COMPARISON OF THE APPROACHES OF THE EUROPEAN COURT OF HUMAN RIGHTS AND THE TURKISH CONSTITUTIONAL COURT TO THE NE BIS IN IDEM PRINCIPLE IN TAX CRIMINAL LAW

Yıl 2023, Sayı: 25, 1 - 30, 15.01.2023

Emine Sevcan Artun Burcu Demirbaş Aksüt

Öz

In Turkish Tax Criminal Law, the establishment of the sanctions of
some acts as both administrative and criminal and the regulations
that the judgments made in this regard will not bind each other have
been discussed within the framework of the ne bis in idem principle
for a long time. Practices based on similar regulations existing in
many countries were brought before the ECtHR on the grounds that
they violated the “prohibition of more than one trial and punishment
for the same crime”. The same issue was brought before the Turkish
Constitutional Court as an individual application and an annulment
case; Finally, the regulation that criminal court decisions and tax
court decisions do not bind each other was annulled on the grounds
that it violated the prohibition of double trial. In the study, the
decisions of the Turkish Constitutional Court and the European
Court of Human Rights are examined and compared. In addition, by
assessing the existing regulations, certain solutions were introduced
that will not result in a violation of the principle in domestic law.

Anahtar Kelimeler

Tax Law, Tax Criminal Law, Ne Bis in Idem, Tax Penalty, Tax Evasion

Vergi Ceza Hukukunda Ne bis in Idem İlkesine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Anayasa Mahkemesinin Bakış Açılarının Karşılaştırılması

Öz

Türk Vergi Ceza hukukunda bazı fiillerin yaptırımlarının hem idari
hem de cezai olarak belirlenmesi ve bu hususta yapılan yargılamaların
birbirini bağlamayacağına yönelik düzenlemeler öteden beri ne
bis in idem ilkesi çerçevesinde tartışılmaktadır. Birçok ülkede
mevcut olan benzer düzenlemelere dayalı uygulamalar “aynı suç
sebebiyle birden fazla yargılama ve cezalandırma yasağını” ihlal
ettiği gerekçesi ile AİHM önüne götürülmüştür. Aynı husus Türk
Anayasa Mahkemesi nezdinde de gerek bireysel başvuru gerek iptal
davası olarak götürülmüş; nihayetinde ceza mahkemesi kararları
ile vergi mahkemesi kararlarının birbirini bağlamayacağına ilişkin
düzenleme çifte yargılanma yasağını ihlal ettiği gerekçesi ile
iptal edilmiştir. Yapılan çalışmada konuya ilişkin Türk Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin vermiş olduğu kararlar irdelenerek,
karşılaştırılmakta. Ayrıca mevcut düzenlemelere ilişkin bir değerlendirme yapılarak, iç hukukta
ilkenin ihlali sonucunu doğurmayacak çözüm önerileri getirilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Hukuku, Vergi Ceza Hukuku, Ne bis in Idem, Vergi Cezası, Vergi Kaçakçılığı

Kaynakça

• Akkaya M., “Vergi Mahkemesi ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Etkileşimi Üzerine Bir İnceleme” (2000) 49 Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 85-96.
• Bahçeci B., “İHAM İçtihadında Vergi Cezalarında “Ne Bis in İdem”, (2018) 67 (2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 253-278, (İHAM İçtihadı).
• Bahçeci B., “İHAM’ın Vergi Cezalarında Ne Bis İn İdem İçtihadı ile Türk Hukukunun Uyum Sorunu”, (2018), 136, TBB Dergisi, 141-166, (Uyum Sorunu).
• Başaran Yavaşlar F., “İdari Nitelikli Vergi Suç ve Cezaları” (https://www.fundabasaran.com/pdf/idari-nitelikli-vergi-suc-ve-cezalari.pdf, 18.10.2021, 131-178), (İdari).
• Başaran Yavaşlar F., “Vergi Ceza Hukuku’ndaki Değişim Süreci ve Bu Sürecin Vergi Ceza Sistemine Etkileri” (Şubat 2018) 233 Vergi Sorunları Dergisi, 72-93, (Etki).
• Bilici Nurettin ve Başaran Yavaşlar, F., “Non Bis in İdem Kuralı ve Yasallık İlkesi” Ed. Nevzat Saygılıoğlu in Prof. Dr. Şükrü Kızılot’a Armağan, (Ankara 2014), 49-72.
• Biyan Ö. “Aynı Fiil Nedeniyle Vergi Ziyaı Cezası ve Hapis Cezasının Birlikte Uygulanması: Non Bis in İdem İlkesi” (2016) 145 Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, 100-107.
• Candan T., “Bir Anayasa Mahkemesi Kararı, Vergi Cezaları ve Non Bis İn İdem Kuralı”, https://turgutcandan.com/2019/05/25/bir-anayasa-mahkemesi-karari-vergi-cezalari-ve-non-bis-in-idem-kurali/, 12.02.2022.
• Candan T., Vergisel Kabahatler ve Suçlar (Yetkin 2022), (Suçlar).
• Çağa T., “Özel Hüküm Genel Hükmü Daima Bertaraf Eder Mi?” (1991/3) TBB Dergisi, 366-375.
• Demirbaş Aksüt B., Vergi Anlaşmazlıklarının Çözüm Yolu Olarak Uzlaşma (On İki Levha 2021).
• Demirbaş B., “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından Vergilendirme Süreci” (Unpublished Master Thesis, DEÜ Sosyal Bilimler Ensititüsü, İzmir 2012).
• Dilemre Öden B., “Non Bis In Idem İlkesi Çerçevesinde 27/3/2019 Tarihli Türk Anayasa Mahkemesi Kararının Değerlendirilmesi” (Nisan 2020) 5 (1) Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2437-2454.
• Doğmuş S., “Türk Vergi Ceza Hukukunda Ne Bis in İdem İlkesi”, (2020) 17 (1) Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 61-121.
• Erdem T., Vergisel Kabahatler (Beta 2010).
• Geçer A. E., “Vergi Ceza Hukukunda Non Bis in İdem İlkesi”, (2016) 65 (2) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 315-348, (Non Bis in İdem).
• Geçer A.E., “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’nin Vergi Cezalarında “Non bis in idem” İlkesine İlişkin A ve B v. Norveç Kararının Türk Vergi Hukuku Uygulamasına Etkileri” (2017) 40 Vergi Sorunları Dergisi, 108-120, (A ve B v. Norveç).
• Gözler K., Türk Anayasa Hukuku (Ekin 2018).
• Gözübüyük Ş. and Feyyaz Gölcüklü, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (10. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2016).
• Horozgil D., “AİHM ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Vergi Cezalarında “Non Bis In Idem” İlkesi” (2021) 157 TBB Dergisi, 255-294.
• Kaneti S., Ekmekçi, E., Güneş G. ve Kaşıkçı M. Vergi Hukuku, (Filiz Kitabevi, İstanbul 2019).
• Karaçoban Güneş T., “Vergi Yaptırım Hukukunda Non Bis In Idem İlkesi” (2016) 15 (2) İKÜHFD, 85-106.
• Karakoç Y. “Türk Vergi Ceza Hukuku Üzerine Bir Değerlendirme” (2010) 12 Prof. Dr. Burhan Ceyhan’a Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3-26, (Değerlendirme).
• Karakoç Y., “Evaluatıon of Tax Crımınal Law (Regulatıon-Practıce-Trıal)” 34.International Public Finance Conference / Turkey April 24-27, 2019, Antalya – Turkey, 577-582, www.maliyesempozyumu.org/wp-content/uploads/2019/11/34th-international-public-finance-conferenceturkey-proceedings-book.pdf, (Evaluation).
• Karakoç Y., “Vergi Ceza Hukukuna İlişkin Tesbit ve Öneriler” (2020) Prof. Dr. Nami Çağan Anısına Armağan (Atılım Üniversitesi Yayınları), 321-382, (Öneriler).
• Karakoç Y., Genel Vergi Hukuku (7. Bası, Yetkin 2014), (Genel Vergi).
• Karakoç Y., Vergi Ceza Hukuku (2. Bası, Yetkin 2019).
• Kocaer Ş., “Artık Sahte Faturaya Hapis Cezası Yok! (AİHM’in Glantz/Finlandiya kararının tahlili)”, (Mart 2015) 403 Vergi Dünyası Dergisi, 41-49.
• Özekes M., Temel Hukuk Bilgisi (11. Bası, On İki Levha 2021).
• Rençber A. and Melike Özalp, “Bir Anayasa Mahkemesi Kararının Ardından: Ne Bis In Idem İlkesi Bağlamında Fail” (2021/2) 474 Vergi Dünyası Dergisi, 28-38.
• Saban N. Vergi Hukuku (9. Baskı, Beta Basım, İstanbul 2019).
• Soygüt M. B., “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Mahkemesi Kararlarında Mükellefin Suç ve Cezalara İlişkin Hakları” (2006/2) 10 İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 253-265.
• Şenol F., “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Vergi Ceza Hukukunda Non Bis In Idem İlkesi” Mali Hukuka İlişkin Temel İlkeler, Ed. Yusuf Karakoç (Yetkin 2022).
• Taşdelen A., Vergi Usul Kanunu Yönünden Vergi Kabahatleri (Turhan 2010).
• Taylar Y., “Ölçülülük İlkesi Bağlamında Vergi Ziyaı Cezasının Anayasa’ya Uygunluk Sorunu” (2015) Ceza Hukuku Dergisi 28, 187-221.
• Torun F., “213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Öngördüğü Yaptırım Sisteminin “Ne Bis In Idem” İlkesine Uygunluğu” (2022) 1 GSÜHFD, 563-623.
• Tosun A. N., “Türk Vergi Ceza Hukukunda Ne Bis In Idem İlkesi: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Verdiği Kararlardan Lucky Dev Davası” (2017) 7 (2) Hacettepe HFD., 95-104.
• Üzeltürk H., “Ne Bis İn İdem: Bir Anayasa Mahkemesi Kararı” (2019/2) YÜHFD XVI, 215-232.
• Yaltı B., “İHAM’ın Glantz Kararının Ardından: Kaçakçılıkta Para Cezası ve Hapis Cezası Uygulamasının Non bis in idem İlkesine Aykırılığı Üzerine” (Şubat 2015) 317 Vergi Sorunları Dergisi, 85-92, (Glantz Kararı).
• Yılmazoğlu Y. E., “Vergi Yargısı Uygulamasında Kabahatler Kanunu’na Alternatif Bir Bakış ve Vergi Ziyaı Doğuran Fiillere İştirake İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararına Dair Bir İrdeleme” (2016) TBB Dergisi, 323-356.
• Yılmazoğlu Y. E., “Anayasa Mahkemesi’nin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 367. Maddesinin Son Fıkrasının İptali Yönündeki Kararının Vergi Uyuşmazlığından Doğan İdari Davalara Etkileri” (Temmuz 2022) Ankara Barosu Dergisi 80, 255-328.