reşadiye Yöresinde Yas Geleneği. Turkish Studies: International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. ISSN: 1308-2140 Volume 7 Issue 4-II s.1905-1916.
• TDK (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu: 549.
• Turan, Ş. (1993). Çukurova Kına Geleneğinde Ağıt Türküler. Içel Kültürü Y:7, S 26, Mart s.16-21
• Yaldızkaya, Ö. F. (2006). Kına Ağıtları. http:// www.turkuler.com/yazi/kina.asp.