Siyaset-Namelere Göre Yeniçeri Ocağı’nın Islahına Yönelik Tavsiyeler

Yıl 2024, Sayı: 72, 110 - 116, 12.06.2024

Kamil Yavuz

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1471951

Öz

Osmanlı Devleti’nin daimî ordusuna asker yetiştirmek için kurulan Yeniçeri Ocağı, 16. yüzyıldan itibaren pek çok kurumda olduğu gibi bozulmaya başlamıştır. Osmanlı Devlet adamlarıyla ilmiye mensupları Osmanlı kurumlarında görülmeye başlayan bozulmayı durdurabilmek maksadıyla padişaha ve devlet adamlarına raporlar sunmaya başlamışlardır. Raporlarda en çok üzerinde durulan konuların başında Osmanlı Devleti’ni ayakta tutan birinci güç olarak kabul edilen Yeniçeri Ocağı’nda zuhur eden bozulmalar gelmektedir. Devletin yayılma ve genişleme politikasında başat güç olan Yeniçeriler zamanla sultanlarını katleden ve isyanlarla anılan bir yapıya dönüşmüştür. İşte bu çalışmada Târih-i Kitâb-ı Müstetâb Ahbâr-ı Aliyye der-Gazavât-ı Murtazaviyye, Kitabu Mesalihi’l Müslimin Menafii’l Müminin, Koçi Bey Risalesi, Nesayihü’l- Vüzera ve’l Ümera, Kavanin-i Yeniçeriyan ve Aziz Efendi Siyaset-namesi gibi bazı siyaset- namelerden hareketle devlet adamlarının ve ilmiye mensuplarının ocaktaki bozulmayı nasıl gördükleri ve bu bozulmanın önüne geçmek için ne gibi tavsiyelerde bulundukları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Osmanlı Kurumları, Yeniçeri, Yeniçeri Ocağı, Siyasetname

The Recommendations for the Reclamation of the Janissary Guild According to Siyasatnamehs

Öz

The Janissary Guild, which was established to train soldiers for the standing army of the Ottoman Empire, began to deteriorate as in many other institutions as of the 16th century. Ottoman statesmen and members of the seminary began to submit reports to the sultan and statesmen in order to stop the deterioration of Ottoman institutions. One of the most emphasized issues in the reports was the deterioration of the Janissary Guild, which was considered to be the primary force keeping the Ottoman Empire afloat. The Janissaries, which were the main force in the expansion and expansion policy of the state, turned into a structure that slaughtered its sultans and was known for rebellions. This study focuses on how the statesmen and members of the scientific community saw the deterioration in the Janissary Corps and what kind of recommendations they made to prevent this deterioration, based on some political documents such as Târih-i Kitâb-ı Müstetâb Ahbâr-ı Aliyye der-Gazavât-ı Murtazaviyye Kitabu Mesalihi'l Müslimin Menafii'l Müminin, Koçi Bey Risalesi, Nesayihü'l- Vüzera ve'l Ümera, Kavanin-i Yeniçeriyan and Siyasatnameh of Aziz Efendi.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Ottoman Institutions, Janissary, Janissary Guild, Siyasatnameh.

Kaynakça

• Beyhan, M. A. (1999). Yeniçeri Ocağının Kaldırılışı Üzerine Bazı Düşünceler, Osmanlı, (7)
• Bülbül, Z. (2000). Osmanlı Müesseseleri ve Medeniyeti Tarihi, Nobel Yayıncılık.
• Defterdar Sarı Mehmet Paşa, (2000). Nesayihü’l- Vüzera ve’l Ümera, H. Ragıp Uğural (Sad.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Fodor, P. (1986). Bir Nasihat-name Olarak Kavanin-i Yeniçeriyan, Beşinci Milletler Arası Türkoloji Kongresi, 1, 217-224.
• Gül, A. (2020). 18. Yüzyılda Yeniçeri Teşkilatı, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• İlgürel, M. (1993). Yeniçeri, MEB İslam Ansiklopedisi, 13, 387-388.
• İnalcık, H. (2000). “Kutadgu Bilig’de Türk ve İran Siyaset Nazariye ve Gelenekleri”, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adalet, Eren Yayınları.
• Koçi Bey (1988). Koçi Bey Risalesi, Yılmaz Kurt (Haz). Ankara: Akçay Yayınları.
• Mehmet Neşri, (1990). Kitab-ı Cihan-Nüma, F. Reşit Unat-M. Altay Köymen (Yay). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Oğuzoğlu, Y. (2000). Osmanlı Devlet Anlayışı, Eren Yayıncılık.
• Okumuş, E. (2021/2). Defteri Mehmed Paşa’nın Nesayihu’l-Vüzera Ve’l-Ümera Başlıklı Eseri Çerçevesinde Siyaset Düşüncesi, Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(2), 453-484.
• Öz, M. (1997). Osmanlı’da “Çözülme” ve Gelenekçi Yorumları, Dergah Yayınları.
• Özcan, A. (1994). Devşirme, TDV İslam Ansiklopedisi, IX, 254-257.
• Özcan, A. (1999). Osmanlı Askeri Teşkilatı, Osmanlı Devleti Tarihi, Ekmeleddin İhsanoğlu (Ed.). Irrıca, 1. 337-371.
• Özkaya, Y. (1965). Anadolu’daki Yeniçerilerin Düzensizliği, DTCF Dergisi, XXIII, 74-90.
• Shaw, S. (1994). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, Mehmet Harmancı (Çev.), İstanbul: E Yayınları.
• Uğur, A. (1986). Osmanlı Siyaset-nâmelerine Göre Düzendeki Bozukluğun Sebepleri (Bilhassa Esnaf ve Sanatkâr Yönünden), XXI. Ahilik Bayramı Türk Kültürü ve Ahilik Sempozyumu (Kırşehir, 13-15 Eylül 1985) Tebliğleri, İstanbul: Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları, 211-220.
• Uğur, A. (2001). Osmanlı Siyaset-nameleri, Kültür ve Sanat Yayınları.
• Uzunçarşılı, İ. H, (1983). Osmanlı Tarihi, 2, Türk Tarih Kurumu.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1945). Devşirme, MEB İslam Ansiklopedisi, 3, 563-565.
• Uzunçarşılı, İ. H., (1943). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, 1, Türk Tarih Kurumu.
• Ünal, M. A. (1999). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Kardelen kitabevi.
• Vryonis Jr, S. (2002). Selçuklu Gulamı ve Osmanlı Devşirmesi, Mehmet Öz (Çev.). Söğüt’ten İstanbul’a içinde, Oktay Özel-Mehmet Öz (Der.) Ankara: İmge Kitabevi, 517-554.
• Wittek, P. (1995). Devshirme and Shari’a, Bulletin of the School of Oriental nd African Studies, University of London, 17(2), 271-278.
• Wittek, P. (1999). Devşirme ve Şeriat, Mehmet Öz (Çev.). Türkiye Günlüğü Osmanlılar özel sayısı, (58).
• Yücel, Y. (1988). Osmanlı Devlet Teşkilatına Dair Kaynaklar, Kitab-ı Müstetab, Kitabu Mesalihi’l Müslimin Menafii’l Müminin, Hırzü’l Müluk, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yücel, Y., Sevim, A. (1991). Türkiye Tarihi, II, Türk Tarih Kurumu.