Çincede Tabu Kavramı ve Sosyo-Kültürel Bağlamı

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 207 - 227, 30.12.2024

Canan Candan Kanar

Öz

Çin kültüründe tabular, toplumsal düzenin korunması ve sosyal normların biçimlendirilmesinde tarihsel olarak önemli bir role sahiptir. Tabuların varlığı, dilde örtmece sözlerin (euphemism) oluşumuna zemin hazırlayarak, doğrudan ifade edilmesi sakıncalı kabul edilen olguların dolaylı yoldan aktarılmasını sağlamaktadır. Yaşlılık, ölüm gibi hassas konular, metaforlar ve eğretilemeler yoluyla yumuşatılarak ifade edilirken, bu tür dilsel yapılar toplumun sosyo-kültürel özelliklerini yansıtmaktadır.
Çin'deki tabular, sözel ve sözel olmayan tabular, sayılar, dilsel ifadeler ve sosyal davranışlar gibi farklı kategorilerde incelenebilmektedir. Örneğin, dört rakamı, ölüm kelimesiyle aynı ses özelliğine sahip olması nedeniyle uğursuz kabul edilirken, pirinç pilavına yemek çubuklarının dik olarak yerleştirilmesi, ölüler için adak anlamı taşıdığı gerekçesiyle tabu olarak kabul edilmektedir.
Bu araştırma, Çin kültüründeki tabuların sosyo-kültürel bağlamını analiz ederek, bu tabuların dilsel yapı üzerindeki etkilerini ve kültürel iletişimdeki rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

tabu, örtmece söz, sosyo- kültürel, Çince, dil bilim

The Concept Of Taboo In Chinese and Its Socio-Cultural Context

Öz

In Chinese culture, taboos have historically played an important role in maintaining social order and shaping societal norms. The existence of taboos has paved the way for the formation of euphemisms in language, enabling the indirect expression of phenomena that are considered inappropriate to address directly. Sensitive topics, such as aging and death, are softened and conveyed through metaphors and similes, and these linguistic structures reflect the socio-cultural characteristics of the society.
Taboos in China can be examined in various categories, such as verbal and non-verbal taboos, numbers, linguistic expressions, and social behaviors. For instance, the number four is considered unlucky because it shares the same pronunciation as the word for death, while placing chopsticks vertically into rice is regarded as a taboo due to its association with offerings for the deceased.
This study aims to analyze the socio-cultural context of taboos in Chinese culture, highlighting their impact on linguistic structures and their role in cultural communication.

Anahtar Kelimeler

taboo, euphemism, socio-cultural, Chinese, linguistics

Kaynakça

• Bagua. (t.y.). 八卦 (Bagua). İçinde Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Bagua#Bagua_map (Erişim tarihi: Mayıs 5, 2023)
• Candan Kanar, C. (2024). Türkçede ve Çincede yer alan örtmece sözlerin dil bilimi açısından karşılaştırılmalı analizi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensitüsü, Disiplinlerarası Asya Çalışmaları Anabilim Dalı, Kayseri.
• Chu, M. (2009). Chinese cultural taboos that affect their language & behavior choices. Asian Culture and History, 1(2), 122-139. www.ccsenet.org/journal.html (Erişim tarihi: Aralık 3, 2022)
• Geng, D. (2014). Yīnghàn wěiwǎn yǔ duìbǐ yánjiū (英汉委婉语对比研究) (İngilizce-Çince örtmece sözlerin karşılaştırmalı incelenmesi). Time Education(4), s. 30. https://doi: 10.3969/j.issn.1672—8181.2014.08.024 Guxi zhi nian. (t.y.). 古稀之年(Yetmiş yıl). İçinde Baike. https://www.baike.com/wikiid/2505453713022934264?view_id=4jicdh9bhee000. (Erişim tarihi: Nisan 11, 2023)
• Hanshu. (t.y.). 汉书·艺文志 (Hanshu Yiwenzhi). İçinde Baike. https://baike.baidu.com/item/《汉书艺文志》/4143917 (Erişim tarihi: Aralık 10, 2024)
• Hu, X. (2019). Yīnghàn wěiwǎn yǔ yǔ yòng duìbǐ yánjiū (英汉委婉语语用对比研究) (İngilizce-Çince örtmece sözlerin pragmatikleri üzerine karşılaştırmalı çalışma). Overseas English, 239-251. https://doi:1009-5039(2019)21-0239-02
• Huang, C, Zhuo,J.and. Meisterer,B. (Dü.). (2019). The routledge handbook of Chinese applied linguistics. Routledge. https://doi:10.4324/9781315625157
• İspirli, Ö. L. (2012). Günümüzde eğretileme anlayışı. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 29-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gopsbad/issue/48562/616643 (Erişim tarihi: Mayıs 1, 2024)
• Ma, X., & Liu, Z. (2020). A comparative study of Chinese and English taboos. Proceedings of the 2nd International Conference on Literature, Art and Human Development (ICLAHD 2020). 497, ss. 365-370. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, Atlantis Press.
• Ruiqin, L., Shuqin, H., & Hong, Z. (Dü). (2016). Yīnghàn wěiwǎn yǔ duìbǐ yánjiū (英汉委婉语对比研究) (İngilizce Çince örtmece sözler üzerine araştırma). Ningxia People's Publishing House.
• Tokyürek, H. (2018). Budist Uygur metinlerinde mandal kılmak töreni üzerine. Türkiyat Mecmuası, 28(1), s. 163-178. https://doi:10.18345/iuturkiyat.437790
• Williams, M. (1986). A Sanskrit- English dictionary. Clarendon Press.
• Yang Ru, Y. (2019). The comparison of Chinese and Vietnamese euphemisms and the interaction of teaching and learning in Vietnam [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yangzhou University
• Zhou, X. (2018). Qiǎn xī hànyǔ wěiwǎn yǔ de wénhuà yìngshè (浅析汉语委婉语的文化映射) (Çince örtmece sözlerin kültürel haritasının kısa bir analizi). (8). https://www.qikan.wang/thesis/view/4442802 (Erişim tarihi: Ocak 12, 2023)
• Zirak Ghazani, A. (2020). A comparative study of taboos and euphemisms in Turkish and Iranian-Azeri languages. International Journal of Social And Humanities Sciences, 4(2), s. 47-62. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijshs/issue/57028/809471 (Erişim tarihi: Ekim 22, 2021)