Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Tahkim

Yıl 2024, Sayı: 28, 95 - 124, 12.07.2024

Canan Erdoğan Sıdıka Buluş

Öz

Bireysel iş uyuşmazlıklarının hızlı şekilde çözümlenmesi, iş ilişkisinde ekonomik bakımdan zayıf konumda olan işçinin haklarına kısa sürede ulaşması bakımından önem arz eder. Mahkemelerin iş yükünün fazla olması nedeniyle iş uyuşmazlıklarının çözülmesinde yaşanan gecikmeler, mahkeme dışı çözüm yollarının önemini artırmaktadır. Bu yollardan biri olan tahkim, bireysel iş uyuşmazlıkları bakımından sınırlı şekilde düzenlenmiştir. Yalnızca feshin geçersizliğine yönelik talepler ile sınırlı olmak üzere tahkim yoluna başvurulabileceği kabul edilmektedir. Bununla beraber işverenin işçi üzerindeki otoritesinin ve işçinin işverene bağımlılığının ortadan kalktığı kabul edilen dönemde tahkim sözleşmesi yapılabileceği kabul edilmektedir. Buna göre ancak iş sözleşmesinin sona ermesinden sonra geçerli bir tahkim sözleşmesi yapılabilir. Bu durumda oldukça sınırlı şekilde tahkim yoluna başvurulabilmektedir. Gelinen noktada, tahkimden yeterli verim ve fayda sağlanamamaktadır. Taraflara kötüye kullanma imkânı tanımadan, tarafların hakları zarar görmeden iş uyuşmazlıklarının kısa sürede çözülmesini sağlamak üzere kurumsal bir yapının denetimi ve otoritesi altında tahkim yolu etkin şekilde uygulanabilir.

Anahtar Kelimeler

İş Uyuşmazlığı, Tahkim, Alternatif Çözüm Yöntemi, Tahkime Elverişlilik

ARBITRATION IN INDIVIDUAL LABOR DISPUTES

Öz

Individual labor disputes need to be resolved quickly, enabling employees in economically weaker positions to access their rights promptly within the employment relationship. Delays in resolving labor disputes due to the high workload of courts increase the importance of alternative dispute resolution methods. Arbitration, one of these methods, is regulated in a limited manner for individual labor disputes. It is acknowledged that arbitration can only be resorted to for claims limited to the invalidity of termination. However, it is accepted that an arbitration agreement can be made during the period when the employer’s authority over the employee and the employee’s dependency on the employer are eliminated. Therefore, a valid arbitration agreement can only be made after the termination of the employment contract. In this case, arbitration can only be resorted to in a very limited manner. At this point, sufficient efficiency and benefit are not achieved through arbitration. To ensure the quick resolution of labor disputes without allowing the parties to abuse the process and without harming their rights, arbitration under the supervision and authority of an institutional structure can be effectively implemented.

Anahtar Kelimeler

Labor Dispute, Arbitration, Alternative Dispute Resolution, Suitability for Arbitration

Etik Beyan

There is no requirement of Ethics Committee Approval for this study.

Kaynakça

• Akıncı Z, Milletlerarası Tahkim (5th edn Vedat 2020)
• Akyiğit E, ‘İş Güvencesi Uyuşmazlığının Özel Hakeme Götürülmesi’ (2004) Ağustos-Kasım TÜHİS 106
• Arslan R, Yılmaz E, Taşpınar Ayvaz S and Hanağası E, Medenî Usul Hukuku (9th edn Yetkin 2023)
• Atalı M, Ermenek İ and Erdoğan E, Medenî Usûl Hukuku (6th edn Yetkin 2023)
• Aydın B, ‘Bireysel İş Uyuşmazlıkları ve Tahkim’ (2015) Mehmet Akif Aydın’a Armağan 839
• Başbuğ A and Yücel Bodur M, İş Hukuku (5th edn Beta 2018)
• Centel T, İş Güvencesi (2nd edn Legal 2020)
• Çelik N, ‘İş Sözleşmesinde Kararlaştırılan Özel Hakem Anlaşmasının İradeyi Sakatlayan Bir Durumun Varlığı İspatlanmadıkça Geçerli Sayılması’ (2007) 9 Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17
• Çelik N, Caniklioğlu, N, Canbolat, T and Özkaraca, E, İş Hukuku Dersleri (35th edn Beta 2022)
• Doğan V, Milletlerarası Özel Hukuk (7th edn Savaş 2021)
• Ekmekçi Ö, ‘Toplu İş Hukuku Bakımından İş Güvencesi Yasa Tasarısının Değerlendirilmesi’ (2001) İş Güvencesi Yasasının Değerlendirilmesi Türk Hukukunun Güncel Sorunları 2001 Temmuz Toplantısı İstanbul Barosu 53 (İş Güvencesi)
• Ekmekçi Ö, Toplu İş Hukuku Dersleri (4th edn On İki Lehva 2022) (Toplu İş Hukuku)
• Ekonomi M, ‘Hizmet Akdinin Feshi ve İş Güvencesi’ (2003) Mart Özel Eki Çimento İşveren 1
• Ekşi N, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Tahkim (2nd edn Beta 2019)
• Erdoğan E, Hakem Kararlarının Kesin Hüküm Etkisi (Yetkin 2017)
• Eren F, Borçlar Hukuku Genel Hükümler (20th edn Yetkin 2016)
• Eyrenci Ö, ‘4857 Sayılı İş Kanunu ile Getirilen Yeni Düzenlemeler Genel Bir Değerlendirme’ (2004) (2) Legal İSGHD 15
• Günay Cİ, ‘İş Güvencesi Uygulamasında Hukuki Sorunlar ve Öneriler’ (2010) Osman Güven Çankaya’ya Armağan Kamu-İş 153 (İş Güvencesi)
• Günay, Cİ, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri (6th edn Yetkin 2020) (İş ve Sosyal Güvenlik)
• Kurt R, (2018) “İş Yargısında Arabuluculuk”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S:135, s.405-444.
• Kuru B, Hukuk Muhakemeleri Usulü Cilt 6 (6th edn Demir Demir 2001)
• Küçükgüngör E, ‘Spor Hukuku Uyuşmazlıklarında Tahkim ve Alternatif Çözüm Yöntemleri‘ (2004) 22 (4) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 47
• Manav Özdemir E, ‘İş Mahkemelerinin İşleyişi ve Bireysel İş Uyuşmazlıklarının Alternatif Çözüm Yöntemleri‘ (2015) (4) Çalışma ve Toplum 185 (Alternatif Çözüm)
• Manav Özdemir E, ‘Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Alternatif Çözüm Yöntemleri ve Tahkime İlişkin Değerlendirmeler’ (2023) 50 Sicil İş Hukuku Dergisi 127 (Tahkim)
• Manav Özdemir E and Eskiyörük S, ‘İş Hukuku Uyuşmazlıklarının Tahkim Yolu ile Çözümlenmesi‘ (2020) Legal İSGHD 17 (67) 947
• Mollamahmutoğlu H, Astarlı M and Baysal U, İş Hukuku Ders Kitabı Cilt:1 Bireysel İş Hukuku (6th edn Lykeion 2022)
• Mutlay FB, ‘Bireysel İş Hukukunda Tahkim‘ (2006) Master Degree Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Özbay İ and Korucu Y, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Çerçevesinde Tahkim (Adalet 2016)
• Özbek MS, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü (3rd edn Yetkin 2013)
• Özdamar M, ‘Sigorta Hukukunda Uyuşmazlıkların Çözümünde Tahkim Sistemi‘ (2013) 17 (1-2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 831
• Özel S, Milletlerarası Ticari Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri (Legal 2008)
• Pekcanıtez H, Atalay O and Özekes M, Medenî Usûl Hukuku, (11th edn On İki Levha 2023)
• Pekcanıtez H and Yeşilırmak A, Medenî Usûl Hukuku Cilt III (15th edn On İki Levha 2017)
• Sargın B, ‘Bireysel İş Uyuşmazlıklarında Tahkime Elverişlilik‘ (2021) 16, (177) Terazi Hukuk Dergisi 915
• Senyen Kaplan ET, Bireysel İş Hukuku (10th edn Gazi 2019)
• Sur M, İş Hukuku Toplu İlişkiler (10th edn Turhan 2022)
• Süzek S, İş Hukuku (23rd edn Beta 2023)
• Şahin Emir A, ‘İş Sözleşmesinde Yer Alan Tahkim (Özel Hakem) Şartının Geçerlilik Sorunu’ (2020) 22, (2) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 905
• Şahlanan F, Toplu İş Hukuku (On İki Levha 2020)
• Şanlı C, Esen E and Ataman Figanmeşe İ, Milletlerarası Özel Hukuk (8th edn Beta 2020)
• Şişli Z, ‘Bireysel İş Uyuşmazlıkları ve Yargısal Çözüm‘ (2012) (2) Ankara Barosu Dergisi 43
• Şit B, ‘Tahkim Anlaşmasının Şekli: Yazılı Şekil Şartı ve İnternet Aracılığı ile Akdedilen Tahkim Anlaşmaları’ (2005) 25 (1-2) Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 411
• Tanrıver S, ‘Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Özellikle Arabuluculuk‘ (2006) (64) Türkiye Barolar Birliği Dergisi 151 (Arabuluculuk)
• Tanrıver S, Medenî Usûl Hukuku Cilt II (Yetkin 2021) (Usul Hukuku)
• Tuncay AC, Savaş Kutsal B and Bozkurt Gümrükçüoğlu Y, Toplu İş Hukuku (8th edn Beta 2023)
• Uşan MF and Erdoğan C, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku (4th edn Seçkin 2023)
• Yücel M, ‘İş Güvencesi Kapsamında ‘Özel Hakem Şartı’ (İş Kanunu Madde 20)’ (2004) (4) Legal İSGHD 1346