The Role of Ecosystem Services in Sustainable Management of Protected Areas: The Case of Belemedik Nature Park

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 35 - 48, 23.05.2025

Gamze Karadaş

https://doi.org/10.71298/maddergi.1670016

Öz

Belemedik Nature Park is one of the important protected areas of Türkiye and has a great potential in terms of ecosystem services with its natural and cultural richness. In order to comprehensively evaluate the ecosystem services of Belemedik Nature Park, a current situation analysis was conducted and SWOT analysis was applied within this scope. The SWOT analysis made allowed the determination of the park's strengths and weaknesses, as well as the current opportunities and threats it faces. Ecosystem services are divided into four main categories as ecological products and services that support public welfare: supply, regulatory, supportive and cultural services. In the evaluation of ecosystem services, which constitutes an important part of the study, Belemedik Nature Park stands out as an area rich in cultural ecosystem services in particular. However, in order for these services to be provided sustainably, other ecosystem services must also be supported in a balanced manner. The implementation of comprehensive development and management plans is of great importance for the sustainable management of the park's ecosystem services. The study aims to evaluate the ecosystem services of Belemedik Nature Park with thematic data, field studies and user opinions and to present usage suggestions to increase regional sustainability. In this context, developing sustainable management strategies in protected areas will increase the effectiveness of ecosystem services.

Anahtar Kelimeler

Belemedik Nature Park , Ecosystem Services , Sustainable Management

EKOSİSTEM HİZMETLERİNİN KORUNAN ALANLARIN SÜRDÜRÜLEBİLİR YÖNETİMİNDEKİ ROLÜ: Belemedik Tabiat Parkı Örneği

Öz

Belemedik Tabiat Parkı, Türkiye'nin önemli korunan alanlarından biri olup, sahip olduğu doğal ve kültürel zenginliklerle ekosistem hizmetleri açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Belemedik Tabiat Parkının ekosistem hizmetlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirebilmek amacıyla mevcut durum analizi gerçekleştirilmiş, bu kapsamda SWOT analizi uygulanmıştır. Yapılan SWOT analizi, parkın güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesine, aynı zamanda mevcut fırsatlar ile karşı karşıya olduğu tehditlerin tespit edilmesine olanak sağlamıştır. Ekosistem hizmetleri, toplum refahını destekleyen ekolojik ürün ve hizmetler olarak dört ana kategoriye ayrılmaktadır: tedarik, düzenleyici, destekleyici ve kültürel hizmetler. Çalışmanın önemli bir bölümünü oluşturan ekosistem hizmetlerinin değerlendirilmesinde, Belemedik Tabiat Parkı özellikle kültürel ekosistem hizmetleri açısından zengin bir alan olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte, bu hizmetlerin sürdürülebilir şekilde sağlanabilmesi için diğer ekosistem hizmetlerinin de dengeli bir biçimde desteklenmesi gerekmektedir. Parkın ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilir yönetimi için kapsamlı gelişim ve yönetim planlarının uygulanması büyük önem taşımaktadır. Çalışma, Belemedik Tabiat Parkı'nın ekosistem hizmetlerini tematik veriler, saha çalışmaları ve kullanıcı görüşleriyle değerlendirerek, bölgesel sürdürülebilirliği artırmaya yönelik kullanım önerileri sunmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, korunan alanlarda sürdürülebilir yönetim stratejilerinin geliştirilmesi, ekosistem hizmetlerinin etkinliğini artıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Belemedik Tabiat Parkı , Ekosistem Hizmetleri , Sürdürülebilir Yönetim

Kaynakça

• Baçnak, E. (2021). Belemedik Tabiat Parkı ve çevresinin kültürel peyzaj çerçevesinde değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Adana.
• Convention On Biological Diversity (CBD). (1993). Article 2, Use of terms, Protected Area. EUR-Lex - 21993A1213(01) - TR - EUR-Lex (europa.eu) adresinden 01.06.2024’te alınmıştır.
• DKMPGM. (2022). Belemedik Tabiat Parkı Gelişme Revizyon Planı (Planlama Raporu). Tarım ve Orman Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Teknik Rapor, No: 1-20, Adana.
• DKMPGM. (2025). Tabiat Parkları. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Sayfalar//Tabiat-Parklari adresinden 31.02.2025’te alınmıştır..
• Ekiz, G. L. (2022). Peyzaj Koridorlarının Ekoturizm Planlaması Kapsamında Değerlendirilmesi: Belemedik Tabiat Parkı – Kapıkaya Kanyonu Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Gürlek, T. B. (2002). SWOT Analizi. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu. Haziran 2002. TÜSSİDE, Gebze. https://www.slideshare.net/slideshow/turkiye-bilimsel-ve-teknik-arastirma-kurumu-swot-analizi-2002-ppt/276358458 adresinden 06.03.2025’te alınmıştır.
• IUCN. (2008). Effective protected areas. https://www.iucn.org/our-work/topic/effective-protected-areas. adresinden 31.05.2024’te alınmıştır.
• Karadaş, G. (2025). Belemedik Tabiat Parkının biyotop haritalaması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Karadaş, G. & Say, N. (2025). Belemedik Tabiat Parkı örneğinde korunan alanlarda biyotop haritalama. Turkish Journal of Forestry, 26(1): 97-104. http://dx.doi.org/10.18182/tjf.1629378.
• Karadaş, G. & Yalçınkaya, N. M. (2023). Türkiye’de tabiat parklarının ilan edilmesine yönelik karar verme süreçlerinde etkin bir analitik araç önerisi: WASPAS tekniği. Kadirli Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2): 317–347.
• MEA. (2005). Ecosystems and Human Well-Being – Biodiversity Synthesis, Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, Washington DC.
• Mevzuat Bilgi Sistemi (MBS). (2023). 11/08/1983 tarih ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2873.pdf adresinden 04.03.2025’te alınmıştır.
• Nur, B., & Balpınar, N., (2013). Adana’nın korunan alanları ve doğa turizminde kullanımı. Çukurova Üniversitesi 19 Nisan 2013 II. Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, Adana.
• Tokgöz, G. (2018). Ekosistem Hizmetlerine Dayalı Kent Planlamasının Adana-Karaisalı Örneğinde Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, Adana.
• Tırnakçı, A. (2021). Sürdürülebilir Kentsel Açık-Yeşil Alanlar Olarak Mezarlıklar Ve Sunduğu Ekosistem Hizmetleri: Tarihi Seyyid Burhaneddin Mezarlığı-Kayseri. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(3): 18-35
• Yavuz, M. (2011). Afyonkarahisar-Sandıklı İlçesi Akdağ Tabiat Parkı’nın Ekoturizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Afyon.
• Yücel, M. (2010). Doğa Koruma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:265, Ders Kitapları Yayın No: A-85, Adana.