Engelli Bireyin Eğitim Hakkının Korunma Mekanizmaları Bakımından “Yüksek Öğrenim Kurumu Engelli Öğrenci Birimleri’nin Durumu”

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 104, 251 - 267, 03.12.2021

Hasan Kaya

Öz

Özet
Engelli bireyler günümüzde hala toplumun en dezavantajlı bireyleri olarak yaşamlarını devam ettirmeye çalışmaktadırlar. Dünya Bankası Engellilik Raporu’na göre engelli bireylerin ‘daha az ekonomik katılım’, ‘daha kötü sağlık’, daha düşük eğitim’, ‘daha yüksek yoksulluk’ gibi yaşadığı gerçeklere dikkat çekmekte ve ‘daha’ kelimesini sıklıkla kullanmak suretiyle engellilerin yaşadığı sorunların altını güçlü bir şekilde çizmektedir.
Yaşamın her alanına eşitsiz katılım zorunluluğu durumunda olan engelliler Eğitim alanında da eşitsiz uygulamaları güçlü bir şekilde yaşamaktadırlar. Eğitim alanının dışında kalan engelli bireyler nitelikli çalışma yaşamının da dışında kalmakta ve bu zincir diğer haklarında eşit ve adil kullanımı bakımından dezavantajlar oluşturmaktadır.
En temel haklardan biri olan Eğitim hakkından her birey gibi engellilerinden yararlanma hakkı vardır. Özellikle yukarı Eğitim seviyelerine yükseldikçe engelli bireylerin katılımı azalmaktadır. Okul öncesi eğitimden başlamak üzere özel eğitimi de içine alan üniversite ve üzeri eğitimi de kapsayacak bu hakkın hayata geçmesini sağlayacak mekanizmalar kurulmalıdır. Devlet otoritesi hak temelli yaklaşım içerisinde engelli bireylerin ve tüm dışlanmış grupların Eğitim hakkına erişimini, adil şekilde yararlanması için gerekli denge ve denetleme yükümlülüğünü yerine getirmelidir.
Bu çalışmada engelli öğrencilerin Üniversite Eğitim hakkı bakımından önemli bir mekanizma olan Yüksek Öğretim Kurumu Engelli Öğrenci Birimleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

ENGELLİ, AYRIMCILIK, EĞİTİM HAKKI, İNSAN HAKKI

Kaynakça

• Kaynakca BM Engelli Hakları Sözleşmesi, R.G. 14.07.2009, sayı 27288. T.C. Anayasası, Kanun No: 2709, Kabul Tarihi: 7.11.1982 http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
• Yükseköğretim Kanunu, Kanun No 2547, R. Gazete : Tarih : 6/11/1981 Sayı : 17506 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf (erişim 29.10.2020)
• Vakıf Yükseköğretim Kurumları Yönetmeliği, Resmî Gazete Tarihi: 31.12.2005 Resmî Gazete Sayısı: 26040 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=9768&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (erişim 30.10.2020)
• Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği Resmî Gazete Tarihi: 14.08.2010 Resmî Gazete Sayısı: 27672 https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14214&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 (erişim 29.10.2020)
• 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun, R.G. 07.07.2005, sayı: 25868, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378.pdf (erişim 29.10.2020)
• WHO; WB; “Dünya engellilik Raporu Yönetici Özeti”, İsviçre, 2011. http://documents1.worldbank.org/curated/en/540061468336031909/pdf/627830TURKISH00YA0ENGELLILIK0RAPORU.pdf (erişim 29.10.2020) Ulusal Engelsiz Üniversiteler Çalıştay Raporları http://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=ulusal-engelsiz-universiteler-calistayi-raporlari.pdf (erişim 13.10.2020)
• Üniversitelerde Engellilere Yönelik Erişilebilirlik Hususunda Mevcut Durum Analizi: 2015-2016" https://www.eged.org/node/279 (erişim 29.10.2020)
• Engellilik ve Etik İzmir Üniversiteler Kurulu , Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 2017 http://www.kutuphane.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2017/03/engellilik-ve-etik.pdf (erişim 29.10.2020)