MEDENİYETLERİN KRİZİNDEN KRİZ MEDENİYETİNE: MEDENİYETSEL YAŞAM DÖNGÜLERİNDEKİ UZUN DÖNEMLİ ÖRÜNTÜLER

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 9 - 23, 14.07.2018

Şükrü Yazğan

Öz

Medeniyetlere dair organik açıklamalar “medeniyetlerin doğduğu, geliştiği ve öldüğü”ne dair genel kabulü yaymakta fakat bu süreci açıklamak için biyolojik benzetmelerin ötesinde sistemsel ve analitik bir açıklama sunmamaktadır. Medeniyetlerin yaşam döngülerine dair daha kapsamlı/kapsayıcı bir açıklama sunabilmek için medeniyetlerin, maddi ve maddi-olmayan çevresel akışları kullanarak kendilerine has toplumsal değer kümelerini yansıtan özgün düzenlerini sürekli yeniden üreterek kuran ve muhafaza eden birer çözülgen yapı olarak kavramsallaştırılması gereklidir.

Bu çalışmada, medeniyetlerin yaşam döngüleri karmaşıklık kuramına dayanan bir analitik model çerçevesinde çevresel akışlara bağımlı genel toplumsal düzenler olarak ele alınacak ve günümüzde küresel düzende kriz durumunun yaygınlaşması ve normalleşmesi bu model çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır. Medeniyetlerin yaşam döngüleri açıklanırken doğrusal olmayan termodinamiğin içgörüleri kullanılacak ve karmaşık sistemlerde eşik aşan davranışlar ile insanın toplumsal evrimdeki rolü de dikkate alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Medeniyetlerin Yaşam Döngüsü, Kriz, Düzen, Termodinamik, Karmaşıklık/Kaos

FROM CRISIS OF CIVILIZATIONS TO THE CIVILIZATION OF CRISIS: LONG-TERM PATTERNS IN/OF CIVILIZATIONAL LIFE-CYCLES

Öz

Organismic approaches to civilizations disseminate the common sense perspective that "civilizations born, live, and die", but generally do not provide a systemic and analytical explanation for this process other than referring to biological analogies. In order to have a more comprehensive understanding on the life-cycles of the civilizations, they should be conceptualized as dissipative structures which are created and sustained through continuous re-generation of their peculiar orders reflecting their sets of social values by utilizing both the material and non-material environmental flows.

In this study life-cycles of civilizations will be studied as broad societal orders dependent on environmental flows by using an analytical model based on complexity theory and the generalization and normalization crisis in contemporary global order will tried to be explained according to this model. In explaining life-cycles of civilizations, insights from non-linear thermodynamics will be used and threshold behaviors in complex systems as well as importance of human agency will also be taken into consideration.

Anahtar Kelimeler

Civilizational Life Cycles, Crisis, Order, Thermodynamics, Complexity/Chaos

Kaynakça

• Chalidze, V. (2000). Entropy Demystified: Potential Order, Life and Money. USA: Universal Publishers.
• Corning, P. A., & Kline, S. J. (1998). Thermodynamics, Information and Life Revisited, Part I: 'To Be or Entropy". Systems Research and Behavioral Science, 15.
• Diamond, J. (2000). Ecological Collapses of Pre-Industrial Societies. The Tanner Lectures on Human Values, Stanford University. Retrieved from http://www.tannerlectures.utah.edu/lectures/Diamond_01.pdf
• Diamond, J. (2002). Tüfek, Mikrop ve Çelik: İnsan Topluluklarının Yazgıları (1 b.). Ankara: TÜBİTAK.
• Diamond, J. (2006). Çöküş: Medeniyetler Nasıl Ayakta Kalır Ya Da Yıkılır? (1 b.). (E. Kıral, Çev.) İstanbul: TİMAŞ.
• Gibbon, E. (1966). General Observations on the Fall of the Roman Empire in the West. In D. Kagan, Decline and Fall of the Roman Empire: Why Did It Collapse? (pp. 10-12). Boston: D. C. Heath and Company.
• Gibbon, E. (1998). The Decline and The Fall of the Roman Empire (Abridged ed.). (A. Lentin, & B. Norman, Eds.) Hertfordshire: Wordsworth Editions.
• Gleick, J. (2000). Kaos: Yeni Bir Bilim Teorisi (10 ed.). (F. Üçcan, Trans.) Ankara: TÜBİTAK.
• Guillen, M. (1999). Dünyayı Değiştiren Beş Denklem: Matematiğin Gücü ve Şiirselliği (10 ed.). (G. Tanrıöver, Trans.) Ankara: TÜBİTAK.
• Haldun, İ. (1990). Mukaddime (Vol. 1). (Z. K. Ugan, Trans.) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Katz, D., & Kahn, R. L. (1969). Common Characteristics of Open Systems. In F. E. Emery (Ed.), Systems Thinking: Selected Readings. Baltimore: Penguin Books.
• Kennedy, P. (1996). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri: 1500'den 2000'e Ekonomik Değişme ve Askeri Çatışmalar (6 ed.). (B. Karanakçı, Trans.) Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Lowe, J. W. (1985). The Dynamics of Apocalypse: A Systems Simulation of the Classic Maya Collapse. Albuquerque: University of New Mexico Press.
• Luenberger, D. G. (2006). Information Science. Princeton: Princeton University Press. Munasinghe, M. (n.d.).
• Munasinghe, M. (1979). The Economics of Power System Reliability and Planning: Theory and Case Study. Baltimore: John Hopkins University Press.
• Prigogine, I., & Stengers, I. (1998). Kaostan Düzene: İnsanın Tabiatla Yeni Diyaloğu (2 ed.). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Rifkin, J., & Howard, T. (2003). Entropi: Dünyaya Yeni Bir Bakış. (H. Okay, Trans.) İstanbul: İz Yayıncılık.
• Ruelle, D. (1999). Rastlantı ve Kaos. (D. Yurtören, Trans.) Ankara: TÜBİTAK.
• Said, A. A., Lerche Jr., C. O., & Lerche III, C. O. (1995). Concepts of International Politics in Global Perspective (4 ed.). New Jersey: Prentice-Hall.
• Skyttner, L. (2005). General systems Theory: Problems, Perspectives, Practice (2 ed.). Singapore: World Scientific Publishing.
• Slesser, M. (1988). MacMillan Dictionary of Energy (2 ed.). Hong Kong: MacMillan.
• Sprott, J. C. (2006). Chaos and Time Series Analysis. Oxford: Oxford University Press.
• Tainter, J. (1988). Collapse of Complex Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
• Wallerstein, I. (1983). Crises: The World Economy, the Movements and the Ideologies. In A. Bergesen (Ed.), Crises in the World System (pp. 21-36). California: SAGE.
• Yazğan, Ş. (2010). Düzen, Düzensizlik ve Entropi. In M. Şenel, & M. Özcan (Eds.), Modernite ve Dünya Düzen(ler)i (pp. 93-119). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Yoffee, N. (1988). Orienting Collapse. In N. Yoffee, & G. L. Cowgill, The Collapse of Ancient States and Civilizations (pp. 1-19). Tucson: University of Arizona Press.