Kültürlerarası Teknik İletişimin Görsel Yönleri: Bilişsel Bilimsel ve Göstergesel Bakış Açısı

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 39 - 56, 23.12.2022

Çevirmen: Ayşe Melike Özekmekçi

Öz

Bu makale, teknik metinlerin çevirisinde sözel ve görsel yönlerin rolüne ilişkin bilişsel bilimsel bir bakış sunmaktadır. Semboller ve simgeler arasındaki göstergebilimsel farklılaşma hem bilişsel bilim hem de çeviribilimin bakış açısından tartışılmaktadır. Makale, metnin hem sözel hem de görsel yönleri içeren bir iletişim (ve çeviri) birimi olarak tanımına bakar ve böylece çeviride görsel boyutun işlevini vurgular. Kuramsal tartışma, günümüzde çeviri yapılan işyerlerindeki mesleki uygulamalarla ilgilidir: Bu araştırma, bir çeviri bürosunda uzun bir süre boyunca katılımcı gözleme dayalı yeni bir deneysel alan çalışmasının sonuçlarını tartışarak, teknik çeviride görsel boyutun ne ölçüde dikkate alınabileceğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Sonuçlar özellikle, çeviri teknolojilerinin (çeviri hafızaları, çeviri yönetim sistemleri, yerelleştirme yazılımı vb.) modern çeviri ortamında kullanımının neticeleri üzerinde durmaktadır. Bu tür teknolojilerin kullanımından kaynaklanan sözel yönün hâkimiyeti, çevirmenlerin çevirideki görsel öğelere dikkat etmelerini giderek daha zor hale getirebilir. Bu, çeviri bilimleri programlarına çeviri teknolojilerinin eleştirel ve profesyonel kullanımına ilişkin derslerin dahil edilmesinin önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

teknik çeviri, kültürlerarası teknik iletişim, görsel işaretler, sözel olmayan iletişim, çeviri teknolojileri

Kaynakça

• BALLSTAEDT, S.-P. (1996): “Bildverstehen, Bildverständlichkeit – Ein Forschungsüberblick unter Anwendungsperspektive,” in KRINGS, H. P (ed.), Wissenschaftliche Grundlagen der Technischen Kommunikation (= Forum für Fachsprachen-Forschung 32), Tübingen, Narr, pp. 129-190.
• BALLSTAEDT, S.-P. (2003): “Technische Kommunikation mit Bildern,” in HENNIG, J. and M. TJARKS-SOBHANI (Hgg.), Visualisierung in Technischer Dokumentation (= tekom Schriften zur Technischen Kommunikation 7), Lübeck, Schmidt-Römhild, pp. 11-31.
• BEAUGRANDE, R. A. DE and W. U. DRESSLER, (1981): Einführung in die Textlinguistik, Tübingen, Niemeyer.
• BROOKS, R. (1995): “Intelligence without reason,” in STEELS, L. and R. BROOKS (eds.), The Artificial Life Route to Artificial Intelligence. Building Embodied, Situated Agents, Hillsdale, Lawrence Erlbaum Associates, pp. 25-81.
• CLARK, A. (1997): Being There. Putting Brain, Body, and World Together Again, Cambridge, MIT Press.
• ECO, U. (1973/1985): Über Gott und die Welt. Essays und Glossen. Deutsch von Burkhart Kroeber, München.
• ESSELINK, B. (1998): A Practical Guide to Software Localization, Amsterdam/Philadelphia, John Benjamins.
• VON FOERSTER, H. (1979/1981): “Das Konstruieren einer Wirklichkeit. Übersetzung aus dem Englischen: Walter Frese,” in WATZLAWICK, P. (Hg.), Die erfundene Wirklichkeit. Wie wissen wir, was wir zu wissen glauben? Beiträge zum Konstruktivismus, München, Piper, pp. 39-60.
• FREIGANG, K.-H. (1996): “Software-Lokalisierung. Ein Gegenstand übersetzungswissenschaftlicher Reflexion?,” in LAUER, A., GERZYMISCH-ARBOGAST, H., HALLER, J. and E. STEINER (eds.), Übersetzungswissenschaft im Umbruch. Festschrift für Wolfram Wilss zum 70. Geburtstag, Tübingen, Narr, pp. 135-146.
• GADAMER, H.-G. (1966/1976): “Die Universalität des hermeneutischen Problems,” in Kleine Schriften I. Philosophie. Hermeneutik 2, unveränderte Auflage, Tübingen, Mohr, pp. 101-112.
• GÖPFERICH, S. (1998): Interkulturelles Technical Writing: Fachliches adressatengerecht vermitteln. Ein Lehr- und Arbeitsbuch (= Forum für Fachsprachen-Forschung 40), Tübingen, Narr.
• HOFFMANN, P. (2002): “Polishing your pictures,” presentation given in Tampere on the 4/10/02, <http://www.chez.com/crt/ressources/textes_redac_tech_en.htm>.
• HORTON, W. K. (1994): The Icon Book: Visual Symbols for Computer Systems and Documentation, Hoboken, NJ, John Wiley and Sons.
• HOLZ-MÄNTTÄRI, J. (1984): Translatorisches Handeln. Theorie und Methode, Helsinki, Suomalainen Tiedeakatemia (Annales Academiæ Scientiarum Fennicæ B 226).
• JANSEN, A. (2003): “Wie viel Infographik braucht die Technische Dokumentation?,” in HENNIG, J. and M. TJARKS-SOBHANI (Hgg.), Visualisierung in Technischer Dokumentation (= tekom Schriften zur Technischen Kommunikation 7), Lübeck, Schmidt-Römhild, pp. 195-212.
• JIRÁNEK, J. (1992): Symptom, Index, Konnotation, Zeitschrift für Semiotik 4, pp. 373-375.
• KELLER, R. (1992): “Zeichenbedeutung und Bedeutungswandel,” Zeitschrift für Semiotik 4, pp. 327-366.
• POSNER, R. (1994): “Zur Genese von Kommunikation – Semiotische Grundlagen,” in WESSEL, K.-F. and F. NAUMANN (Hgg.), Kommunikation und Humanontogenese (= Berliner Studien zur Wissenschaftsphilosophie & Humanontogenetik 6), Bielefeld, Kleine Verlag, pp. 384- 429.
• NORMAN, D. A. (1993): Things that Make Us Smart. Defending Human Attributes in the Age of the Machine, Reading, Addison-Wesley.
• RISKU, H. (1998): Translatorische Kompetenz. Kognitive Grundlagen des Übersetzens als Expertentätigkeit, Tübingen, Stauffenburg.
• RISKU, H. (2004): Translationsmanagement. Interkulturelle Fachkommunikation im Informationszeitalter, Tübingen, Narr.
• SNELL-HORNBY, M., JETTMAROVÁ, Z. and K. KAINDL (1997): Translation as Intercultural Communication: Selected papers from the EST Congress, Prague 1995, Amsterdam, John Benjamins.
• WAGNER, I. (1997): “On Multidisciplinary Grounds: Interpretation Versus Design Work,” in BOWKER, G. C., STAR, S. L., TURNER, W. and L. GASSER (eds.), Social Science, Technical Systems, and Cooperative Work. Beyond the Great Divide, Mahwah, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates, pp. 415-432.
• WILSS, W. (1992): Übersetzungsfertigkeit. Annäherungen an einen komplexen übersetzungspraktischen Begriff, Tübingen, Narr.