From Elitism to Populism: The Paradigmal Transformation in the Republican People’s Party and the Case of Ekrem İmamoğlu

Yıl 2022, Sayı: 108, 109 - 138, 10.12.2022

Süleyman Çağrı Güzel

https://doi.org/10.36484/liberal.1073255

Öz

The Republican People’s Party (CHP), whose identity represents the founding concept, has frequently been labeled as a component of the status quo in Turkish politics, and has traditionally been a political party representing the center in the center-periphery equation. Particularly right-wing politics obtained a significant discourse supremacy in politics by stressing CHP’s single-party background, bureaucratic/statist language and suspicious attitude toward traditional values owing to the “regime defense reflex” inherent in its political identity. With the change of chairman in 2010 and the loss of military tutelage’s influence on Turkish politics, the CHP might be said to have taken a populist turn. Ekrem İmamoğlu, who was nominated as a candidate for Istanbul Metropolitan Municipality Mayor in the 2019 local elections and won, is a populist politician who follows the CHP’s populist policy. This paper, which aims to reveal the CHP’s “populist adventure” from a historical viewpoint, also asserts that İmamoğlu is attempting to create an alternative populist political style to the government’s populist politics.

Anahtar Kelimeler

Populism, Elitism, Republican People’s Party, Ekrem İmamoğlu

Elitizmden Popülizme: Cumhuriyet Halk Partisi’ndeki Paradigmal Dönüşüm ve Ekrem İmamoğlu Örneği

Öz

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), kurucu felsefeyi temsil eden kimliğiyle Türk siyasal hayatında çoğu zaman statükonun bir bileşeni olarak kodlanmış ve merkez-çevre denkleminde genellikle merkezi temsil eden bir siyasal parti olmuştur. Özellikle sağ siyaset; CHP’nin tek parti geçmişini, bürokratik/devletçi söylemini ve siyasi kimliğine içkin olan “rejimi koruma refleksi” dolayısıyla geleneksel değerlere şüpheyle yaklaşan tutumunu ön plana çıkararak siyasette önemli bir söylem üstünlüğü elde etmiştir. Ancak 2010’da yaşanan genel başkan değişimi ve askeri vesayetin Türk siyaseti üzerindeki etkinliğini yitirmesiyle birlikte CHP’nin popülist bir rotaya girdiğini söylemek mümkündür. 2019 yerel seçimlerinde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına aday olarak gösterilen ve seçimi kazanan Ekrem İmamoğlu, CHP’nin popülizme yönelen siyasetine uygun bir politik aktördür. CHP’nin “popülizm serüveni” ni tarihsel bir perspektifle ortaya koymayı amaçlayan bu çalışma, aynı zamanda İmamoğlu’nun iktidarın popülist siyaseti karşısında alternatif bir popülist siyasi tarz üretmeye çalıştığını iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Popülizm, Elitizm, Cumhuriyet Halk Partisi, Ekrem İmamoğlu, Populism, Elitism, Republican People’s Party

Kaynakça

• Anadolu Ajansı (27 Nisan 2021). Türk demokrasisinin askeri müdahalelere karşı duruşunda kırılma noktası: 27 Nisan e-muhtırası. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turk-demokrasisinin-askeri-mudahalelere-karsi-durusunda-kirilma-noktasi-27-nisan-e-muhtirasi/2221945#
• Arditi, B. (2007). Politics on the Edges of Liberalism: Difference, Populism, Revolution, Agitation. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Aslan, A. (12 Mayıs 2019a). Türk Siyasetinde Popülizm Zamanı. SETA. Erişim adresi: https://www.setav.org/turk-siyasetinde-populizm-zamani/
• Aslan, A. (2019b). Türk Siyasi Hayatında Yeni Dönem: Seküler versus Muhafazakâr Popülizm. Muhafazakâr Düşünce, 16(57), 103-122.
• BBC Türkçe (21 Kasım 2019). Yaşar Büyükanıt: 'E-muhtıra', Dolmabahçe görüşmesi ve Şemdinli olayıyla tartışılan eski genelkurmay başkanı. Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-50494175
• Birgün (20 Eylül 2019). İmamoğlu: Kürtçe dil kursu kesinlikle açılacak. Erişim adresi: https://www.birgun.net/haber/imamoglu-kurtce-dil-kursu-kesinlikle-acilacak-269547
• Bora, T. (2006). Ecevit'teki Şeytan Tüyü. Birikim. Erişim adresi: https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-212-aralik-2006/2395/ecevit-teki-seytan-tuyu/5976
• Boyraz, C. (2020). Populism and Democracy in Turkey: The Case of the Republican People’s Party. Reflektif, 1(1). 31-47.
• CHP (2011). Aile Sigortası: Güçlü Sosyal Devlete Doğru. Erişim adresi: https://content.chp.org.tr/file/ailesigortasi_1.pdf
• CHP Programı (1935). Ankara: Ulus Basımevi.
• Cumhuriyet (10 Haziran 2018). İnce: Erdoğan Beyaz Türk, ben Türkiye'nin zencisiyim. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ince-erdogan-beyaz-turk-ben-turkiyenin-zencisiyim-993799
• Cumhuriyet (25 Ocak 2019). Ekrem İmamoğlu’ndan ‘Kürt seçmen’ sorusuna yanıt. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/ekrem-imamoglundan-kurt-secmen-sorusuna-yanit-1216569
• Cumhuriyet TV (1 Şubat 2022). Ekrem İmamoğlu muhabirin sorusuna çok sinirlendi, ateş püskürdü: Utanmazlığa bakar mısınız? Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=m2qJGpnDzAE
• Demiralp, S. & Balta, E. (2021). Defeating Populists: The Case of 2019 Istanbul Elections. South European Society and Politics, 26(1), 1-26.
• Demirören Haber Ajansı (17 Mart 2019). Ekrem İmamoğlu, Yeni Zelanda'da hayatını kaybeden Müslümanlar için Yasin okudu. Erişim adresi: https://www.dha.com.tr/politika/ekrem-imamoglu-yeni-zelandada-hayatini-kaybeden-muslumanlar-icin-yasin-okudu-1632608
• Diken (6 Ekim 2021). İBB, Büyükada’daki TÜGVA binasını tahliyeye başladı. Erişim adresi: https://www.diken.com.tr/ibb-buyukadadaki-tugva-binasini-tahliyeye-basladi/
• Erdem, T. (2009). CHP’de Parti İçi Mücadelede “Kemalizm” ve “Devrimler” Tartışmaları Üzerine. Tanıl Bora & Murat Gültekingil (ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 449-457). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, N. (2008). 1970’lerde Sol Popülizm Üzerine Notlar. Tanıl Bora & Murat Gültekingil (ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol içinde (s. 262-274). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Euronews (31 Mart 2021). İmamoğlu: 6 milyon oy almış partiye terörist gözüyle bakarsanız ben bunun karşısındayım. Erişim adresi: https://tr.euronews.com/2021/03/31/imamoglu-6-milyon-oy-alm-s-partiye-terorist-gozuyle-bakarsan-z-ben-bunun-kars-s-nday-m
• Gazete Duvar (13 Kasım 2021). Kılıçdaroğlu: Helalleşme yolculuğuna çıkma kararı aldım. Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/kilicdaroglu-helallesme-yolculuguna-cikma-karari-aldim-haber-1541730
• Gazete Duvar (27 Ağustos 2019). İmamoğlu: Vakıflara aktarılan 357 milyon lirayı kestik. Erişim adresi: https://www.gazeteduvar.com.tr/politika/2019/08/27/imamoglu-sizin-soramadiginizi-ben-sorayim-iktidara
• Güzel, S. Ç. (2018). Ulusalcı ve Ülkücü İdeolojilerin Milliyetçilik Anlayışlarının Karşılaştırılması: Aydınlık ve Ortadoğu Gazetesi Örnekleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Habertürk (30 Ocak 2022). Kılıçdaroğlu: Başörtüsünü Türkiye’nin bir numaralı sorunu haline getirdik. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/kilicdaroglu-ndan-basortusu-aciklamasi-3330253
• Hürriyet (11 Ocak 2021). AK Parti'li Mahir Ünal: Millet İttifakı, benzemezler ittifakından oluşuyor. Erişim adresi:https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ak-partili-mahir-unal-millet-ittifaki-benzemezler-ittifakindan-olusuyor-41711943
• Independent Türkçe (13 Temmuz 2020). İmamoğlu: Kanal İstanbul bir avuç insan için çok önemli, bu yüzden acele ediyorlar. Erişim adresi: https://www.indyturk.com/node/210911/haber/imamo%C4%9Flu-kanal-istanbul-bir-avu%C3%A7-insan-i%C3%A7in-%C3%A7ok-%C3%B6nemli-bu-y%C3%BCzden-acele-ediyorlar
• Independent Türkçe (19 Ocak 2022). İmamoğlu: İstanbul'daki tüm metrobüs duraklarına ve üst geçitlere "hükümetin İBB'nin yapacağı işleri engellediğini" anlatan afişler asılacak. Erişim adresi: https://www.indyturk.com/node/461646/siyaset/i%CC%87mamo%C4%9Flu-i%CC%87stanbuldaki-t%C3%BCm-metrob%C3%BCs-duraklar%C4%B1na-ve-%C3%BCst-ge%C3%A7itlere-h%C3%BCk%C3%BCmetin
• İmamoğlu, E. (16 Ocak 2022). 300 Metrobüs ve Cumhurbaşkanlığı onayı ile ilgili tweet. Erişim adresi: https://twitter.com/ekrem_imamoglu/status/1482787659697242116
• İmamoğlu, E. (21 Nisan 2019). Maltepe mitingi. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=0MwlY8R9RMU
• İmamoğlu, E. (6 Mayıs 2019). Beylikdüzü konuşması. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=Gp1fVXPdHvI
• İmamoğlu, E. (7 Mart 2021). Dünya kadınlar günü mesajı. Erişim adresi: https://twitter.com/ekrem_imamoglu/status/1368657782757593104
• Kiriş, H. M. (2012) The CHP: From the Single Party to the Permanent Main Opposition Party, Turkish Studies, 13(3), 397-413.
• Knight, A. (1998). Populism and Neo-Populism in Latin America, Especially Mexico. Journal of Latin American Studies, 30(2), 223–248.
• Konda (2019). 23 Haziran 2019 Sandık Analizi ve Seçmen Profilleri. İstanbul.
• Laclau, E. (2005). On Populist Reason. London: Verso.
• Mardin, Ş. (1973). Center-Periphery Relations: A Key to Turkish Politics? Daedalus, 102(1), 169–190.
• Mazıcı, N. (2009). 27 Mayıs Kemalizmin Restorasyonu mu?. Tanıl Bora & Murat Gültekingil (ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 555-569). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Michael Cox. (2017). The Rise of Populism and the Crisis of Globalisation: Brexit, Trump and Beyond. Irish Studies in International Affairs, 28, 9–17.
• Moffit, B. (2020). Popülizmin Küresel Yükselişi: Performans, Siyasi Üslup ve Temsil. (Çev. Onur Özgür). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mouffe, C. (4 Ağustos 2017) We urgently need to promote a left-populism. Erişim adresi: https://www.versobooks.com/blogs/3341-chantal-mouffe-we-urgently-need-topromote-a-left-populism
• Mudde, C. (2004). The Populist Zeitgeist. Government and Opposition, 39(4), 541–563.
• Mudde, C., & Kaltwasser, C. R. (2013). Exclusionary vs. Inclusionary Populism: Comparing Contemporary Europe and Latin America. Government and Opposition, 48(2), 147–174.
• Müller J. W. (2016) What Is Populism? Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• Özbey, İ. (17 Aralık 2018) ‘CHP Istanbul adayı Hürriyet’e konuştu: beni tanıyınca çok sevecekler. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/gundem/chpnin-istanbul-adayi-ekrem-imamoglu-hurriyete-konustu-beni-taniyinca-cok-sevecekler-41053981
• Özkan, N. (2019) Kahramanın Yolculuğu: Yeni Nesil Siyasetin Zaferi. İstanbul: MediaCat.
• Özkök, E. (20 Şubat 2007). Sadaka kültürü mü dediniz. Hürriyet. Erişim adresi: https://www.hurriyet.com.tr/sadaka-kulturu-mu-dediniz-5983285
• Sancar, M. (12 Mayıs 2014). CHP ile Kürtlerin sancılı ilişkisi, Aljazeera Turk, Erişim adresi: http://www.aljazeera.com.tr/gorus/chp-ile-kurtlerin-sancili-iliskisi
• Sputnik (11 Haziran 2019e). İmamoğlu, 'hayatı kolaylaştıracak çözümler'ini açıkladı: 23 Haziran'dan sonra hiç kimse kibirle siyaset yapamayacak. Erişim adresi: https://tr.sputniknews.com/20190611/imamoglu-istanbul-buyuksehir-belediyesinde-israf-duzeni-son-bulacak-1039309513.html
• Sputnik (2 Nisan 2019a). İmamoğlu, Anıtkabir Özel Defteri'ni 'Başkan' sıfatıyla imzaladı. Erişim adresi: https://tr.sputniknews.com/20190402/ekrem-imamoglu-anitkabir-ozel-defteri-imza-baskan-1038576336.html
• Sputnik (22 Nisan 2019c). İmamoğlu yönetimindeki ilk İBB meclis toplantısı canlı yayınlandı. Erişim adresi: https://tr.sputniknews.com/20190422/imamoglu-yonetimindeki-ilk-ibb-meclis-toplantisi-canli-yayinlaniyor-1038840064.html
• Sputnik (23 Haziran 2019b). İmamoğlu: Yıkın bütün önyargıları, herkesi kucaklamaya geldik. Erişim adresi: https://tr.sputniknews.com/20190623/imamoglu-yikin-butun-onyargilari-herkesi-kucaklamaya-geldik-1039443868.html
• Sputnik (4 Nisan 2019d). İmamoğlu: 11 ilçede geçersiz oyların sayımı bitti, aradaki fark 19 bin 552. Erişim linki:https://tr.sputniknews.com/20190404/ekrem-imamoglu-yerel-secim-oy-sayimi-1038617898.html?utm_source=https://t.co/KtAg0FF4J4&utm_medium=short_url&utm_content=meXg&utm_campaign=URL_shortening
• Stanley, B. (2008). The Thin Ideology of Populism. Journal of Political Ideologies, 13 (1), 95–110.
• Şen, A. F. & Altın, Ş. Y. (2019). Sosyal Demokrasiden Yeni Sağa CHP’nin Söylemsel Dönüşümü: Bir Siyasal Söylem Çözümlemesi Denemesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 434-461.
• T24 (19 Ocak 2020). Kılıçdaroğlu: Asıl muhafazakâr bizdik, yıllar yılı değişmemek için direndik. Erişim adresi: https://t24.com.tr/haber/kilicdaroglu-asil-muhafazakar-biziz-yillar-yili-degismemek-icin-direndik,856705
• Taggart P (2004) Populism and representative politics in contemporary Europe. Journal of Political Ideologies, 9(3), 269–288.
• Taşkın, Y. (12 Aralık 2019). Popülizm Tartışmaları Üzerinden Son Yerel Seçimleri Anımsamak. Birikim. Erişim adresi: https://birikimdergisi.com/haftalik/9838/populizm-tartismalari-uzerinden-son-yerel-secimleri-animsamak
• Terkoğlu, B. (31 Ocak 2022). Barış Terkoğlu yazdı: AKP'li Betül Sayan Kaya İBB'den binlerce dolar almış. Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/baris-terkoglu-yazdi-akpli-betul-sayan-kaya-ibbden-binlerce-dolar-almis-1904024
• Toprak, Z. (1992). Popülizm ve Türkiye’deki Boyutları. Tarih ve Demokrasi – Tarık Zafer Tunaya’ya Armağan içinde (s. 41-65). İstanbul: Cem Yayınları.
• Tunçay, M. (2009). İkna (İnandırma) Yerine Tecebbür (Zorlama). Tanıl Bora & Murat Gültekingil (ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 92-96). İstanbul: İletişim Yayınları.
• van Gent, W. P. C., Jansen, E. F., & Smits, J. H. F. (2014). Right-wing Radical Populism in City and Suburbs: An Electoral Geography of the Partij Voor de Vrijheid in the Netherlands. Urban Studies, 51(9), 1775–1794.
• VOA Türkçe (31 Ağustos 2019). İmamoğlu’ndan Diyarbakır’a Dayanışma Ziyareti. Erişim adresi: https://www.amerikaninsesi.com/a/imamoglu-diyarbakir-dayanisma-ziyareti/5064429.html
• Weyland, K. (2001). Clarifying a Contested Concept: Populism in the Study of Latin American Politics. Comparative Politics, 34(1), 1–22.
• Wuthrich, F. M. & Ingleby, M. (2020). The Pushback Against Populism: Running on "Radical Love" in Turkey. Journal of Democracy, 31(2), 24-40.
• Yanık, A. (18 Mayıs 2018). İnce’nin Seçimi: Erken Seçim ve Sol Popülizm Notları. Birikim. Erişim adresi: https://birikimdergisi.com/haftalik/8907/incenin-secimi-erken-secim-ve-sol-populizm-notlari
• Yeğen, M. (2009). Kemalizm ve Hegemonya?. Tanıl Bora & Murat Gültekingil (ed.). Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Kemalizm içinde (s. 56-74). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yılmaz, K. (2009). The Emergence and Rise of Conservative Elite in Turkey. Insight Turkey, 11(2), 113–136. YSK (2019). İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yenileme Seçimi. Erişim adresi: https://sonuc.ysk.gov.tr/sorgu
• Zeyrek (2019). Ekrem İmamoğlu ve AKP’li Teyzenin Sohbeti: Sultanbeyli Semt Pazarı Yerel Seçim 2019. Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=bVztzGUON78