15 Temmuz Darbe Girişimini Bürokratik Cemaatçilik Üzerinden Anlamak

Yıl 2016, Sayı: 84, 19 - 34, 01.12.2016

Salih Zeki Haklı

Öz

15 Temmuz 2016 tarihindeki darbe girişiminin engellenmesinden sonra Türkiye’de ordu başta olmak üzere birçok bürokratik kurumun yeniden yapılandırılması beklenmektedir. Türkiye’nin son iki yüzyıldır en etkili kurumunun sivil siyaset üzerinde vesayetçi bir hâkimiyet kurmaya çalışan bürokrasi olduğu dikkate alındığında, yeniden yapılanmanın sadece FETÖ değil bu vesayeti düzenini üreten zihniyet üzerinden gerçekleştirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Bu sebeple, ilk olarak vesayete dayalı bürokratik sistemin Türkiye’deki gücünün anlaşılması önem taşımaktadır. Bürokrasinin siyasî iktidar üzerinde hâkimiyet kurmaya başladığı Tanzimat döneminden bugüne bakıldığında Türk bürokrasisinin kendi içinde cemaatçi zihniyet ekseninde örgütlendiği görülmektedir. Bu cemaatçi zihniyet ise bürokrasinin modernleşme projesinin toplum tarafından benimsenmesinden, devletin bürokratik anlayış ekseninde örgütlenmesinden ve toplumun tercihlerine yönelik bürokrasinin şüpheli yaklaşımından oluşmaktadır. Bu sebeple Türkiye’de, bilhassa çok partili dönemde, cemaatçi bir anlayışa sahip bu bürokratik zihniyet ile toplumsal desteğe dayanan sivil siyasetin çatışmasının sıkça yaşandığı gözlemlenmektedir. Türkiye’nin vesayet düzenini tam manasıyla ortadan kaldırabilmesi içinse bu bürokratik zihniyetin değiştirilmesi gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Bürokrasi, FETÖ, Cemaatçilik, Ortak İyi, Mükemmeliyetçilik

Understanding July 15 Coup Attempt on Bureaucratic Communitarianism in Turkey

Öz

It is supposed that many bureaucratic institutions including army will be regulated by the government after July 15 coup attempt in Turkey. Since bureaucracy which tries to constantly dominate political power has been the most important and superior institution in Turkey for two centuries the regulations should be done regarding not only the Fethullah Gülenist Terror Organisation (FETÖ) but also over entire bureaucratic tutelage system. For this reason, it is so important that power of bureaucracy should be reduced as soon as possible. It is seen that Turkish bureaucracy has been organised like a secular community since Tanzimat period. This community has consisted of a modernisation project which is designed to be embraced by Turkish people, a perception which depends on the superiority of bureaucracy against political power and finally on suspicion towards all individual choices of ordinary people. It is claimed in this article that Turkish bureaucracy which has been aimed to transform the whole political realm and the society in Turkey has used a communitarian mind-set in order to accomplish its purposes

Anahtar Kelimeler

Turkish Bureaucracy, FETÖ, Communitarianism, Common Good, Perfectionism

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Kaynak Yay., İstanbul 2009.
• BLANCHOT, Maurice, İtiraf Edilemeyen Cemaat, Çev. I. Erdüden, Ayrıntı Yay. İstanbul, 1997.
• ETZIONI, Amitai, The Third Way to Good Society., Demos Panton House, Londra 2000
• GÖÇEK, Fatma Müge, Burjuvazinin Yükselişi İmparatorluğun Çöküşü, Çev. İ. Yıldız, Ayraç Yay., Ankara 1999.
• GÜNGÖR, Erol, Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Ötüken Yay., Ankara 2003.
• HAKLI, Salih Zeki, “Türk Romanında Tek Parti Dönemi,” Liberal Düşünce, Ankara, 2008, sayı: 51-52, ss. 181-196.
• HEPER, Metin, Bürokratik Yönetim Geleneği, ODTÜ İdari İlimler Fakültesi Yay., Ankara 1974.
• HEPER, Metin, Türkiye’de Devlet Geleneği, Çev. Nalan Solyarık, Doğu Batı Yay., Ankara 2010
• İNALCIK, Halil, “Osmanlı İmparatorluğunda İslam.”, Çev. Mustafa Özel. Osmanlı Ansiklopedisi, Ed. Mustafa Armağan, İz Yayıncılık, İstanbul 1996.
• İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Çev. Ruşen Sezer, YKY, İstan- bul 2008.
• KARPAT, Kemal, Türk Siyasi Tarihi., Çev. Ceren Elitez, Timaş Yay., İstanbul 2014.
• KOÇAK, Cemil, “CHP-Devlet Kaynaşması (1936)”, Toplumsal Tarih, İstanbul, 2003, sayı: 118, ss. 74-79.
• KOÇAK, Cemil, “Tek Parti Döneminde CHP Parti Müfettişliği’ne İlişkin Ek Bilgi(ler).” Mete Tunçay’a Armağan, Der. M.Ö. Alkan, T. Bora ve M. Koraltürk, İletişim Yayınları, İstanbul 2007.
• KYMLICKA, Will, Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, Çev. Ebru Kılıç, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2006.
• MARDİN, Şerif, Din ve İdeoloji, İletişim Yay., İstanbul 2003.
• MARDİN, Şerif, “Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar: Merkez-Çevre İlişkileri”, Türkiye’de Toplum ve Siyaset. Der. M. Türköne ve T. Önder., İletişim Yayınları, İstanbul 2006.
• ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İletişim Yay., İstanbul 2003.
• ÖZ, Esat, Otoriterizm ve Siyaset, Yetkin Yay., Ankara 1996.
• TAYLOR, Charles, Philosophy and Human Science, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
• TİMUR, Taner, Türk Devrimi ve Sonrası, İmge Kitabevi, Ankara 2001.
• TURHAN, Mümtaz, Garplılaşmanın Neresindeyiz?, Yağmur Yay., İstanbul 1967.
• TÜYSÜZ, Zekeriya, Siyaset Teorisinde Mükemmeliyetçilik, Liberte Yay., Ankara 2009.
• WEBER, Max, Bürokrasi ve Otorite, Çev. Bahadır Akın, Adres Yay., Ankara 2005.
• YILMAZ, Murat, “Recep Peker, CHF ve Bürokrasi: Kazım Dirik Örnek Olayı Üzerinden ‘Par- ti-Devlet’ Uygulaması ve ‘Faşist Proje,’” Mete Tunçay’a Armağan. Der. M.Ö. Alkan vd.