MONTESQUIEU-VOLTAIRE-DIDEROT VE ROUSSEAÜ’DA ÖZGÜRLÜK TARTIŞMALARI VE ÖZGÜRLÜĞÜ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 1988, Sayı: 16, 131 - 160, 01.03.2024

Yüksel Gençal

Öz

VIII. yüzyıl, XVII. yüzyılın aksine birçok siyasal, toplumsal ve felsefi sorunları kurcalamış, elinden geldiğince de çözümlemeye çalışmıştır. Hüküm darlık kurumana saldırı, egemenliğin bir elde toplanmasına karşı çıkış, dinsel egemenliği eleştiri, ayrıcalık hakları üzerinde durma, hep bu yüzyılın özellikleridir. Bu yüzyıla dek tüm toplumları ayakta tutan ideolojiler bu yüzyılda çürütülmüş ve yıkılmıştır. Ortaçağın statik gelenekleri bu dönemde kırılmış ve düşünme ile özgürlüğe ulaşılmaya çalışılmıştır. Bir Descartcs, bir Spinoza’da bulunan fizikötesi sistemlerden uzaklaşan XVIII. yüzyıl, kılı kırk yaran fizikötesi düşünceyi kuşku ile karşılar ve daha sonra onu terkedir. Fizikötesi ile şiddetle savaşan bu yüzyıl felsefesi bir sağduyu felsefesi olarak gelişir. Bu yüzyılın , bilginin gelişmesine dayalı aydın bir kültürdür. Aklın aydınlığa kavuşturacağı doğrularla beslenecek olan bu kültür, sonsuz ilerlemeye adaydır. Akla karşı beslediği güven yüzün den XVIII. yüzyıl düşü: c si, geleneklerden kurtulacağına, yazgısını kendi eliyle düzenliyeceğine, insanın özgürlük ve mutluluğunun daima artacağına inanır. Büyük Fransız İhtilalinin ardından, günümüze kadar öğretilerini taşıtabilen düşünürler, bu temel sorunlardan hareketle, göreceli görüşlerini, giderek büyüyen halkalar halinde çeşitli odaklara yaygınlaştırdılar. Araştırmamın temel konusunu XVIII. yüzyıl Fransız Edebiyatının seçkin kişileri olan Voltaire, Rousseau, Montesquieu, Diderot’unun görüşlerinden kaynaklanan ve halen özgürlüğünü sürdüren bu ilginç savlar birikimini irdelemek oluşturmaktadır. Çağımızda da tüm güncelliğini koruyan bu konuda, başlangıcın -hatta kaynak diyebileceğimiz- temel görüşlerin karşılaştırılarak incelenmesinin ya arlı olacağı düşüncesindeyim. Böylelikle insan hak ve özgürlüklerinin nasıl bir evrim biçiminde doğup, geliştiği örneklerle ortaya çıkarılmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

MONTESQUIEU, VOLTAIRE, -DIDEROT, ROUSSEAÜ

Kaynakça

• MOLAND, L. : Oeuvres Completes de Voltaire, Garnier Freres, Paris, 52 Cilt. MORİZE, A., : L’Apologie du lux au XVIII siecle. Le Mondaine et ses sour ces, Didier, Paris. 5900.