THE ROMA PERCEPTION AT THE PENDULUM OF TOLERANCE AND DISCRIMINATION IN TURKEY: THE CASE OF ÇANAKKALE

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 102, 133 - 155, 18.06.2021

İlknur Akgül

https://doi.org/10.36484/liberal.941292

Öz

Moving from the case of Çanakkale, this study investigates the perception of Roma in Turkey at the pendulum of liberal tolerance and intolerance, which is its opposite. The research has been conducted with a qualitative method in Çanakkale city center and its three districts. The Roma perception prevailed in Çanakkale has been questioned over four points such as general image towards Roma, marriage with Roma, neighborhood with Roma and attitude towards Roma in working life. According to the findings of the research, there is a cautious tolerance and a limited acceptance tendency towards Roma in Çanakkale, where they are densely living. While the Roma face an accepting attitude in areas such as musicianship, entertainment and cheap labor; they face the barricade of non-Roma in practices such as marriage and neighborhood. The attitude of tolerance and acceptance towards Roma ends when it comes to marriage and neighborhood practices and this is originated from prevailing perception towards Roma in society.

Anahtar Kelimeler

Roma, perception, tolerance, discrimination, exclusion, otherization

HOŞGÖRÜ VE AYRIMCILIK SARKACINDA TÜRKİYE’DE ROMAN ALGISI: ÇANAKKALE ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışma, liberal bir tutum olan hoşgörü ve onun karşıtı olan hoşgörüsüzlük sarkacında Türkiye’de Roman algısını Çanakkale örneğinden hareketle araştırmaktadır. Çanakkale il merkezi ile üç ilçesinde nitel bir yöntemle gerçekleştirilen araştırma, Roman kimliğinin uyandırdığı genel imaj, Romanlarla evlilik, Romanlarla komşuluk ve çalışma yaşamında Romanlara yönelik tutum gibi dört nokta üzerinden Roman algısını araştırma konusu edinmiştir. Araştırma bulgularına göre Romanların yoğun olarak yaşadığı Çanakkale’de Romanlara karşı ihtiyati bir hoşgörü ve sınırlı bir kabullenme eğilimi bulunmaktadır. Romanlar, müzisyenlik, eğlence ve ucuz işgücü gibi alanlarda kabullenici bir tutumla karşılaşırken; evlilik ve komşuluk gibi pratiklerde Roman olmayanların barikatıyla karşılaşmaktadırlar. Romanlara karşı hoşgörü ve kabullenme tutumu, evlilik ve komşuluk söz konusu olduğunda bitmektedir. Bu da Romanlara karşı hakim olan algıdan kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Roman, algı, hoşgörü, ayrımcılık, dışlama, ötekileştirme

Kaynakça

• AÇSHB (2021). Kamuda stratejik yönetim: Roman vatandaşlara yönelik strateji belgesi (2016-2021). Erişim Adresi: http:// www. sp.gov.tr/ tr/temel- belge/s/167/ Roman+ Vatandaslara+ Yonelik+ Strateji+Belgesi+ _2016-2021
• A. G. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan.
• A. K. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Çanakkale, 06 Nisan.
• Akdemir, D. Ş. (2014). Ayrımcılığın insan hakları boyutu ve "pozitif ayrımcılık". İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 4: 890-908.
• Akdemir, F. (2019). "John Locke’ta hoşgörü anlayışı bağlamında inanç özgürlüğü problemi ve din-devlet ilişkisi". FLSF: Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 27: 131-151.
• Akkan, B. E., Deniz, M. B., ve Ertan M. (2011). Sosyal dışlanmanın Roman halleri. Edirne: EDROM.
• Aksu, M. (2003). Türkiye’de çingene olmak. İstanbul: Ozan Yayıncılık.
• Alp, S. ve Taştan, N. (2011). Türkiye’de ırk veya etnik köken temelinde ayrımcılığın izlenmesi raporu 1 Ocak-31 Temmuz 2010. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Aslan, Ö. (2001). "Hoşgörü ve tolerans kavramlarına etimolojik açıdan analitik bir yaklaşım". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: V, Sayı: 2: 357-380.
• Ataman, H. (2007). "Kavramsal çerçeve: uluslurarası insan hakları belgelerinde ayrımcılık". Ayrımcılığa Karşı Uluslararası İnsan Hakları Mevzuatı. Hasan Sayim Vural (Der.). Ankara: İnsan Hakları Gündemi Derneği.
• Aydın, K., Çaha, Ö., Uzunöz, M., ve Yılmaz, E. (2017). Türkiye’de Romanlar: bir kimlik ekonomisi. İstanbul: Yayınlanmamış TÜBİTAK Projesi.
• Aydoğan, E. (2018). "Hoşgörünün liberal yorumu: John Stuart Mill". Kaygı: Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 30: 83-91.
• B.D. Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan 2021.
• Cho, S., Crenshaw, K., & McCall, L. (2013). "Field of intersectionality studies: theory, applications and praxis". Signs: Journal of Women in Culture and Society, Vol. 38, No. 4, (Summer): 785-810.
• Crenshaw, K. (1989). "Demarginalizing the intersection of race and sex: a black feminist critique of antidiscrimination doctrine, feminist theory and antiracist politics". University of Chicago Legal Forum, No. 1: 139-167.
• Çaha, Ö., Kentel, F. Aktay, Y. ve Yelken, R. (2011). Türkiye’de cemaat algısı. İstanbul: Andy Araştırma.
• Çaha, Ö. (2019). "Ethnic civil society: the case of roma community in turkey". 14the International Conference on Social Sciences, Mexico, Mexico Citiy, 9-11 July 2019.
• Çay, Sağlam, T., ve Yaşar, M. (2017), "Teoride, pratikte ve araştırmalarda öteki ve ötekileştirme". Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Cilt: 12, Sayı 3: 135-154.
• Çeko, Ç. (2019). "Çingenelerde kimlik bilinci Roman açılımıyla oluştu", https:// t24.com.tr/ haber/ cingenelerde- kimlik- bilinci- Roman- acilimiyla- olustu,250534 (24.12.2019)
• Çetin, B. I. (2017). "Kimlikleriyle Romanlar: Türkiye’deki Roman vatandaşlara yönelik sosyal içerme ulusal strateji belgesi ve birinci aşama eylem planı’nın değerlendirilmesi". Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, (Ocak): 85-111.
• D. T. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan.
• E. Ş. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Gelibolu/Çanakkale, 12 Nisan.
• Evia, J. L., Laserna, R. & Skaperdas, S. (2008). "Socia-political conflict and economic performance in Bolivia". CESIFO Working Paper, No. 2249, Erişim Adresi: https:/ /papers.ssrn.com/ sol3/ papers.cfm?abstract_id=1104954
• Evrensel Gazetesi. (2020, 25 Eylül). "Gıda-İş: dardanel’de etnik ayrımcılık yapıldı, Roman kadınlar işe alınmadı". Erişim Adresi: https://www.evrensel.net/haber/414952/gida-is-dardanelde-etnik-ayrimcilik-yapildi-Roman-kadinlar-ise-alinmadi
• GİKTM. (2014). "Gaziantep 2014 Zeugma Mozaik Müzesi Kitapçığı". Gaziantep İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Erişim Adresi: https:// www.gagev. org.tr/ kitaplar/ zeugma- mozaik- muzesi-kitapcigipdf.pdf
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin idare edilişi üzerine notlar. (çev. Levent Ünsaldı). İstanbul: Heretik Yayıncılık.
• H. Ş. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Gelibolu/Çanakkale, 12 Nisan.
• Haşim, A. (2003). Bütün eserleri-2 (bize göre ikdam’daki diğer yazıları). (haz. İnci Enginü ve Zeynep Kerman). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Hatipler, M. (2019). "Boyut ve etkenleriyle sosyal dışlanmanın yoksullukla karşılaştırmalı ilişkisi". Bilgi, Cilt: 21, Sayı: 1: 39-77.
• İ. D. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan.
• İ. T. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Çanakkale, 07 Nisan.
• Kapan, Ç. (2020). "Bir ‘buçuk’ hikayesi". Erişim Adresi: http:/ /www. tuicakademi.org/ bir-bucuk- hikayesi/
• Karlıdağ, M., ve Marsh, A. (2008). "Türkiye’deki çingene toplumu ve çingene kimliği üzerine bir yazın taraması". Ebru Uzpeder (Der.). Biz buradayız: Türkiye’de Romanlar, ayrımcı uygulamalar ve hak mücadelesi. (s.137-150). Edirne: Edirne Roman Derneği.
• Kolukırık, S. (2005). "Türk toplumunda çingene imgesi ve önyargısı". Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt:8, Sayı: 2: 52-71.
• ------. (2019). "Türkiye’de rom, dom ve lom gruplarının genel görünümü". Türkiyat Araştırmaları, Sayı: 8, (Bahar): 145-155.
• Locke, J. (2013). Hoşgörü üstüne mektup. 7. Baskı. (çev. Melih Yürüşen). Ankara: Liberte Yayınları.
• M. E. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan.
• Mill, J. S. (2012). Hürriyet üstüne. (çev. Mehmet Osman Dostel). Ankara: Liberte Yayınları.
• N. A. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Biga/Çanakkale, 09 Nisan.
• Nicholson, P. P. (1985). "Toleration as a moral ideal". J. Horton & S. Mendus (Eds.), Aspect of Toleration. London: Methuen.
• Orwell, G. (2010). Hayvan çiftliği. (çev. Celal Üster). İstanbul: Can Yayınları.
• Özatalay C. ve Doğuç S. (2018). Türkiye’de ayrımcılık algısı: türleri, failleri, boyutları. Eşit Haklar İçin İzleme Derneği. Erişim Adresi: https://www.esithaklar.org/ wpcontent/ uploads/2019/03/ Tu %cc%88rkiye%e2%80%99de-Ayrimcilik-Algisi.pdf
• Özateşler, G. (2016). Çingene. Türkiye'de yaftalanma ve dışlayıcı şiddetin toplumsal dinamiği. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• R. K. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Çanakkale, 04 Nisan.
• Rawls, J. (2017). Bir adalet teorisi. (çev. Vedat Ahsen Coşar). İstanbul: Phoenix.
• Şeyda, E. (2020). Dünya atasözleri antolojisi 8 (E-kitap). 24.
• T.C. Resmi Gazete. (1934, 21 Haziran). "İskan kanunu". (Sayı: 2733). T.C. Resmi Gazete.
• T. S. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Lapseki/Çanakkale, 05 Nisan.
• TBMM Mevzuat (T.Y)."İnsan hakları evrensel beyannamesi". Erişim Adresi: https:// www.ombudsman.gov.tr/ document/ mevzuat/ 688B1--Insan- Haklari-Evrensel- Beyannamesi.pdf
• Tuğsuz, N. (2020). "A two-dimensional boundary: sunnis’ perceptions of alevis". Turkish Studies, December: 1-16.
• Uzpeder, E., Danova, Roussinova, S., Özçelik S., ve Gökçen S. (2008). "Eşitsiz vatandaşlık: Türkiye çingenelerinin karşılaştığı hak ihlalleri".
• Ebru Uzpeder vd., (Der.). Biz Buradayız: Türkiye’de Romanlar, Ayrımcı Uygulamalar ve Hak Mücadelesi. (s.53-109). Edirne: Edirne Roman Derneği.
• Uzunöz, M. ve Yurdakul A. (2021). "Intersectional challenges in labor market: the case of Roma women". The Economic of Gender Eguality in the Labour Market: Policies in Turkey and other Emerging Economies. Meltem İnce Yenilmez and Gül Ş.Huyugüzel Kışla. (Ed.). (s.172-186). UK:Routledge.
• Y. T. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Biga/Çanakkale, 09 Nisan.
• Yaprak, M. (2005). Etiketleme kuramı çerçevesinde çingene etnisitesinde kirlilik ve sosyal dışlanmışlık algısı: İzmir Tepecik örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mardin.
• Yoors, J. (2005). Çingeneler, opre roma. (çev. Hale Alpman). İstanbul: Çivi Yazıları Yayınevi.
• Yürüşen, M. (1996). Liberal bir değer olarak ahlaki ve siyasi hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Z. K. (2021). Mülakat: Fatma İlknur Akgül. Çanakkale, 06 Nisan.