Etnik Grup-Devlet İlişkilerinin Sorunsallaşması ve Aktör Tutumlarındaki Açmazlar: Türkiye’deki Kürt Sorunu Örneği

Yıl 2009, Sayı: 50, 19 - 53, 01.06.2009

Erol Kurubaş

Öz

Günümüzde ulusal ve uluslararası güvenliği tehdit eden çatışmaların birçoğu etnik sorunlardan kaynaklanmaktadır. Bu sorunlar ulusal kimlik, kendi kaderini belirleme ve milliyetçilik temelinde doğduğu için ulus-devletin varlığı ve yapısıyla adeta varoluşsal bir ilişki içindedir. Fakat bu sorunlu bir ilişkidir. Demokrasi açığı, azgelişmişlik, ulusal bütünleşmenin sağlanamamış olması gibi olgularla bu sorunlar arasında nedensel ilişki olmakla birlikte, bunlar etnik sorunları açıklamada ve çözüm üretmede yeterli değildir. Söz konusu nedenselliklerin bu tür sorunları besleyen, uygun ortam sağlayan ve aktör tutumlarını etkileyen önemli etkenler olduğu açık olmakla birlikte, dünyadaki örneklerine bakıldığında bunların sağlanması durumunda bile farklı düzey ve biçimlerde bu sorunların sürdüğü bir gerçektir.

Kaynakça

• Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, 3.b., Çev. İskender Savaşır, İstanbul, Metis Yay., 2004.
• Argun, Betigül Ercan, “Universal Citizenship Rights and Turkey’s Kurdish Question”, Journal Muslim Minority Affairs, Vol. 19, No. 1 (1999), s. 85-103.
• Ballı, Rafet, Kürt Dosyası, 3.b., İstanbul, Cem Yay., 1992.
• Birch, Anthony H., Nationalism and National Integration, London, Unwin Hyman, 1989.
• Brass, Paul R., Ethnicity and Nationalism: Theory and Comparison, London, Sage Pub., 1991.
• Brown, Michael E., “Causes and Impliations of Ethnic Conflict”, Ethnic Conflict and International Security, Ed. by Michael E. Brown, Princeton, Princeton University Press, 1993, s. 3-26.
• Bulut, Faik, Kürt Sorununa Çözüm Arayışları, İstanbul, Ozan Yayıncılık, 1998.
• ’lere), Ankara, Nobel Yay. Dağ., 2004.
• ---------------, Asimilasyondan Tanınmaya: Uluslararası Alanda Azınlıkların Korunması ve Avrupa Yaklaşımı, 2.b., Ankara, Asil Yay., 2006.
• ---------------,“Pan-Kürdist Hayaller ve Gerçekler”, Stratejik Analiz, S. 92 (Aralık 2007), s. 69-75.
• Kushner, David, “Self-Perception and Identity in Contemporary Turkey”, Journal of Contemporary History, Vol. 32, No. 2 (April 1997), s. 219-233.
• Kymlicka, Will, “Modernity and National Identity”, Ethnic Challenges to the Mod- ern Nation State, Ed. By Shlomo Ben-Ami, Yoav Peled and Alberto Spektorowski, London, Macmillan Press, 2000, s. 11-41.
• Lake, David A. and Donald Rothchild, “Containing Fear: The Origins and Managements of Ethnic Conflict”, International Security, Vol. 21, No.2 (Fall 1996), s. 41-75.
• McDowall, David, A Modern History of The Kurds,London, NY, I.B. Tauris, 1996
• Mutlu, Servet, “Ethnic Kurds in Turkey: A Demographic Study”, International Journal of Middle East Studies, Vol. 28, No. 4 (Nov. 1996), s. 517-541.
• Oran, Baskın, Türkiye’de Azınlıklar, İstanbul, İletişim, 2004.
• --------------, “Teoride Milliyetçilik”, Türkiye’nin Kürt Sorunu, İstanbul, TÜSES, 1996, s. 21-28.
• --------------, “Kürt Milliyetçiliği: Doğuşu ve Gelişmesi”, Türkiye’nin Kürt Sorunu, İstanbul, TÜSES, 1996, s. 33-46.
• --------------, Atatürk Milliyetçiliği, 3. B., Ankara, Bilgi Yay., 1993.
• --------------, Azgelişmiş Ülke Milliyetçiliği: Kara Afrika Modeli, Ankara, AÜSBF Yayınları, 1977.
• Özcan, Nihat Ali, PKK (Kürdistan İşçi Partisi): Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, Ankara, ASAM, 1999.
• --------------, “PKK/KADEK’ten Kongra-Gel’e”, Panorama Dergisi, S.2 (Mart 2004), http://www.panoramadergisi.com, erişim tarihi: 5.3.2004.
• Özdağ, Ümit, Kürtçülük Sorununun Analizi ve Çözüm Politikaları, Ankara, Bilgi Yay., 2006.
• Posen, Barry R., “The Security Dilemma and Ethnic Conflict”, Ethnic Conflict and International Security, Ed. Michael E.Brown, Princeton, Princeton University Press, 1993, s. 103-123.
• Roe, Paul, “The Intrastate Security Dilemma: Ethnic Conflict as a ‘Tragedy’?”, Journal of Peace Research, Vol 36, No. 2 (March 1999), s. 183-202.
• Saatçi, Mustafa, “Nation-states and ethnic boundaries: modern Turkish iden- tity and Turkish-Kurdish conflict”, Nations and Nationalism, Vol. 8, No. 4 (2002), s. 549-564.
• Vayrynen, Tarja, “Ethnic Communality and Conflict Resolution”, Cooperation and Conflict, Vol. 33, No. 1 (1998), s. 59-80.
• Volkan, Vamık D., The Need to Have Enemies and Allies: From Clinical Practice to Interna- tional Relationships, London, Jason Aronsan Inc., 1988.
• ----------------, Etnik Terörizmin Psikolojisi, Çev. A. Çevik -B. Ceyhun, Ankara, Poli- tik Psikoloji Yay., 1993.
• Wallerstein, Immanuel; Etienne Balibar, Irk, Ulus, Sınıf: Belirsiz Kimlikler, 2. b., Çev. Nazlı Ökten, İstanbul, Metis Yayınları, 1995.
• White, Paul J., “Economic Marginalization of Turkey’s Kurds: The Failed Promise of Modernization and Reform”, Journal of Muslim Minority Affairs, Vol. 18, No. 1 (April 1998).
• Yavuz, M. Hakan, “Five Stages of the Construction of the Kurdish Nationalism in Turkey”, Nationalism & Ethnic Politics, Vol. 7, No. 3 (Autumn 2001), s. 1-24.
• Yeğen, Mesut, Devlet Söyleminde Kürt Sorunu, İstanbul, İletişim Yay., 1999.