İLK KOALİSYON HÜKÜMETLERİ DÖNEMİNDE TÜRKİYE'DE MÜZİK (1961-1965)

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 4, 1 - 15, 09.07.2025

Özlem Kahraman , Sevilay Özer

Öz

1960-1965 arasındaki beş yıl Türkiye’nin siyasi hayatında köklü değişimlerin başladığı yıllardır. 1960’da Türkiye’de siyaset atmosferi, askeri bir darbe ile yeni bir eksene kaymış ve yeniden kurulan partiler Türk demokrasi tarihinde koalisyon hükümetleri dönemini başlatmıştır. Bu dönemde siyasi hayat “Koalisyon” kavramı ile tanışmış ve 1961 Anayasası ile birlikte özgürlükler pekişmiştir. Dünyada 1960’larda yayılmaya başlayan özgürlük hareketleri Türkiye’yi de etkisi altına almış ve sanatın önemli bir kolu olan müziği de etkilemiştir. Özellikle Amerikan kökenli müzikler caz ve blues Türkiye’de tanınmasına rağmen popülerlik kazanamamıştır. Ancak bu müzik türlerinden doğan melez müzik türleri rock’n roll, hafif Batı müziği, twist Türkiye’de büyük ilgi görmüştür. 1965’lerden popülerleşen arabesk ve Anadolu rock, Anadolu pop gibi müzik türlerinin ilk nüveleri de bu yıllarda atılmıştır. Anadolu kökenli yeni müzik türlerinin ortaya çıkmasında, Almanya’ya 1961’de başlayan işçi göçleri, ülke içinde sanayileşmenin hızlanmasıyla köyden kente artan göç hareketi etkili olmuştur. Batı kaynaklı müzik ile Anadolu ezgileri, Batılı enstrümanlar ile yeniden yorumlanmıştır. Türkiye’de yerli kökenlerin karıştığı müzik türleri yoğun ilgi görmüş ve 1960’ların sonlarına doğru Amerikan-İngiliz kökenli müziklerin popülerliğinin önüne geçmiştir. Bu çalışmada, 1961-1965 arası ilk koalisyon hükümetleri döneminde dünyadaki ve Türkiye’deki popüler müzik türleri, ünlü müzisyenler ve müzik ile ilgili önemli gelişmeler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müzik tarihi , Caz , Rock’n roll , Anadolu pop.

During The First Coalition Governments Music in Turkiye (1961-1965)

Öz

The five years between from 1960 and 1965 were the years hen radical changes began in political life in Türkiye. In 1960, the political atmosphere in Türkiye shifted to a new axis with a military coup and with the re-established parties, initiated the era of coalition goverments in the history of Turkısh democracy. During this period, political life was now introduced to the concept of “Coalition” and freedoms were strengthened with the 1961 Constitution. The freedom movements that began to spread in the world in the 1960s also affected Türkiye and an important branch of art, music, was also affected. Although American-based music such as jazz and blues are known in Türkiye, they have not gained popularity, However, hybrid music genres such as rock’n roll, light Western music, and twist have attracted great attention in Türkiye. The first nuclei of music genres such as arabesque and Anatolian rock, and Anatolian pop, which becamepopular in 1965, were also laid in these years. Worker migration to Germany, which began in 1961, and migration from villages to cities as a result of the acceleration of industrialization within the country were influential in the emergence of new music genres of Anatolian origin. İn these music genres, anatolian melodies were reinterpreted with Western instruments. In Turkey, music genres that mixed indegenous origins attracted great attention and by end of the 1960s, they surpassed

Anahtar Kelimeler

Music history , Jazz , Rock and roll

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• (T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi)
• BCA, Fon Kodu: 180.9.0, Yer Kodu: 110.533.16.
• BCA, Fon Kodu: 30.10, Yer Kodu: 146.44.2.
• BCA, Fon Kodu: 30.10, Yer Kodu: 102.630.7.
• BCA, Fon Kodu: 490.01, Yer Kodu: 968.745.6.
• BCA, Fon Kodu: 525, Yer Kodu: 38131.155132.8.
• Süreli Yayınlar
• Akis gazetesi
• Akşam gazetesi
• Kitaplar ve Makaleler
• Acar, E. (2023). 1960-1965 Döneminde Türkiye’den Almanya’ya İşçi Göçleri. Toryacademy 8 (1), DOI: https://doi.org/10.31454/troyacademy.1215332. s.38-69.
• Alcan, R. ve Haşhaş, S. (2016). Kuruluşundan Günümüze Kadar Geçen Sürede TRT Erzurum Radyosu, Türk Halk Müziği Çalışmalarına Genel Bir Bakış, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, Cilt/Vol.2, Sayı/No.1, s. 83-91.
• Ahmad, F. (2022). Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev: Yavuz Alogan, Kaynak Yay.
• Altınbaş, G. (2024) Ses Kaydının Macerası, Z Dergisi, Zeytin Burnu Belediyesi Kültür Yay. S.17, s. 445-447.
• Akçura, G. (2024), Türkiye’nin İlk Plak Fabrikaları”, Z Dergisi, Zeytin Burnu Belediyesi Kültür Yay. S.17, s. 454-465.
• Akşin, S. (2018). Kısa 20. Yüzyıl Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Amiroğlu, S. (2024). Rock Müzik Tarihi, Z Dergisi, Zeytin Burnu Belediyesi Kültür Yay. S.17, s. 425-427.
• Anbarlı, M.N. (2024), İletilen, Taşınan ve Saklanan Bir Ses Uğruna İcatlar, Z Dergisi, Zeytin Burnu Belediyesi Kültür Yay. S.17, s.449-453.
• Arısoy, M. S. (1961, Nisan 24). “Sanatçı ve Dünyası: Suna Kan”, Akis, Yıl:6, C.20., S. 356, s. 30-31.
• Canbazoğlu, C. (2009). Kentin Türküsü: Anadolu Pop-Rock, Pan Yayıncılık.
• Erkal, G. E. (2014). Türkiye Rock Tarihi 1, Esen Kitap.
• Lull, J. (2000). Popüler Müzik ve İletişim, Çev: Turgut İblağ, Çiziyazıları.
• Kaygusuz, M. (2000). Türklerde Müzik, Kaynak Yay.
• Önal, T. (2017). “27 Mayıs İhtilali’nin Geride Bıraktıkları ve İnönü Hükümetleri Döneminin Önemli İç Siyasi Gelişmeleri (1961-1965)”, Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, MM-IJSAHS 1, s. 10-25.
• Say, A. (2010). Müzik Ansiklopedisi, C.1 (A-G), Müzik Ansiklopedisi Yayınları, s. 296.
• Stokes, M. (2020). Türkiye’de Arabesk Olayı, İletişim Yay.
• Tanör, B. (1999), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yay.
• Taydaş, O. ve Sert, H. (2021). Bir Popüler Kültür Öğesi Olarak Arabesk Müziğin Çervreden Merkeze Yolculuğu, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 210-222.
• Terzi, A. (2020, Ağustos). Eski Köye Yeni Dil: Plakların Kusursuz Dönüşü, Yeni Dil, Yıl:69, S.824, s. 54-59.
• Toker, M. (1964, 18 Haziran). Türk-Amerikan Münasebetleri, Akis, Yıl:11, C.30, S. 522, s. 5.
• Tuna, I. (2020, Bahar). 27 Mayısın Gölgesinde Demokrasiye Dönüş: 15 Ekim 1961 Genel Seçimleri, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XX/40, s. 227-251.
• Tura, H. N. (2024), Caz Müziği, Z Dergisi, Zeytin Burnu Belediyesi Kültür Yay. S.17, s. 420-423.
• Ünür, E. ve Bilgili, A. (2021, Ağustos). Kuşakların Karakteristik Özellikleri ile Müzik Tercihleri Arasındaki İlişki: bebek Patlaması ve Z Kuşakları Üzerine Python Analizi, USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, Yıl:3, S.6, s. 1473-1499.
• Vural, T. (2017). “Türk Müzik Tarihinde Dönem Anlayışına Yeni Bir Yaklaşım”, Zeitschrift für die Welt der Türken (ZfWT), Vol.9 No:3 s. 89-107.
• Wicke, P. (2006). Mozart’tan Madonna’ya Popüler Müziğin Bir Kültür Tarihi, Çev: Serpil Dalaman, Yapı Kredi Yay.
• Lisansüstü Tezler
• Alpar, A. (2014). Türk Pop Müzik Kültüründe Anadolu Rock Müziği Temsilcileri ve Kullanılan Türkülerinin Analizi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anabilim Dalı Müzik Bilimleri ve Teknolojisi Bilim Dalı, Malatya.
• Arvas, İbrahim S. (2006). İkinci Meşrutiyetten Bugüne Merkez Sağ Gazeteleri, Yeni Şafak İncelemesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, Genel Gazetecilik Bilim Dalı, İstanbul.
• Akduman, E. (2011). Türkiye’de Toplumsal Yapının Değişim Süreci ve Müzik Endüstrisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Yapı-Sosyal Değişme Bilim Dalı, İstanbul.
• Dursun, Z.I.I. (2022) 68 Hareketi ve Türkiye’de Müzikal Değişim 1961-1980 Yılları Arasında Popüler Müzik, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Şanlıer, A. C. (2011). Müzik Politikaları ve Modernleşme Bağlamında Cumhuriyet Döneminde Türk Sanat Müziği Alanında Başlıca Gelişmeler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Ana Sanat Dalı, Afyon.
• İnternet Kaynakları
• http://muzik.stereomecmuasi.com/2017/11/rock-muzigin-tarihcesi-1-bolum.html. (2024, Kasım 24)
• Türk Dil Kurumu (2024, Aralık 2), Türkçe sözlük, Ankara: TDK.
• Türkiye Turizm Ansiklopedisi. (2024, Aralık 8) https://turkiyeturizmansiklopedisi.com.
• Youtube, (2025, Temmuz 8).