Hakemi Use’nin Kırmızı/Vişne Çürüğü Astarlı Çanak Çömleği

Yıl 2024, Sayı: 10, 1 - 14, 31.12.2024

Filiz İlhan

https://doi.org/10.54577/lycus.1474219

Öz

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Hakemi Use küçük bir höyük yerleşimidir. Diyarbakır ili, Bismil ilçesi, Tepe beldesinde bulunan yerleşim Dicle Nehri’nin akış yönüne göre sağ tarafta kalmaktadır. 2001-2012 yılları arasında Dicle Nehri üzerine inşa edilecek olan “Ilısu Baraj Projesi” kapsamında çalışmaların yürütüldüğü höyükte üç dönem tespit edilmiştir. üst yerleşlim Geç Assur Dönemi’ni kapsarken bu dönemin hemen altında Geç Neolitik Dönem’e ait yerleşim dokusu tespit edilmiştir. Analiz sonuçları bu küçük höyük yerleşiminin Geç Neolitik Dönem’de MÖ 6100-5950 yılları arasına tarihlendiğini göstermektedir. Hakemi Use’de bu süreçte 5. Yapı Katı tespit edilmiştir. Çıkarılan buluntular ve yerleşim dokusu Mezopotamya’nın geleneksel Hassuna ve Samarra olarak değerlendirilen bir sürecini yansıtmaktadır. Hakemi Use’nin Geç Neolitik Dönem’e tarihlendirilen Yapı Katlarında dört ana malzeme grubu tespit edilmiştir. bunlar sırası ile Standart Mal, Koyu Yüzlü Perdahlı Mal, Nitelikli Turuncu Mal ve Nitelikli Mal olarak belirlenmiştir. Hakemi Use’de ana malzeme grubu içerisinde yer alan KYPM grubu ise Suriye/Kilikya geleneğinin kuzeye aktarılmış stillerini olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu grup içerisindeki kırmızı/vişne çürüğü astarlı olanlar ise Hakemi Use’nin özgün malzeme olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geç Neolitik Dönem, Hakemi Use, Suriye/Kilikya, Çanak Çömlek, Kırmızı/Vişne Çürüğü Astar

Etik Beyan

Etik beyan gerektiren bir durum yoktur.

The Red/Purplish-Brown Slipped Pottery of Hakemi Use

Öz

Hakemi Use is a small mound settlement in the Southeastern Anatolia Region. The settlement is located in the town of Tepe in the Bismil district of Diyarbakır province, on the right side according to the flow direction of the Tigris River. Three periods were identified in the mound where studies were carried out between 2001 and 2012 within the scope of the "Ilısu Dam Project" to be built on the Tigris River. The upper settlement covers the Late Assyrian Period, while the settlement texture belonging to the Late Neolithic Period was identified just below this period. The analyses show that this small mound settlement dates to the Late Neolithic Period between 6100-5950 BC. Building Level 5 was identified at Hakemi Use during this period. The finds recovered and the settlement pattern reflect a period of Mesopotamia which is considered as traditional Hassuna and Samarra. Four main material groups were identified in the Late Neolithic Building Levels of Hakemi Use; Standard Ware, Dark Faced Burnished Ware, Qualified Orange Ware and Qualified Ware, respectively. The DFBW group within the main material group at Hakemi Use appears to be the styles of the Syrian / Cilician tradition transferred to the north. The red/ cherry rot slipped ones in this group are considered to be the original materials of Hakemi Use.

Anahtar Kelimeler

Late Neolithic Age, Hakemi Use, Syrian/Cilician, Pottery, The Red-Purplish-Brown Slipped

Kaynakça

• Akkermans- Le Mière 1992 P. M. M. G. Akkermans- M. Le Mière, “The 1988 Excavations at Tell Sabi Abyad, A Later Neolithic Village in Northern Syria”. American Journal of Archaeology 96, 1-22.
• Akkermans- Schwartz, 2003 P. M. M. G Akkermans- G. M. Schwartz, The Archaeology of Syria, from Complex Hunter-Gatherers to Early Urban Societies (c. 16,000-300 BC). Cambridge: Cambridge World Archaeology.
• Akkermans v.d 2006 P. M. M. G., Akkermans- R. Cappers - C. Cavallo – O. Nieuwenhuyse - B. Nilhamn - I. R. Otte, “Investigating the Early Pottery Neolithic of Nothern Syria: New Evidence from Tell Sabi Abyad”. American Journal of Archaeology 110/1, 123-156.
• Balossi-Restelli 2006 F. Balossi-Restelli, The Development of “Culturel Regions” in the Neolithic of the Near East, The Dark Faced Burnished Ware Horizon. Oxford, 2006.
• Braidwood- Braidwood 1960 R. J. Braidwood- L. Braidwood, Excavations in the Plain Antioch I: The Earlier Assemblages: Phases A-J. Chicago, 1960.
• Caneva 2011 I. Caneva, “Til Huzur-Yayvantepe”, The Neolithic in Turkey New Excavations and New Research, The Tigris Basin, Ed. M. Ö.zdoğan, N. Başgelen, P. Kuniholm, İstanbul, Archaeology and Art Publications 2011, 173-184.
• Cruells 2017 W. Cruells, “Transitions and their Chronologies in the Pottery Neolithic of the Near East”, Painting pots-Painting People Late Neolithic Ceramics in Ancient Mesopotamia. Eds. W. Cruells, I. Mateiciucová & O. Nieuwenhuyse, Oxbow Books, 2017, 11-29.
• İlhan 2023a F. İlhan, “Hakemi Use’den Koyu Yüzlü Perdah Bezemeli Bir Kâse Üzerine Değerlendirme”. Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12/2, 791-800.
• İlhan 2023b F. İlhan, Hakemi Use’nin Geç Neolitik Çanak Çömleği ve Yukarı Mezopotamya’daki Konumu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi. Ankara 2023.
• Le Mière- Nieuwenhuyse 1996 M. Le Mière- O. P. Nieuwenhuyse, “The Prehistoric Pottery”, Tell Sabi Abyad Late Neolithic Settlement Report on the Excavation of the University of Amsterdam (1988) and the National Museum of Antiquities Leiden (1991-1993) in Syria, Ed. P. M. M. G. Akkermans , The University of Chicago Press, 119-284.
• Le Mière 2017 M. Le Mière, “The Earliest Pottery of West Asia: Questions Concerning Causes and Consequences”. The Emergeence of Pottery in West Asia, Ed. A. Tsuneki, O. Nieuwenhuyse & S. Campbell, Oxford, 2017, 19-26.
• Le Mière v.d. 2017 M. Le Mière- M. Özbaşaran- M. Picon, “Dark and Light Colour in Early Eastern Pottery: from Technique to Decoration”, Painting Pots-Painting People Late Neolithic Ceramics in Ancient Mesopotamia, Eds. W. Cruells, I. Mateiciucová & O. Nieuwenhuyse, Oxford, 2017, 30-37.
• Mellink 1956 M. J. Mellink, “Neolithic and Chalcolithic Pottery, in Excavation at Gözlü Kule”, Tarsus Vol II. From Neolithic through the Bronze Age Ed. Goldman H., New Jersey.
• Miyake 2005 Y. Miyake, “Archaeological Survey at Salat Camii Yanı A Pottery Neolithic Site in the Tigris Walley, Southeast Turkey”. Anatolica XXXI, 1-17.
• Nieuwenhuyse 2007 O. P. Nieuwenhuyse, Plain and Painted Pottery, The Rise of Neolithic Ceramic Styles on the Syrian and Northern Mesopotamia Plains. Turnhout, 2007.
• Nieuwenhuyse v.d. 2015 O. P. Nieuwenhuyse – M. Roffet-Salque - R. P. Evershed - P.M.M.G. Akkermans - A. Russel, “Tracing Pottery Use and Emergence of Secondary Product Exploitation Through Lipid Residue Analysis at Late Neolithic Tell Sabi Abyad (Syria)”. Journal of Archaeological Science 64, 54-66.
• Petrova- Tekin 2023 N. Petrova- H. Tekin, “A Technology Study on the Late Neolithic Pottery of Hakemi Use Southeastern Türkiye”. Anadolu Araştırmaları 29, 1-29.
• Tekin 2004 H. Tekin, “Yukarı Dicle Vadisi’nde Bir Hassuna/Samarra Yerleşimi; Hakemi Use”. I. ve II. Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu, Ed. Z. Ç. Öğün, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları, 2004, 263-273.
• Tekin 2006 H. Tekin, “The Late Neolithic Pottery Tradition of Southeastern Anatolia and its Vicinity”, Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, April 3-8 2006-Madrid, Eds, J. M. Cόrdoba, M. Molist, M. C. P.rez, I. Rubio, S. Martinez, Madrid. Uam Ediciones 2006, 257-270.
• Tekin 2007 H. Tekin, “Hakemi Use: Güneydoğu Anadolu’da Son Neolitik Döneme Ait Yeni Bir Merkez”, Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı, Türkiye’de Neolitik Dönem Yeni Kazılar Yeni Bulgular, Ed. M. Özdoğan & N. Başgelen, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2007, 47-56.
• Tsuneki - Miyake 1996 A. Tsuneki - Y. Miyake, “The Earliest Pottery Sequence of the Levant: New Data from Tell el Kerkh 2, Northern Syria”. Palèorient, 22/1, 109-123. Kozbe 2013 G. Kozbe, “The Late Neolithic in the Şırnak Area (Southeast Turkey)”, Interpreting The Late Neolithic of Upper Mesopotamia, Eds. O. P. Nieuwenhuyse, R. Bernbeck, P. M. M. G. Akkermans & J. Rogasch, Brepols Publishers Turnhout 2013, 479-491.
• Özdoğan- Özdoğan 1993 M. Özdoğan- A. Özdoğan, “Pre-Halafian Pottery of Southeastern Anatolia with Special Reference to Çayönü Sequence” Between the Rivers and Over the Mountains: A. Palmieri Dedicata. Roma: Dipartimento di Scienze Storiche Archeologiche e Antropologiche, Eds. M. Frangipane, H. Hauptmann, M. Liverani, P. Matthiae & M. Mellink Università Di Roma "La Sapienza', 1993, 87-103.
• Odaka 2017 T. Odaka, “The Emergence of Pottery in Northern Levant: A recent View from Tell el-Kerkh”, The Emergence of Pottery in West Asia, Eds. A. Tsuneki, O. Nieuwenhuyse & S. Campbell, Oxbow Books, 2017, 59-58.