BEYŞEHİR EŞREFOĞLU CAMİİ TAÇKAPISININ ÖZGÜN BEZEMELERİ

Yıl 2021, Sayı: 4, 34 - 50, 27.07.2021

Ümmügülsüm Çilek

Öz

Eşrefoğlu Camii, kaynağı Orta Asya’ya dayanan ahşap direkli ve tavanlı cami geleneğinin Anadolu’da özgün kalabilen nadide bir örneğidir. 1299 tarihli yapı, mimari kurulumu yanı sıra, taş, ahşap, çini ve kalemişi bezemeleriyle de zengin bir sanat geleneğinin temsilcisidir. Caminin taçkapısı, taşıdığı motif ve kompozisyon çeşitliliğiyle Anadolu Selçuklu taş işçiliğinin zengin bir örneğini oluşturur. Zaman içinde çeşitli restorasyonlar geçiren taçkapının özgün halini koruyan bezemeleri, bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Makalede taçkapının bezemeleri; motif ve kompozisyon özellikleri, işleme tekniği ve restorasyon uygulamalarının niteliği bakımından detaylı bir şekilde incelenecektir. Bu çalışmayla taçkapının özgün bezemelerini belgelemek ve restorasyon çalışmalarıyla ilave edilen hatalı unsurları tespit ederek özgünlüğünü korumaya katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eşrefoğlu Camii, Taçkapı, Taş Bezeme, Rumi, Restorasyon, Anadolu Selçuklu Sanatı

Kaynakça

• Akar, A. ve Keskiner, C. (1978). Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif. İstanbul: Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları.
• Akok, M. (1976). Konya Beyşehir Eşrefoğlu Camii ve Türbesi. Türk Etnografya Dergisi, XV, 5-34.
• Apa Kurtişoğlu, G. (2015). Anadolu Selçuklu Dönemi Ahşap Minberleri. Konya: Selçuklu Belediyesi.
• Arık, R. ve Arık, O. (2007). Anadolu Toprağının Hazinesi Çini: Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri. İstanbul: Kale Grubu Kültür Yayınları.
• Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bayburtluoğlu, Z. (1976). Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni. Vakıflar Dergisi, 11, 67-106.
• Birol, İ. A. ve Derman, Ç. (2005). Türk Tezyini Sanatlarında Motifler. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Çaycı, A. (2008). Eşrefoğlu Beyliği Dönemi Mimari Eserleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Başkanlığı.
• Çetinaslan, M. (2018a). Beyşehir Eşrefoğlu’ndaki Mahfillerin Anadolu Cami Mimarisindeki Yeri ve önemi. M. Şeker, A. Taşğın, Y. Kaya (ed.), Eşrefoğulları Beyliği: Uluslararası Orta Anadolu ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü ve Medeniyeti Sempozyumu-1 (11-13 Eylül 2014) (s. 191-217) içinde. Konya : Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Çetinaslan, M. (2018b). Taş Vakfiyeler ve Beyşehir Eşrefoğlu Camii’nin Taş Vakfiyesi. M. Şeker, A. Taşğın, Y. Kaya (ed.), Eşrefoğulları Beyliği Uluslararası Orta Anadolu ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü ve Medeniyeti Sempozyumu-1 (11-13 Eylül 2014) (s. 219-351) içinde. Konya : Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Çilek, Ü. (2020). Tezyinî Açıdan Beyşehir Eşrefoğlu Camii (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Geleneksel Türk Sanatları Anasanat Dalı, İstanbul.
• Efe, İ. (2013). Eşrefoğlu Camii ve Külliyesi. Konya: Dokuz Yayınları.
• Eyüboğlu, B. (1979). Dünden Bugüne Beyşehir. Konya: Kuşak Ofset.
• Erdemir, Y. (1999). Beyşehir Eşrefoğlu Süleyman Bey Camii ve Külliyesi. Beyşehir: Beyşehir Vakfı Yayınları.
• Kızıltan, A. (1958). Anadolu Beyliklerinde Cami ve Mescitler (XIV. yüzyıl sonuna kadar) (Doçentlik Tezi) .İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi.
• Konyalı, İ. H. (1991). Abideleri ve Kitabeleriyle Beyşehir tarihi. A. Savran (Yay. haz.). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Kofoğlu, S. (2018). Selçuklu Sonrası Güneybatı Anadolu’da Bir Uç Beyliği: Eşrefoğulları. M. Şeker, A. Taşğın, Y. Kaya (ed.), Eşrefoğulları Beyliği: Uluslararası Orta Anadolu ve Akdeniz Beylikleri Tarihi, Kültürü ve Medeniyeti Sempozyumu-1 (11-13 Eylül 2014) (s. 45-60) içinde. Konya : Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları.
• Kuran, A. (1972). Anadolu’da Ahşap Sütunlu Selçuklu Mimarisi. Malazgirt Armağanı ayrı basım, 179-186. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ödekan, A. (1977). Osmanlı Öncesi Anadolu Türk Mimarisinde Mukarnaslı Portal Örtüleri (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
• Öney, G. (1989). Beylikler Devri Sanatı XIV.-XV. Yüzyıl (1300-1453). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Ögel, S. (1957). Bir Selçuk Portalleri Grubu ve Karaman’daki Hatuniye Medresesi Portali. Yıllık Araştırmalar Dergisi II, 115-119.
• Ögel, S. (1966). Anadolu Selçukluları’nın Taş Tezyinatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Önge, Y. (1971). Anadolu’da XIII. ve XIV. Yüzyılın Nakışlı Ahşap Camilerinden Bir Örnek: Beyşehir Köşk Köyü Mescidi. Vakıflar Dergisi, 18, 291-296.
• Seçkin, N. (2008). Beyşehir Eşrefoğlu (Süleyman Bey) Camisi. D. Kuban (Ed.), Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı içinde (s. 156-160). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tuncer, O. C. (1986). Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar. Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2003). Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri (4. bs.). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Yetkin, Ş. (1986). Anadolu’da Türk Çini Sanatının Gelişmesi (gen. 2. bs.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları .