Edmund Burke’ten Hareketle Devrim Eleştirisi

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 91-92, 75 - 93, 29.12.2018

Mihriban Şenses

Öz

Bu bildiri ile Edmund Burke’ün genelde devrim, özelde Fransız Devrimi hakkındaki görüşlerinden hareketle devrim fikrini jakobenizm ve demokrasi ile ilişkilendirerek tartışmaya çalışacağım. Bu tartışmayı yürütürken “tarihsicilik, “ilerleme,” “totaliteryenizm,” “özgürlük,” “hümanizm”, “insan hakları,” “ütopya,” “binyılcılık” gibi kavramlara odaklanacağım. 
Modern devrim fikri bir illüzyondur. Devrim fikri çizgisel zaman anlayışından, “ilerleme” fikrinden, tarihsicilikten, hümanizmden mülhemdir. Devrimler “doğası gereği” yıkımdır; devrimciler “doğaları gereği” jakobendir. Jakobenizm modern çağın kanlı katliamlarının müsebbibi, milliyetçiliğin, totaliter, otoriter rejimlerin öncü ideolojisidir. Burke, bizi jakobenizme ve neden olacağı sosyal ya da siyasî sıkıntılara veya bozukluklara karşı uyaran ilk düşünürdür.

Anahtar Kelimeler

Tarihsicilik, İlerleme, Jakobenizm, Demokrasi, İnsan Hakları

The Critique of Revolution with Reference to Edmund Burke

Öz

With this paper, I will try to discuss Edmund Burke’s ideas about revolution in general and the French Revolution in particular by associating the idea of revolution with jacobinism and democracy. In conducting this discussion, I will focus on the concepts such as historicism, progress, totalitarianism, freedom, humanism, human rights, utopia, and millennialism.

The idea of modern revolution is an illusion. The idea of revolution is inspired by the understanding of linear time, the idea of “progress”, historicisim, and humanism. Revolutions are “by nature“ destruction; revolutionaries are “by their nature“ jacobin. Jacobinism is the pioneering ideology of nationalism, totalitarian, authoritarian regimes, and the reason of the bloody massacres of the modern age. Burke is the first philosopher who had warned against jacobinism and the social or political oppressions and disorders which are caused by jacobinism.

Anahtar Kelimeler

Historicism, Progress, Jacobinism, Democracy, Human Rights

Kaynakça

• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali; Çulha, Filiz; Ergün, Reyda, Kral Devletten Ulus Devlete, İmge Kitabevi, Ankara 2005.
• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali; Türk, Duygu, vd., Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, Ed. Mehmet Ali Ağaoğulları, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• ARENDT, Hannah, Devrim Üzerine, çev. Onur Eylül Kara, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• ARNHART, Larry, Siyasî Düşünce Tarihi/Plato’dan Rawls’a, çev. Ahmet Kemal Bayram, Adres Yayınları, Adres Yayınları, Ankara 2005.
• BERDYAEV, Nicolay, İnsanın Yazgısı:Yasa Etiği, Kurtuluş Etiği, Yaratıclık/Özgürlük Etiği, Paradigma Yayınları, İstanbul 2012.
• BOOKCHIN, Murray, Köylü İsyanlarından Fransız Devrimine/ Devrimci Halk Hareketleri Tarihi, çev. Sezgin Ata, Dipnot Yayınları, Ankara 2011.
• BOUDON, Jacques-Livier, “Alexis de Tocqueville”, Tarihçiler, der. Véronique Sales, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
• BURKE, Edmund, “A Letter to William Smith, Esq., on the Subject of Catholic Emancipation”, Ed. Isaac Kramnick, The Portable Edmund Burke, Penguin Books, New York 1999.
• BURKE, Edmund, “Appeal from The New to The Old Whigs”, The Works of the Right Honourable Edmund Burke, Cilt: IV.
• BURKE, Edmund, Fransa’daki Devrim Üzerine Düşünceler, çev. Okan Arslan, Kadim Yayınları, Ankara 2016.
• BURKE, Edmund, Reflections on The Revolution in France, Penguin Books, London 1986.
• DELACAMPAGNE, Christian, Filozof ve Tiran/Yanılsamanın Tarihi, çev. İnci Malak Uysal, Epos Yayınları, Ankara 2003.
• COMNINEL, George C., Fransız Devrimini Yeniden Düşünmek, çev. Ali Çakıroğlu, İmkan Yayınları, İstanbul 2016.
• CASTORIADIS, Cornelius, Dünyaya, İnsana ve Topluma Dair, çev. Hülya Tufan, İletişim Yayınları, İstanbul 2001.
• DUMAN, Fatih, Aydınlanma Eleştirisinden Devrim Karşıtlığına: Edmund Burke, Liberte Yayınları, Ankara 2010.
• FERGUSON, Niall, Uygarlık/Batı ve Ötekiler, çev.Nurettin El Hüseyni, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2012.
• FOUCAULT, Michel, Özne ve İktidar, çev. I, Ergüden-O. Akınhay, İstanbul, Ayrıntı Yayınları 2016.
• FRANCE, Anatole, Tanrılar Susamışlardı, çev.Erdoğan Alkan, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1973.
• FREEMAN, Michael, “Edmund Burke and the Theory of Revolution”, Political Theory, Vol. 6, No. 3, August 1978.
• FURET, François, Devrim’in Yorumu: Fransız Devrimine Üç Yaklaşım Biçimi, çev. Ahmet Kuyaş, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2013.
• HAYEK, Friedrich von, Kölelik Yolu, çev.Turhan Feyzioğlu, Yıldıray Arsan, Atilla Yayla, Liberte Yayınları, Ankara 2014.
• HAZARD, Paul, Batı Düşüncesinde Büyük Değişme, çev.Erol Güngör, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1996.
• BOUTHOU, Gaston, Sosyoloji Tarihi, çev.Cemal Süreya, İnkılap Kitabevi, İstanbul 2016.
• HIMMELFARB, Gertrude, The Roads to Modernity: The British, French and American Enlightenments, Vintage Books, London 2008.
• KIRK, Russell, “Why Edmund Burke is Studied”, Modern Age, 1986, Cilt 30, Sayı 3-4, ss. 237-244.
• KIRK, Russell, Edmund Burke: A Genius Reconsidered, Arlington House, New Rochelle&New York 1967.
• NIETZSCHE, Friedrich, Putların Alacakaranlığı, çev.İsmet Zeki Eyupoğlu, Say Yayınları, İstanbul 2014. NISBET, Robert, Muhafazakârlık/Düş ve Gerçek, çev. M.Fatih Serenli-Kudret Bülbül, Kadim Yayınları, Ankara 2007.
• NISBET, Robert, Sosyolojik Düşünce Geleneği, çev.Yusuf Kaplan, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2013.
• O’KEEFFE, Dennis, Edmund Burke, Major Conservative and Libertarian Thinkers, ed. John Meadowcroft, Volume 6, The Continuum International Publishing Inc., New York&London 2010.
• OKUTAN, Cevat, Cumhuriyetçi Paradigma Paradigmatik Cumhuiyet, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2006.
• OUZOUF, Mona, “François Furet: Devrimin Problemleri ve Demokrasinin İkilemleri”, Tarihçiler, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
• PAINE, Thomas, Ortak Akıl, İnsan Hakları ve Tarımsal Adalet, çev.Faruk Gültekin, Doruk Yayınları, İstanbul 2013.
• POPPER, Karl R., Açık Toplum ve Düşmanları, çev. M.Tunçay ve H.Rızatepe, Liberte Yayınları, Ankara 2013.
• PRICE, Roger, Fransanın Kısa Tarihi, çev.Özkan Akpınar, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul 2012.
• ROSE, Margaret A., Marx’ın Kayıp Estetiği, çev. Aydın Çavdar, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2015.
• SAMONS II, Loren J., Demokrasinin Nesi Var?, çev. Yosun Erdemli, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2013.
• SWIFT, Graham, Su Diyarı, çev. Aslı Biçen, Metis Yayıncılık, İstanbul 2007.
• ŞENSES, Mihriban, Edmund Burke: Yüce, Etik ve Devrim, Yayına Hazırlanan Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2018.
• TOCQUEVILLE, Alexis de, Eski Rejim ve Devrim, çev. Turhan Ilgaz, İmge Kitabevi, Ankara 2004.