“BLIND PICKAXE”: HOW MEANINGFULL IS IT TO READ CITY HISTORIES REVERSE?

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 2, 135 - 140, 31.07.2024

Ömer İskender Tuluk

Öz

“Zoning is possible by demolishing. If there is no demolition in a country, there is no zoning. If we don’t undermine this city, we can’t do anything.” (Şevki Savaşçı, 1939)
For this question that interrogates how possible and meaningful it is to read city histories in terms of “blind pickaxe,” in other words, in the context of “destructions,” the words of councillor Şevki Savaşçı at the Trabzon Municipal Council session in 1939 indicate a remarkable mental background. It is because, in the histories of urbanism in Türkiye, there are many actions that strengthen the perception that almost the only condition for “building” is “demolishing,” and another striking example of this is about to happen in Trabzon.

Anahtar Kelimeler

destruction, building, city history, Trabzon

“KÖR KAZMA”: ŞEHİR TARİHLERİNİ TERSTEN OKUMAK NE KADAR ANLAMLI?

Öz

“İmar yıkmakla olur. Bir memlekette yıkmak olma(z)sa imar da olmaz. Biz bu şehri baltalamazsak hiçbir şey yapamayız.” (Şevki Savaşçı, 1939)
Şehir tarihlerini “kör kazma” üzerinden, bir başka deyişle “yıkım”lar bağlamında okumanın ne kadar mümkün ve anlamlı olduğunu sorgulayan bu soru için Belediye azası Şevki Savaşçı’nın 1939 yılında Trabzon Belediye Meclis oturumunda sarf ettiği sözler dikkat çekici bir zihinsel arka plana işaret eder. Zira Türkiye şehircilik tarihlerinde “inşa” etmenin neredeyse yegâne koşulunun “yıkmak” olduğu algısını güçlendiren yığınla eylem vardır ve bunun çarpıcı bir başka örneği de Trabzon’da yaşanmak üzeredir.

Anahtar Kelimeler

yıkım, inşa, şehir tarihi, trabzon

Kaynakça

• Akpınar, İ. (2015). Menderes imar hareketleri Türkleştirme Politikalarının bir parçası mıydı? Arredamento Mimarlık, (5), 85-90.
• Alap, C. (1937, March 19). Trabzonun tiyatro ve sinema binası ancak ve ancak Halkevinin önündeki büyük kilise olmalıdır. Yeniyol Newspaper, D1.
• Anonymous, (1949, July 25). Yeni Ziraat Bankasının temelleri törenle atıldı. Yeniyol Newspaper, D1. Bilsel, C. (2011). İmparatorluk’tan Cumhuriyet’e İstanbul’u modernleştirme projesi ve Prost planı, Betonart (29), 43-48.
• Boysan, B. (2011). Genişliğin azameti, sağlamın heybeti, hendesenin güzelliği, trafiğin hâkimiyeti, Betonart (29), 49-51.
• Çetken, P. (2011). Kentin hafızasında bir travma: Sulukule yıkımı (Unpublished master's thesis). İTÜ, İstanbul.
• Çınar, C. R. (1939, July 29). Yıkmak ta bazan bir eserdir. Yeniyol Newspaper, D1.
• Çulha. (1942, June 24). Tarihi Hazinelere Kıymayalım. Yeniyol Newspaper, D4.
• Fevzi, H. (1925, November 26). Sinemaya dair. Yeniyol Newspaper, D1.
• Gündoğdu, M. (1937, March 13). Kiliseler emanet midir, yoksa Trabzon şehrinin malı mıdır? Yeniyol Newspaper, D2.
• Sa-Uğ. (1949, May 5). Dereden, Tepeden. Yeniyol Newspaper, D1.
• Tanyeli, U. (1998). Yıkarak yapmak. In U. Tanyeli (Eds.), Üç kuşak Cumhuriyet (pp. 109-113). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Trabzon Municipal Council Minutes. (1939, April 12).
• Tuluk, Ö. İ. (2010). İmâret-i Hatuniye’den Atapark’a: Trabzon’da kamusal alan dönüşümüne erken bir tanıklık. In Ö. İ. Tuluk & H. İ. Düzenli (Eds.), Trabzon kent mirası, yer-yapı-hafıza (pp. 121-144). İstanbul: Klasik.
• Tuluk, Ö. İ. (2018). Harap şehrin kayıp mekânları: 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Trabzon’un tarihsel topoğrafyası, CIEPO-22 (Uluslararası Osmanlı ve Osmanlı Öncesi Çalışmaları Komitesi) Sempozyumu, 221-250. Trabzon: Trabzon Büyükşehir Belediyesi.
• Tuluk, Ö. İ. (2023). Spectacle in Trabzon During the Late Ottoman and Early Republican Period: Kostaki Theatre and Pilosyan Cinema. In N. Karaca & S. Kula (Eds.), Spectacle, entertainment, and recreation in late Ottoman and Early Turkish Republican cities (pp. 313-325). Bristol: Intellect.
• Tuluk, Ö. İ. & Bayrak D. (2020). Yıkarak İnşa Etmek: Trabzon Şehrinin Fiziksel Gelişimi Üzerine Bir Tersten Okuma Denemesi”, 1. Uluslararası Karadeniz Tarihi Sempozyumu (p. 769-788), Trabzon: Avrasya Üniversitesi.
• Usta, V. & Tuluk Ö. İ. (2017). Başlangıçtan Halkevleri’ne Trabzon’da tiyatro. Trabzon: Serander.
• Uz Sönmez, F. (2011). Kentin genetik şifresinde kırık bir kod/fragman: İstanbul seksenler, Betonart (29), 52-54.
• Ünsal, Ö. (2011). (Yıkılarak) Yeniden kurulan kent: 2000’li yılların istanbul’u, Betonart (29), 55-59.