AZERBAYCÂN

Yıl 1978, Sayı: 8, 39 - 55, 03.03.2024

Çoşkun Alptekin

Öz

Yüzyılımızın başlarında, Guy Le Strange tarafından hazırlanmış «The Lands of Easlern Caliphate», ortaçağda İslâm fethinden Temür Beg zamanına kadar, İspanya ve Kuzey Afrika dışında kalan İslâm ülkelerinin tarihi coğrafyasını incelemektedir (1905). İkinci baskısı 1930,
üçüncüsü 1966 da yapılan bu eserin, arapçaya da tercüme edilmesi, aradan uzun bir zaman geçmesine rağmen, değerini hâlâ muhafaza ettiğini gösterir. Bugün bile Türklerin yaşadığı bu bölgenin, tarihimiz bakımından ehemmiyeti malûmdur. Son baskısından tercümesini verdiğimiz «Azerbâycân» bölgesi, eserin XI. faslı olup, 159-171 inci sayfalarını kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Edebiyat, Coğrafya

Kaynakça

• Bu notlar, tercüme eden tarafından hazırlanmıştır. (1) ERDEBİL, ARDABİL, Azerbâycân'da Araş ırmağının Karasu çayına dökülen Balıhlu-su (Balıkçay) kenarında, 40° 20' şark tülü ile 3’8° 20' şimal arzında 1520 m. irtifaında her tarafı dağlarla çevrili dairevî bir ovada ve tarihi ticaret yolları üzerinde bir Türk şehridir (Mirza Bala, «Erdebil», t A., IV, 289-293).
• (2) TEBRİZ, Urmiye gölünün kuzey-doğu kıyısına hafifçe meyilli ovanın (takriben 55x30 km.) doğu köşesinde yer alır.
• (3) MERÂGA, MARÂĞA, Sehend dağının (3547 m.) güney mâilesi üzerinde, 1400 m. yükseklikte kâindir. Bu dağ Meraga’yı Tebriz şehrinden ayırmaktadır (V. Minorsky, «Merâga», İA., 731 -738). ’
• (4) İSFAHÂN, İŞFAHÂN, İranda 32û 39' 34" Kuzey arzı ile 510 40' şark tülünde, 1550 m. yüksekliğindeki geniş bir yaylada, Zanda-Rûd (bugünkü Zâyanda-Rûd) ırmağı üzerinde vâkî tarihi bir şehrin adı ve aynı adı taşıyan bir vilâyetin merkezidir (Mirza Bala, «İsfahan», İA., V, 2, 1068-1072).
• (5) URMİYE, Batı Azerbâycânda, ismini verdiği Urmiye Gölü’nün batısında kâindir.
• (6) TARÛC veya TASÛC, Urmiye Gölü'nün kuzey kıyısında yerleşmiş bir kasaba olup şimdi Tursa adı ile bilinir.
• (7) ŞÂM, V. Minorsky’nin bir köy olarak bahsettiği. Şam, Tebriz şehrinin batısında Acı Çay’ın sol kıyısındadır, (eski Farsça şekli Şanb).
• (8) SERÂV veya SERÂB, Tebriz'in doğusunda, Miyâniç'in ise kuzeyinde olup Tebriz'den Erdebil’e giden yol üzerindedir. (9) MİVÂNE, MİYANÎÇ, Maraga’nın doğusunda Zencan - Tebriz yolu üzerinde bir merkezdir.
• (10) ÜCÂN, Ürmiye gölü ile Sehend dağının doğusunda Tebriz- Miyâne-Zencan yolu üzerinde ve Tebriz’in 10 fersah güney doğusundadır. Gazan Hân tarafmdan «şehr-i Islâm» olarak da adlandırılmıştır.