Büyüyen Çöl ya da Hiçliğin Çölü(nde): Nietzsche’de Çöl İmgesinin Kullanımı Üzerine

Yıl 2024, Sayı: 73, 68 - 76, 15.12.2024

Sever Işık

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1464237

Öz

Nietzsche, düşüncelerini dile getirmek için figüratif bir dil kullanır. Nietzsche’nin edebi-felsefi vokabülerinin en önemli imgelerinden biri olan çöl, modern dünyanın durumunu değerlendirmek için gerekli olan uzamı sağlar. Çöl, modern kültürle yüzleşmenin mekânı ve Nietzsche’nin ona yönelik eleştirisinin aracıdır. O, modern dünyaya egemen olan beşeri durumu çölleşme olarak teşhis eder. Çölleşme yeryüzünün kaderi ve kıyametidir. Ona göre giderek büyüyen çöl kentin sınırlarına dayanmış ve uygarlığı yutmuştur. Artık herkes çölün sakinidir. Çölleşmenin nedeni ise Batı metafizik geleneği ve onun çileci ahlak idealinin neticesi olan nihilizmdir. Bu çöl salt fiziksel değil, metafiziksel bir çöldür. Metafizik çöl nihilizmin tecessüm etmiş hali ve Tanrı’dan mahrum kalmış bir dünyanın topografyasıdır. Nihilizmin nedeni ise Tanrı’nın ölümüyle varlığın anlam ve yönünü yitirmiş olmasıdır. Nietzsche’nin söyleminde ikili işlev edinen çöl hem bir felaketin imgesi ve hem de kurtuluşun mekânıdır. Çöl yaşamdan yoksunluğun, yalnızlığın, tükenmişliğin olduğu kadar kurtuluşun, yaşamın yeniden yaratılmasının mekânıdır. Ona göre ne bilim, ne felsefe ne de din çölleşme sorununa bir çözüm getiremez. Onun için çöl aynı zamanda Batılı öznelliği ve değerlerin ötesini düşünmek için başvurulacak Batı dışı bir mekânsal ölçüdür.

Anahtar Kelimeler

Metafizik, Nihilizm, Mekân, Çöl, Çölleşme

Growing Desert or (in the) Desert of Nihilism: On the Use of the Image of the Desert in Nietzsche

Öz

Nietzsche uses a figurative language to express his thoughts. The desert is one of the most important images of Nietzsche's literary-philosophical vocabulary. The desert provides the space necessary to assess the state of the modern world. The desert is the site of confrontation with modern culture and the instrument of its critique. He identifies the human condition that dominates the modern world as desertification. Desertification is the fate and doom of the earth. According to him, the growing desert reached the borders of the city and swallowed civilization. Everyone is now an inhabitant of the desert. The reason for desertification is nihilism, which is the result of the Western metaphysical tradition and its ascetic moral ideal. This desert is not just a physical but a metaphysical one. The metaphysical desert is the embodiment of nihilism. The desert is the topography of a God-deprived world. The reason for nihilism is that with the death of God, existence has lost its meaning and direction. The desert, which has a dual function in Nietzsche's discourse, is both an image of disaster and a place of salvation. The desert is a place of deprivation of life, of loneliness, of exhaustion as well as of salvation, of re-creation of life. According to him, science, philosophy and religion cannot provide a solution to the desertification problem. For him, desert is also a non-Western spatial measure to be used to think beyond Western subjectivity and values.

Anahtar Kelimeler

Metaphysics, Nihilism, Space, Desert, Desertification

Kaynakça

• Eliot, T.S. (1990). Çorak Ülke- Dört Kuartet ve Başka Şiirler (S. Aytimur, Çev.). Adam Yayınları.
• Gordon, K. A. (2014). Traces in the Desert: The Poetics of Sand, Dust, and Ash in German Literature, Phd. Thesis.
• Heidegger, M. (1997). Tekniğe Yönelik Soru (D. Özlem, Çev.). Afa Yayınları.
• Heidegger, M. (2009). Düşünme Ne Demektir? (R. Şentürk, Çev.). Paradigma Yayınları.
• Heidegger, M. (2001). Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimler Çağı (L. Özşar, Çev.). Asa Yayınları.
• Hicks, S. V., & Rosenberg, A. (2003). Nietzsche and Untimeliness: The “Philosopher of the Future” as the Figure of Disruptive Wisdom. Journal of Nietzsche Studies, 25(1), 1-34.
• Miller, C.A. (1973). Nietzsche’s ‘Daughters of the Desert’: A Reconsideration. Nietzsche Studien, 157–195.
• Nietzsche, F. (1995). Deccal (O. Aruoba, Çev.). Hil Yayınları.
• Nietzsche, F. (1996). Ecce Homo: Kişi Nasıl Kendisi Olur (Can Alkor, Çev.). Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (1998). Ahlâkın Soykütüğü Üstüne (A. İnam, Çev.). Gündoğan Yayıncılık.
• Nietzsche, F. (1999). Böyle Buyurdu Zerdüşt (A. T. Oflazoğlu, Çev.). Asa Yayınları.
• Nietzsche, F. (2001). Tan Kızıllığı (H. Salihoğlu & Ü. Özdağ, Çev.). İmge Kitabevi.
• Nietzsche, F. (2002). Güç İstenci (S. Umran, Çev.). Birey Yayınları.
• Nietzsche, F. (2003a). Şen Bilim (L. Özşar, Çev.). Asa Kitabevi.
• Nietzsche, F. (2003b). İnsanca Pek İnsanca (C. Atilla, Çev.). Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2003c). Eğitimci Olarak Schopenhauer (C. Atilla Çev.). Say Yayıncılık.
• Nietzsche, F. (2015). Tarihin Yaşam İçin Yararı ve Sakıncası (M. Tüzel, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, F. (2013). Karışık Kanılar ve Özdeyişler-İnsanca, Pek İnsanca-2 (M. Tüzel, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, F. (2017). Güç İstenci (N. Epçeli, Çev.). Say Yayınları.
• Nietzsche, F. (2018). Tragedyanın Doğuşu (M. Tüzel Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nietzsche, F. (2020). Böyle Buyurdu Zerdüşt (M. Tüzel, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pieper, A. (2021). “The Three Metamorphoses”: A Genealogy of the Spirit, In Nietzsche as German Philosopher, Cambridge University Press, 71-83.
• Sheikhzadeh, H. (2015). “Desert as an Idea and Setting in Some Major Poems of W. B. Yeats, Percy Bysshe Shelley and Stephen Crane”, European Academic Research, 3(1). 749-756.
• Tynan, A. (2020). The Desert in Modern Literature: Wasteland Aesthetics and Philosophy, Edinburgh University Press.
• Weber, M. (1998). Sosyoloji Yazıları (T. Parla, Çev.). İletişim Yayınları.
• Whitworth, M.H. (2010). Reading Modernist Poetry, Malden, MA: Wiley-Blackwell.
• Yeats, W. B. (2011). Her Şey Ayartabilir Beni (C. Çapan, Çev.). Helikopter Yayınları.
• Young, J. (2017). Nietzsche: Bir Filozofun ve Felsefesinin Biyografisi (B. O. Doğan, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.