Öz
Samsun (Mykale) Dağı, Batı Anadolu coğrafyasının önemli yükseltileri arasında yer almaktadır. Günümüzde Kuşadası ve Söke ilçe sınırları içerisinde yer alan 1237 m yüksekliğe sahip olan dağ kütlesi aynı zamanda Dilek Yarımadası olarak da adlandırılmaktadır. Samsun (Mykale) Dağı ve Kuşadası ilçe sınırları içerisinde yer alan arkeolojik kalıntı ve buluntuların tespit edilmesi amacıyla 2020 yılında bölgede bir yüzey araştırması çalışmasına başlanılmıştır. Araştırmanın ikinci sezonunda Kuşadası ilçe merkezi sınırları içerisinde kalan arazinin incelenmesine ağırlık verilmiştir. Çalışmalar sonucunda bölge tarihi açısından çok önemli tespitlere ulaşılmıştır. Yılancı Burnu Mevkii’ndeki yerleşimin bir höyük mantığıyla kurulduğu anlaşılmıştır. Söz konusu alanda Geç Kalkolitik Çağ’a tarihlendirilen seramik parçaları bulunmuştur. Kirazlı Mahallesi sınırları içerisindeki Çataltaş Mevkii’nde de Kalkolitik Çağ’a tarihlendirilen parçalar ile karşılaşılmıştır. Yine Kirazlı Mahallesi yakınlarındaki Kırkayak Merdiven Tepesi’nde de önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Kırkayak Merdiven Tepesi’nin genel olarak Hellenistik Dönem’e ait bir garnizon olduğu kabul edilegelmiştir. Fakat yeni buluntular alanın Son Tunç Çağı’ndan itibaren iskan gördüğünü kanıtlar niteliktedir. Söz konusu alan MÖ 1. binyılda aynı zamanda açık hava kutsal alanı olarak da kullanılmıştır. Samsun (Mykale) Dağı’nın güneyinde ise çalışmalara Atburgazı Lamba Tepe ve Thebai’de ağırlık verilmiştir. Atburgazı Lamba Tepe Mevkii’ndeki incelemelerde MÖ 2. binyıla tarihlendirilen seramik parçalarına rastlanılmıştır. Söz konusu alanda 2. binyılın varlığı bilinmemektedir. Thebai araştırmalarında ise yerleşimin bilinenden daha geniş bir alanı kapladığı tespit edilmiştir. Yine arazide tarım terasları bulunmuştur. Yerleşimin buluntuları genel olarak değerlendirildiğinde tarım ve hayvancılıkla (özellikle balıkçılık ve arıcılık) geçinen bir kent olduğu anlaşılmaktadır. Thebai buluntu ve kalıntıları bu tarz yerleşim modellerini anlamamız açısından oldukça önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kuşadası Mykale Dağı Erken İskan Açık Hava Kutsal Alanı Kar Tipi Yerleşim
Kaynakça
- Büyükkolancı 2001 M. Büyükkolancı, “Kuşadası Yılancı Burnu Antik Neapolis mi? Yoksa Marathesion mu?”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 97–102.
- Erdemgil 2001 S. Erdemgil, “Pygela Kenti ve Sorunları”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 93-95.
- Erön v.d. 2022 A. Erön – S. Ateşlier – M. Çekilmez – E. Erdan – Ç. Çakır – B. Semiz – E. İsbir – M. S. Çakan – S. Palamutçu – A. Kılınç – S. Kızıl, R. Taşkın – M. Üzümcü – S. Yenigelen – S. Arıcı – A. Örgen – F. Karaman, “2020 Yılı Kuşadası İlçesi Ve Samsun (Mykale) Dağı Arkeolojik Yüzey Araştırması Çalışması”, 2019-2020 Yılı Yüzey Araştırmaları, Cilt 1, Ankara, 2022, 211-228.
- Gezgin – Kutbay 2001 İ. Gezgin – L. Kutbay, “Kuşadası ve Çevresinde Yapılan Arkeolojik Yüzey Araştırmaları”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 81-92.
- Greaves – Helwing 2003 A. M. Greaves– B. Helwing, “Archaeology in Turkey: The Stone, Bronze & Iron Ages, 2001”, TÜBA-AR VI, 2003, 125-157.
- Günel 2003a S. Günel, “Aydın ve Muğla İlleri 2001 Yılı Yüzey Araştırmaları”, 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, Ankara, 2003, 113-126.
- Günel 2003b S. Günel, “Vorbericht über die Oberflächenbegehungen in den Provinzen Aydın und Muğla”, Anatolia Antiqua XI, 2003, 75-100.
- Hartung 2014 J.-H. Hartung, “Das antike Thebai an der Mykale”, Forschungen in der Mykale I, 2. Survey in der Mykale: Ergänzende Studien, Ed. H. Lohmann – G. Kalaitzoglou – G. Lüdorf, Asia Minor Studien 75, Bonn, 2014, 85-175.
- Keil 1908 J. Keil, “Zur Topographie der ionischen Küste südlich von Ephesos”, ÖJH 11, 1908, 135-168.
- Lohmann 2007 H. Lohmann, “Forschungen und Ausgrabungen in der Mykale 2001-2006”, IstMitt 57, 2007, 59-178.
Öz
Samsun (Mykale) Dağı, Batı Anadolu coğrafyasının önemli yükseltileri arasında yer almaktadır. Günümüzde Kuşadası ve Söke ilçe sınırları içerisinde yer alan 1237 m yüksekliğe sahip olan dağ kütlesi aynı zamanda Dilek Yarımadası olarak da adlandırılmaktadır. Samsun (Mykale) Dağı ve Kuşadası ilçe sınırları içerisinde yer alan arkeolojik kalıntı ve buluntuların tespit edilmesi amacıyla 2020 yılında bölgede bir yüzey araştırması çalışmasına başlanılmıştır. Araştırmanın ikinci sezonunda Kuşadası ilçe merkezi sınırları içerisinde kalan arazinin incelenmesine ağırlık verilmiştir. Çalışmalar sonucunda bölge tarihi açısından çok önemli tespitlere ulaşılmıştır. Yılancı Burnu Mevkii’ndeki yerleşimin bir höyük mantığıyla kurulduğu anlaşılmıştır. Söz konusu alanda Geç Kalkolitik Çağ’a tarihlendirilen seramik parçaları bulunmuştur. Kirazlı Mahallesi sınırları içerisindeki Çataltaş Mevkii’nde de Kalkolitik Çağ’a tarihlendirilen parçalar ile karşılaşılmıştır. Yine Kirazlı Mahallesi yakınlarındaki Kırkayak Merdiven Tepesi’nde de önemli sonuçlara ulaşılmıştır. Kırkayak Merdiven Tepesi’nin genel olarak Hellenistik Dönem’e ait bir garnizon olduğu kabul edilegelmiştir. Fakat yeni buluntular alanın Son Tunç Çağı’ndan itibaren iskan gördüğünü kanıtlar niteliktedir. Söz konusu alan MÖ 1. binyılda aynı zamanda açık hava kutsal alanı olarak da kullanılmıştır. Samsun (Mykale) Dağı’nın güneyinde ise çalışmalara Atburgazı Lamba Tepe ve Thebai’de ağırlık verilmiştir. Atburgazı Lamba Tepe Mevkii’ndeki incelemelerde MÖ 2. binyıla tarihlendirilen seramik parçalarına rastlanılmıştır. Söz konusu alanda 2. binyılın varlığı bilinmemektedir. Thebai araştırmalarında ise yerleşimin bilinenden daha geniş bir alanı kapladığı tespit edilmiştir. Yine arazide tarım terasları bulunmuştur. Yerleşimin buluntuları genel olarak değerlendirildiğinde tarım ve hayvancılıkla (özellikle balıkçılık ve arıcılık) geçinen bir kent olduğu anlaşılmaktadır. Thebai buluntu ve kalıntıları bu tarz yerleşim modellerini anlamamız açısından oldukça önemlidir.
Anahtar Kelimeler
Kuşadası Mykale Dağı Erken İskan Açık Hava Kutsal Alanı Kar Tipi Yerleşim
Kaynakça
- Büyükkolancı 2001 M. Büyükkolancı, “Kuşadası Yılancı Burnu Antik Neapolis mi? Yoksa Marathesion mu?”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 97–102.
- Erdemgil 2001 S. Erdemgil, “Pygela Kenti ve Sorunları”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 93-95.
- Erön v.d. 2022 A. Erön – S. Ateşlier – M. Çekilmez – E. Erdan – Ç. Çakır – B. Semiz – E. İsbir – M. S. Çakan – S. Palamutçu – A. Kılınç – S. Kızıl, R. Taşkın – M. Üzümcü – S. Yenigelen – S. Arıcı – A. Örgen – F. Karaman, “2020 Yılı Kuşadası İlçesi Ve Samsun (Mykale) Dağı Arkeolojik Yüzey Araştırması Çalışması”, 2019-2020 Yılı Yüzey Araştırmaları, Cilt 1, Ankara, 2022, 211-228.
- Gezgin – Kutbay 2001 İ. Gezgin – L. Kutbay, “Kuşadası ve Çevresinde Yapılan Arkeolojik Yüzey Araştırmaları”, Geçmişten Geleceğe Kuşadası Sempozyumu (23-26 Şubat 2000), Ed. A. G. Şerifoğlu, İzmir, 2001, 81-92.
- Greaves – Helwing 2003 A. M. Greaves– B. Helwing, “Archaeology in Turkey: The Stone, Bronze & Iron Ages, 2001”, TÜBA-AR VI, 2003, 125-157.
- Günel 2003a S. Günel, “Aydın ve Muğla İlleri 2001 Yılı Yüzey Araştırmaları”, 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Cilt 2, Ankara, 2003, 113-126.
- Günel 2003b S. Günel, “Vorbericht über die Oberflächenbegehungen in den Provinzen Aydın und Muğla”, Anatolia Antiqua XI, 2003, 75-100.
- Hartung 2014 J.-H. Hartung, “Das antike Thebai an der Mykale”, Forschungen in der Mykale I, 2. Survey in der Mykale: Ergänzende Studien, Ed. H. Lohmann – G. Kalaitzoglou – G. Lüdorf, Asia Minor Studien 75, Bonn, 2014, 85-175.
- Keil 1908 J. Keil, “Zur Topographie der ionischen Küste südlich von Ephesos”, ÖJH 11, 1908, 135-168.
- Lohmann 2007 H. Lohmann, “Forschungen und Ausgrabungen in der Mykale 2001-2006”, IstMitt 57, 2007, 59-178.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Arkeoloji |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2022 |
| Kabul Tarihi | 25 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Lycus Dergisi, Anadolu Arkeolojisi, Tarihi Coğrafyası olmak üzere Prehistorik Dönem’den başlayarak, günümüze kadar olan kültür mirası, buluntular, arkeolojik kazı ve yüzey araştırmalarının sonuçları, restorasyon, konservasyon, müzecilik, antropoloji, epigrafi, etno-arkeoloji gibi bilimsel çalışmaları kapsar. Bunların dışında ilk defa yapılan tespitler, uygulamalar ve analiz çalışmalarının yer aldığı yazıları içerir.