Hindistan’da Bir Türk Komutan: Kāsım Berîd

Yıl 2024, Sayı: 73, 117 - 124, 15.12.2024

Gönül Bayram Kalkan

https://doi.org/10.55590/literatureandhumanities.1495862

Öz

Henüz küçük yaşta Bîder’e getirildiği ve III. Muhammed Şah (1463-1482) döneminde Hindistan İslâm devletlerinden Behmenîlerin hizmetine girdiği bilinen Türk komutan Kāsim Berîd’in ele alındığı bu makalede, Berîd’in ölümüne değin Behmenî Devleti içerisindeki konumu, devlet için önemi, siyasî ve askerî faaliyetleri izah edilmeye çalışılmıştır. Buna göre birinci başlıkta; Kāsım Berîd’in Behmenî Devleti hizmetine girmesi ve devlet erkânı içerisindeki hızlı yükselişi, ikinci başlıkta; başlattığı isyan hareketi ve bunun neticesinde Beridşâhî Hanedanlığı’nı kurması, üçüncü başlıkta; siyasî ve askerî hayatının başından beri en büyük rakibi olan Türk komutan Yûsuf Âdil ile mücadelesi, dördüncü başlıkta; Behmenî Devleti’nin sınırları üzerinde inşa edilen mahalli hanedanlıkların kurucuları ile iktidar mücadelesi ve nihayetinde son başlıkta ölümü ve şahsiyeti kaleme alınmıştır. Böylece Hindistan’da kesintisiz şekilde Türk hâkimiyetinin tesis edilmesi misyonunu üstlenen önemli siyasî teşekküllerden biri olan Berîdşâhîler’in kurucusu ve isim atası olmasına karşın kaynaklarda hakkında oldukça az bilgiye yer verilen Kāsim Berîd’in önemi vurgulanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hindistan, Dekken, Behmenîler, Berîdşâhîler, Âdilşâhîler, Kutubşâhîler

A Turkish Commander in India: Kāsım Berîd

Öz

In this article on the Turkish commander Kāsım Berîd, who is known to have been brought to Bîder at a young age and to have entered the service of the Behmenîds, one of the Islamic states of India, during the reign of Muhammad Shah III (1463-1482), Berîd's position in the Behmenîd State until his death, his importance for the state, and his political and military activities have been tried to be explained. Accordingly, in the first section, Kāsım Berîd's entry into the service of the Behmenîd State and his rapid rise in the state power, in the second section, the rebellion movement he initiated and his establishment of the Berîdshâhid Dynasty, in the third section, his struggle with the Turkish commander Yûsuf Âdil, who was his greatest rival from the beginning of his political and military life, in the fourth section, his power struggle with the founders of the local dynasties built on the borders of the Behmenîd State, and finally, in the last section, his death and his personality are written. Thus, the importance of Kāsım Berîd, who is the founder and namesake of the Berîdshâhids, one of the important political organisations that undertook the mission of establishing uninterrupted Turkish sovereignty in India, has been tried to be emphasised.

Anahtar Kelimeler

India, Deccan, Behmenîds, Berîdshâhids, Âdilshâhids, Qutubshâhids

Kaynakça

• Bayur, Y. H. (1946). Hindistan tarihi I-ilk çağlardan Gurkanlı Devletinin kuruluşuna kadar (1526). TTK Basımevi.
• Berîd-şâhî. (1979). İslam Ansiklopedisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Bosworth, C. E. (2005). Doğuştan günümüze İslam devletleri (devletler, prenslikler, hanedanlıklar kronolojik Soykütüğü (H. Canlı, Çev.). Kaknüs Yayınları.
• Bosworth, C. E. (1986). Kötwāl. Encyclopedia of Islam. E. J. Brill.
• Burton-Page, J. (1913). Barīd S̲h̲āhīs. Encyclopedia of Islam. E. J. Brill.
• D̲j̲āgīr. (1991). Encyclopedia of Islam. E. J. Brill.
• Eaton, R. M. (1988). Barīdšāhī. Encyclopedia Iranica. Routledge & Kegan Paul.
• Emîn-i Ahmed-î Râzî. (1341). Heft iḳlîm (C. Fâzıl, Nşr.). Ali Ekber İlmî.
• Ertaylan, İ. H. (1953). Âdilşâhîler Hindistanda Bir Türk-İslâm Devleti, Sermet Matbaası.
• Ferishte. (1977). History of the Rise of the Mahomedan Power in India, till the year A.D. 1612 II-III (J. Briggs, Trans.). Sang-e.Meel Publications.
• Gribble, J. D. B. (1896). A history of the Deccan I. Luzac & Co.
• Haig, C. S. W. (1928a). The Decline and Fall of the Kingdom of the Deccan, A.D. 1436-1490. C. S. W. Haig (Eds.), The Cambridge history of India: vol III: Turks and Afghans, Cambridge: Cambridge at the University Press.
• Haig, C. S. W. (1928b). The kingdom of the Deccan A.D. 1347-1436. C. S. W. Haig (Eds.), The Cambridge history of India: vol III: Turks and Afghans, Cambridge at the University Press.
• Haig, C. S. W. (1928c). The Reigns of Ghıyās-ud-din Tughluq and Muhammad Tughluq and the Second Conquest and Revolt of the Deccan. C. S. W. Haig (Eds.), The Cambridge history of India: vol III: Turks and Afghans, Cambridge: Cambridge at the University Press.
• Haig, T. W. (1907). Historic Landmarks of the Deccan. Pioneer Press.
• Haig, T. W. (1993). İmâd Şâhî, İslam Ansiklopedisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Haig, T. W. (1927). ʿImād S̲h̲āhī Dynasty. Encyclopedia of Islam. E. J. Brill.
• Haig, T. W. (1988). Mahmud Gâvân. İslam Ansiklopedisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Haq, S. M. (1956). A Short History of the Sultanate of Delhi. H. M. Said Company.
• Herevî. (1935). Tabâkât-ı Ekberî III. Baptist Mission Press.
• Husaini, S. A. Q. (1960). Bahman Shah: The Founder of the Bahmani Kingdom, K. L. Mukhopadhyay.
• Husain, A. M. (1938). The Rise and Fall of Muhammad bin Tughluq. Luzac & Co.
• Husain, W. (1935). Maḥmūd Gāwān. Journal of the Royal Asiatic Society of Bengal, I, 81-102.
• İsâmî (1948). Fütûhu’s-selâtîn. (A. S. Usha ve B. A., Neş.), University of Madras.
• İzgi, C. (2002). Kûtvâl. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları.
• Joshi, P. M. (1967). The Bahmani Kingdom. R. C. Majumdar (Eds.), The History and Culture of the Indian People the Delhi Sultanate. Bharatiya Vidya Bhavan.
• Khwajah Nizamuddin Ahmad. (1939). The Tabaqat-ı Akbari (history of India from the early Musalman Invasions to the thirty-eight year of the Reign of Akbar III (Brajendranath De, M. A., Trans.). Baptist Misson Press.
• King, M. J. S. (1900). The History of the Bahmani Dynasty Founded on the Burhân-ı Ma,âsir. Luzac and Go.
• King, J. S. (1899). History of the Bahmani Dynasty. The Indian Antiquary, XXVIII, 141-155.
• Konukçu, E. (1992). Berîdşâhîler. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kortel, S. H. (2006). Delhi Türk Sultanlığı’nda teşkilat (1206-1414). Türk Tarih Kurumu Yayınevi.
• Kurtuluş, R. (2003). Mahmûd-ı Gâvân. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları.
• Lane-Poole, S. (2020). İslam Devletleri Tarihi başlangıçtan 1927 Yılına Kadar (H. E. Eldem, Çev.). S. Alıç (Haz.). Selenge Yayınları.
• Mahmud-ı Gâvân. (1948). Riyâzü’l-inşâ, (Ç. B. Hüseyin-G. Yezdânî, Nşr.). Haydarâbâd.
• Nath, C. J. (1929). Life of Mahmud Gawan. Indian Historical Quarterly, II, 417-424.
• Özcan, A. (1993). Câgîr. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Diyanet Vakfı Yayınları.
• Prasad, I. (1974). A history of the Qaraunah Turks in India, by Central Book Depot.
• Prasad, I. (1931). A Short History of Muslim Rule in India (From the Conguest od Islam to the Death of Aurangzeb), The Indian Press.
• Prasad, I. (1933). History of Mediaeval India: from 647 A. D. to the Mughal Conquest. The Indian Press.
• Qureshi, I. H. (1942). The administration of the Sultanate of Delhi, Sh. Muhammad Ashraf Kashmiri Bazar.
• Sherwani, H. K. (1935). K͟hwāja-ı Jahāṇ Māḥmud Gāwāṇ's campaıgns ın the Mahārāshtra (from new sources).
• Proceedings of the Indian history congress, 1, 28-41.
• Sherwani, H. K. (1942). Maḥmūd Gāwān: the great Bahmani wazir. Kitabistan.
• Sherwani, H. K. (1991). Mahmūd Gāvān. Encyclopedia of Islam. E. J. Brill.
• Sherwani, H. K. (1953). The Bahmanis of the Deccan. The Manager of Publications.
• Sherwani, H. K. (1973). The Bahmanis. H. K. Sherwani (Eds.), History of medieval Deccan (1295-1724) I. The Government of Andhra Pradesh.
• Tabataba. (1355). Burhân-ı Meʾâs̱ir. Matbaa-i Camia-i Delhi.
• Uluğhânî. 1910). Zaferü’l-vâlih bi Muzaffar ve-âlih I. (E. D. Ross, Neş.). John Murray.
• Yazdani, G. (1947). Bidar: Its History and Monuments, Oxford Universty Press.
• Zahiraddin, M. M. (1937). Sultan Ahmad Shah Bahmanī. Matba Ibrahimiya.