Bir Türk Siyaseti Okuma Biçimi Olarak Gelenekçi Yaklaşım

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 103, 155 - 184, 27.09.2021

İbrahim Buldur

https://doi.org/10.36484/liberal.931396

Öz

Bu çalışmada Türk siyasetini analiz etme/okuma/değerlendirme biçimlerinden birisi olarak ele alınabilecek olan “gelenekçi yaklaşım” incelenecektir. Gelenekçi yaklaşımın Türk siyaseti analizleri, özellikle üstünde durdukları gelenek, kültür, tarih, din, dil, modernleşme, Batılılaşma, taklitçilik gibi çeşitli kavramlar ekseninde şekillenmektedir. Bu kavramsal çerçeve temelinde gelenekçi yaklaşımın Türk siyasetine dair bütünlükçü yorumları ve güncel siyasal olaylara ilişkin yaklaşımları belirli düşünürler üzerinden irdelenecektir. Çalışmada öncelikle gelenekçi yaklaşımın temel özellikleri açıklanacak ardından gelenekçi yaklaşıma mensup olarak değerlendirilebilecek düşünürlerden Erol Güngör, Ali Fuad Başgil, Peyami Safa ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Türk siyaseti analizlerine yer verilerek onların Türk siyasetini okuma biçimleri ortaya konacaktır. Böylece gelenekçi yaklaşımın, analizlerini hangi kavramlar ekseninde yaptığı, sosyo-politik olayları değerlendirirken hangi düşünsel temelden hareket edip hangi dinamikleri göz ardı ettiği görülecektir. Bu bağlamda ilgili düşünürlerin değerlendirmelerinde uzlaştığı ve bazen de ayrıştığı noktalar tespit edilmeye çalışılacaktır. Sonrasında ise tüm değerlendirmeler ışığında gelenekçi yaklaşımın Türk siyasetini analiz etmedeki menfi ve müspet yönleri değerlendirilerek makale sonlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Gelenekçi Yaklaşım, Erol Güngör, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ali Fuad Başgil

Teşekkür

Böylesi bir içerik ve yöntemde bir makalenin ortaya çıkmasında ve taslağının oluşmasında değerli eleştiri ve yönlendirmelerini esirgemeyen Prof. Dr. Haluk Alkan hocama teşekkür ederim. Buna rağmen makaledeki mevcut olan tüm eksiklikler tarafıma aittir.

Traditionalist Approach As A Way of Reading Turkish Political History

Öz

This study examines the “traditionalist approach” as a way to analyze Turkish politics. Analysis of Turkish politics within traditionalist approach revolve around some concepts such as tradition, culture, history, religion, language, modernization, westernization, and mimicry. Integrative analyses of Turkish politics as well as approaches to current political events within this approach are to be examined with references to particular thinkers. This study will first delineate the main features of this approach, then it will present the ways how traditionalists such as Erol Güngör, Ali Fuad Başgil, Peyami Safa, and Ahmet Hamdi Tanpınar read Turkish politics. In doing so, this study can demonstrate around which concepts the analyses of traditionalists revolved, upon which conceptual basis they established their readings, and which dynamics they neglected. In this context, their points of convergence and divergence are to be determined. This study will end by determining the positive and negative aspects of traditionalist approach in terms of analyzing Turkish politics.

Anahtar Kelimeler

Traditionalist Approach, Erol Güngör, Peyami Safa, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ali Fuad Başgil, Turkish Politics

Kaynakça

• Akıncı, Mehmet (2008), “Türk Muhafazakâr Düşüncesinde Cumhuriyet Dönemi Hâkim Modernleşme Anlayışı Eleştirisinin Bir Boyutu Olarak Anti-Pozitivist Tutum ve Bu Tutumun Kaynağı”, Muhafazakâr Düşünce, s. 18, Güz, Ankara, ss. 125-146.
• Atay, Tayfun (2006), “Gelenekçilikle Karşı-Gelenekçiliğin Gelgitinde Türk “Gelenek-çi” Muhafazakârlığı”, Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 154-178.
• Ayvazoğlu, Beşir (2006), “Peyami Safa”, Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 220-229.
• Balcı, Ercan (2011), “Türkiye’deki Milliyetçilik Söylemleriyle Kıyaslamalı Olarak Erol Güngör’ün Sosyolojik Milliyetçilik Anlayışı”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, s. 14(1), ss. 1-28.
• Başgil, Ali Fuad (2019), İlmin Işığında Günün Meseleleri, İsmail Dayı ve Ali Hatipoğlu (der.), İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Başgil, Ali Fuad (2018), Din ve Laiklik, İstanbul: Yağmur Yayınevi.
• Başgil, Ali Fuad (2017), 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, (çev. Ali Sebük ve İ. Hakkı Aydın), İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Başgil, Ali Fuad (2016), Hâtıralar, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• Bénéton, Philippe (2011), “Gelenek/Gelenekçilik”, Sosyolojik Düşünce Sözlüğü, (çev. Bülent Arıbaş), M. Borlandi, R. Boudon, M. Cherkaoui ve B. Valade (Haz.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, Tanıl (2018), Cereyanlar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, Tanıl (1997), “Muhafazakârlığın Değişimi ve Türk Muhafazakârlığında Bazı Yol İzleri”, Toplum ve Bilim, s. 74, Güz, Ankara, ss. 6-31.
• Cevizci, Ahmet (1999), Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çetin, Halis (2005), “Ezelden Ebede; Kadim Bilgeliğin Kutsal Yolculuğu: Gelenek”, Muhafazakâr Düşünce, s. 3, Kış, Ankara, ss. 153-171.
• Dellaloğlu, Besim F. (2020), Modernleşmenin Zihniyet Dünyası: Bir Tanpınar Fetişizmi, Ankara: Kadim Yayınları.
• Dellaloğlu, Besim F. (2014), “Muhafazakârlıkla Modernleşmeciliğin Kavşağında Türkiye: Tanpınar Ve Narmanlı Han”, Muhafazakâr Düşünce, s. 39, Ankara, ss. 113-127.
• Demirci, H. Aliyar (2017), “Bir Biyografinin İzinde: Ali Fuad Başgil’in Hayatından ve Mücadelesinden Bazı Kesitler”, Muhafazakâr Düşünce, s. 52, Ankara, ss. 27-40.
• Demirel, Tanel (2019), Türk Siyasetini Anlamak, Ankara: Liberte Yayınları.
• Dündar, Leyla Burcu (2013), “Terkibin Muvazenesini Arayan Bir Aydın: Peyami Safa’nın Türk İnkılabına Muhafazakârlaşan Bakışı”, Bilig, s. 65, Bahar, Ankara, ss. 119-134.
• Güngör, Erol (2019a), Türk Kültürü ve Milliyetçilik, İstanbul: Yer-Su Yayıncılık.
• Güngör, Erol (2019b), Dünden Bugünden Tarih-Kültür ve Milliyetçilik, İstanbul: Yer-Su Yayıncılık.
• Güngör, Erol (2019c), Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, İstanbul: Yer-Su Yayıncılık.
• İrem, Celal Nazım (1997), “Kemalist Modernizm ve Türk Gelenekçi-Muhafazakârlığının Kökenleri”, Toplum ve Bilim, s. 74, Güz, Ankara, ss. 52-101.
• Karaarslan, Faruk ve Nacak, İbrahim (2014), “Erol Güngör Düşüncesinde Muhafazakâr Temalar”, Muhafazakâr Düşünce, s. 39, Ankara, ss. 45-60.
• Koltaş, Nurullah (2013), Gelenekselci Ekol ve İslam, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kurşunoğlu, Mustafa Said (2017). “Fransız Devriminden Türk İnkılâbına: Muhafazakâr Liberal Bir Aydın Olarak Alı Fuad Başgil’in Eleştirileri”, Muhafazakâr Düşünce, s. 52, Ankara, ss. 49-86.
• Kutlu, Aydoğan (2018), “Modern, Milliyetçi Ve Muhafazakâr Bir Düşün Adamı: Peyami Safa”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, s. 11(1), ss. 139-156.
• Nisbet, Robert (2008), “Gelenek ve Gelenekçilik”, Modern Toplumsal Düşünce Sözlüğü, William Outhwaite (ed.), (çev. Melih Pekdemir), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öğün, Süleyman Seyfi (1997), “Türk Muhafazakârlığının Kültür Kökleri ve Peyami Safa’nın Muhafazakâr Yanılgısı”, Toplum ve Bilim, s. 74, Güz, Ankara, ss. 102-152.
• Önder, Tuncay (2006), “Ali Fuad Başgil”, Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 291-301.
• Safa, Peyami (2019a), Din İnkılap İrtica, Nevzat Kösoğlu (der.), İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Safa, Peyami (2019b), Türk İnkılâbına Bakışlar, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Safa, Peyami (2018), Eğitim Gençlik Üniversite, İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Safa, Peyami (2017), Sosyalizm Marksizm Komünizm, Nevzat Kösoğlu (Haz.), İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Satar, Nesrin Aydın (2015), “Kanun Olmanın Kıyısında: Edebiyatın Politize Olması Ve Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Cumhuriyet Kanonu’ndaki Yeri”, Türkiyat Mecmuası, s. 25(1), İstanbul, ss. 159-186.
• Sözen, Edibe (2006), “Erol Güngör”, Tanıl Bora ve Murat Gültekingil (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 204-211.
• Şahbaz, Yunus (2017), “Maneviyatçılık ve Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Ali Fuad Başgil’de Laiklik Anlayışı”, Muhafazakâr Düşünce, s. 52, Ankara, ss. 101-117.
• Şen, Hasan (2010), “Nurettin Topçu'nun Türkiye Cumhuriyeti'nin Modernleşme Projesi Kritiği”, Sosyoloji Dergisi, s. 22, İzmir, ss. 101-119.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2018), Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Baş Başa, İnci Enginün ve Zeynep Kerman (Haz.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2017), Tanpınar’ın Mektupları, Zeynep Kerman (Haz.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2015), Yaşadığım Gibi, Birol Emil (Haz.), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Yıldız, Aytaç (2011), “Kuruluş Sürecinde Cumhuriyet Muhafazakârlığı: Peyami Safa’nın Kemalizm Yorumu”, Doğu Batı Düşünce Dergisi, s. 58, Ankara, ss. 191-212.
• Yıldız, Fatih ve Çelik, Fikret (2012), “Türk Batıcılığının Milliyetçi-Muhafazakârlık Üzerinden Tenkidi: Erol Güngör Örneği”, Bilig, s. 62, Ankara, ss. 269-294.
• Yılmaz, Hüseyin (2005), “Gelenek, Gelenekçilik ve Gelenekselcilik”, Muhafazakâr Düşünce, s. 3, Kış, Ankara, ss. 39-53.