CRITIC YÖNTEMİ VE OYUN TEORİSİ BÜTÜNLEŞİK YAKLAŞIMI İLE HASTANE PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2021, Volume: 8 Issue: 1, 539 - 560, 26.03.2021

Nuri Ömürbek , Hatice Yıldırım , Gülen Parlar , Meltem Karaatlı

https://doi.org/10.30798/makuiibf.862629

Cited By: 5

Abstract

Bu çalışmada nesnel ağırlıklandırma yöntemlerinden biri olan CRITIC yöntemi ile oyun teorisi birlikte kullanılarak bütünleşik bir yaklaşım ile hastane performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Oyun teorisinin en önemli çözüm araçlarından biri olan Nash dengesinden yararlanılmıştır. Hastane performans değerlendirmesi için her iki yöntem birlikte kullanılarak bir ilimizde bulunan 3 özel hastane üzerine uygulama gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma birbirleriyle rekabet halinde bulunan hastanelerin eksikliklerini görmesi ve kendilerini geliştirebilmesi açısından yol gösterici olacaktır. Çalışmanın sonucunda üç özel hastanenin performans sıralaması yapılmış ve C Hastanesi’nin birinci sırada yer aldığı görülmüştür.

Keywords

Çok Kriterli Karar Verme, CRITIC Yöntemi, Oyun Teorisi, Nash Dengesi

EVALUATION OF HOSPITAL PERFORMANCES WITH THE CRITIC METHOD AND THE INTEGRATED APPROACH OF GAME THEORY

Abstract

In this study, it is aimed to evaluate hospital performances with an integrated approach by using the CRITIC method and game theory, which is one of the objective weighting methods. Nash equilibrium, one of the most important solution tools of game theory, has been used. For hospital performance evaluation, both methods were used together and the application was carried out on 3 private hospitals in one city. This study will be a guide for hospitals that are in competition with each other to see their shortcomings and to improve themselves. As a result of the study, performance ranking of three private hospitals was made and it was seen that Hospital C ranked first.

Keywords

Multi Criteria Decision Making, CRITIC Method, Game Theory, Nash Equilibrium

References

• Akbulut, O. Y. (2019). CRITIC ve EDAS Yöntemleri İle İş Bankası’nın 2009-2018 Yılları Arasındaki Performansının Analizi, Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 4(2), 249-263.
• Akdağ, H., Kalaycı, T., Karagöz, S., Zülfikar, H. ve Giz, D. (2014). The Evaluation of Hospital Service Quality by Fuzzy MCDM, Elsevier, Applied Soft Computing, 23, 239–248.
• Akdağ, Y. ve Özarı, Ç. (2016). Oyun teorisi Yaklaşımı ile Reklam Aracı Seçim Sürecinin Ekonomiye Etkileri: Bulanık TOPSIS Yöntemiyle Vakıf Üniversitelerinin Eğitim Sektörü Üzerine Bir Uygulama, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 30, 1-33.
• Akın, N. G. (2019). Makine Seçimi Probleminde ENTROPI-ROV ve CRITIC–ROV Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 20-39.
• Akpınar, A.T. ve Taş, Y. (2013). Performansa Dayalı Ek Ödeme Sistemine İlişkin Hekimlerin Tutumları Üzerine Kocaeli Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum: Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 37, 167–182.
• Aktan, C. C. ve Bahçe, A. B. (2007). Kamu Tercihi Perspektifinden Oyun Teorisi. İçinde: Aktan, C. C. ve Dileyici, D., Modern Politik İktisat: Kamu Tercihi: Ankara: Seçkin Yayınları, 1-16.
• Aladağ, Z., Avcı, S., Çelik, B. ve Alkan, A. (2017). Özel Hastane Seçim Kriterlerinin Analitik Hiyerarşi Prosesi ile Değerlendirilmesi ve Kocaeli İli Uygulaması, 5th International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, 29-30 September 2017, (ISITES2017 Baku - Azerbaijan), Academic Platform.
• Aplak, H. S. (2010). Karar Verme Sürecinde Bulanık Mantık Bazlı Oyun Teorisi Uygulamaları, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Aytekin, A. (2016). Hastaların Hastane Tercihinde Etkili Kriterler ve Hastanelerin MULTIMOORA ile Sıralanması: Eskişehir Örneği, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 4(4), 134-143.
• Başar, B. (2015). Doğu Akdeniz Doğal Gazının Türkiye-İsrail Etkileşimi Bağlamında Oyun Teorisi İle Analizi, T.C. Harp Akademileri Stratejik Araştırmalar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Budak, S. N. (2014). PROMETHEE ve ANP Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri: Ankara Sağlık Bakanlığı Hastanelerinde Uygulama, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Canlı, A. K. ve Aplak, H. S. (2016). Belirsizlik İçeren Tedarik Zinciri Yönetimi Karar Süreçlerinde Savunma Sektörüne Yönelik Bir Uygulama, Güvenlik Stratejileri Dergisi, 24, 71-109.
• Cinemre, N. (2011). Yöneylem Araştırması. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Çağlar, M. (2002). Oligopolistik Piyasalarda Karar Alma Süreçleri ve Oyun Teorisi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleriyle Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13(4), 449-459.
• Dereköy, F. (2012). Hastane İşletmelerinde Performans Ölçümü ve Muhasebe Bilgi Sistemi İle İlişkilendirilmesi Temelinde Bir Uygulama. Çanakale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Doktora Tezi), Çanakkale.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G. ve Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method, Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Doğan, N. Ö. ve Gencan, S. (2014). VZA/AHP Bütünleşik Yöntemi İle Performans Ölçümü: Ankara’daki Kamu Hastaneleri Üzerine Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 88-112.
• Dutta, P. K. (1999). Strategies and Games: Theory and Practice. Cambridge, Massachusetts: MIT Press.
• Ergün Bülbül, S. ve Köse, A. (2016). Türk Sigorta Sektörünün Promethee Yöntemi İle Finansal Performans Analizi, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 38(1), 187-210.
• Erpolat, A. Y. (2019). Hastane Verimlilik Ve Etkinliklerinin Çok Kriterli Karar Verme Ve Veri Zarflama Analizleriyle Karşılaştırması: Doğu Marmara Örneği, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bolu.
• Esen, H. (2019). Hastane Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta.
• Fudenberg, D. ve Tirole J. (1993). Game Theory. (Third Edition). Cambridge, Massachusetts, U.S.A: MIT Press.
• Ghorabaee, M. K., Amiri M., Zavadskas, E. K. ve Antuchevičienė, J. (2017). Assessment of Third-Party Logistics Providers Using A CRITIC–WASPAS Approach with Interval Type-2 Fuzzy Sets, 32(1), 66–78.
• Giz, D. (2003). Oyun Teorisine Doğru, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 46, 145-156.
• Hantekin, E. ve Akyüz, Y. (2015). TR33 Bölgesi Devlet Hastanelerinin Performanslarının Bulanık AHP Yöntemi İle Ölçümü, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 153-169.
• Hirshleifer, J. (1989). Conflict and Settlement. In: Eatwell J., Milgate M., Newman P. (Ed.) Game Theory. Palgrave Macmillan, London: The New Palgrave.
• Hoş, S. (2020). Rekabetçi Önceliklere Göre Tedarikçi Değerlendirmede Oyun Teorisi Yaklaşımı, Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Çorum.
• Işık, Ö. (2019). Türkiye'de Hayat Dışı Sigorta Sektörünün Finansal Performansının CRITIC Tabanlı TOPSIS ve MULTIMOORA Yöntemiyle Değerlendirilmesi, Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 542-562.
• Kafadar, T. (2002). Stratejik Dış Ticaret Politikaları ve Teknoloji Transferi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Karabacak, H. (2016). Herkes İçin Oyun Teorisi: Oyunlar-Kavramlar-Stratejiler, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kaya Samut, P. (2014). İki Aşamalı Çok Kriterli Karar Verme ile Performans Değerlendirmesi: AHP ve TOPSIS Yöntemlerinin Entegrasyonu, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(4), 57-68.
• Kazan, H. ve Özdemir, Ö. (2014). Financial Performance Assessment of Large Scale Conglomerates Via TOPSIS and CRITIC Methods, International Journal of Management and Sustainability, 3(4), 203-224.
• Kiracı, K. ve Bakır, M. (2019). CRITIC Temelli EDAS Yöntemi ile Havayolu İşletmelerinde Performans Ölçümü Uygulaması, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 35, 157-174.
• Kreps, D. M. (1989) Nash Equilibrium. In: Eatwell J., Milgate M., Newman P. (Ed.) Game Theory. Palgrave Macmillan, London: The New Palgrave.
• Madıć M. ve Radovanovıć M. (2015). Ranking of Some Most Commonly Used Nontraditional Machining Processes Using ROV and CRITIC Methods, U.P.B. Sci. Bull., Series D, 77(2), 2015 ISSN 1454-2358, 193-204.
• Marşap, A. (2014). Sağlık İşletmelerinde Kalite: Sağlıkta Kaliteşim Sistemi ve Sağlıkta Mükemmellikte Süreklilik. (1. Baskı) İstanbul: Beta Basım.
• McCain, R. A. (2009). Game Theory and Public Policy, Drexel University, USA: Edward Elgar Publishing.
• Mollahaliloğlu, S. (2011). Kamu Hastanelerinin Genel Verimliliğinin Değerlendirilmesi (ss.11-13), (Ed: Akdağ, R.), Ankara: Opus Basım.
• Nash, J. F. (1950). Equilibrium Points in N-Person Games, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 36(1), 48-49.
• Nash, J. F. (1950a). The Bargaining Problem, Econometrica, 18(2), 155-162.
• Nash, J. F. (1951). Non-Cooperative Games, The Annals of Mathematics, Second Series, 54(2), 286-295.
• Nash, J. F. (1953). Two-Person Cooperative Games, Econometrica, 21(1), 128-140.
• Özarı, Ç., Turan, K. K. ve Ulusoy, V., (2020). Oyun Teorisi. Ankara: Pegem Akademi.
• Özdil, T. (1998). Ekonomik Problemlerin Çözümünde Oyun Kuramının Yeri: Finansal Piyasalarda Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Özer, O. O. (2004). Oyun Teorisi ve Tarımda Uygulanması, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Semineri, Ankara.
• Özkan, Ş., Kar, A. ve Saygılı, M. (2019). Kamu Hastanelerinde MULTİMOORA Yöntemiyle Çok Faktörlü Performans Değerlendirmesi, 4. Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetimi Kongresi e-Bildiri Kitabı, ISBN: 978-605-87853-5-9, 224-232.
• Öztürk, A. (2014). Yöneylem Araştırması. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Palancı, O. (2016). İşbirlikçi Aralık Oyunları: Aralık Çözümlerinin Aksiyomatik Karakterizasyonları ve Bazı Uygulamalar, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta.
• Peters, H. (2015). Game Theory: A Multi-Leveled Approach, Second Edition, Springer-Verlag, Berlin: Springer Texts in Business and Economics.
• Sağlık Bakanlığı, 2008/65 Sayılı “Hastane Yatak Sayıları ve Tanımları İle İlgili Genelge”, Erişim 05 Ekim 2020, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/961,ekpdf.pdf?0.
• Saygın, Z. Ö. (2019). OECD Ülkelerinin Sağlık Göstergeleri Açısından Bütünleşik Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı İle Analizi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Şenol, Z. ve Ulutaş, A. (2018). Muhasebe Temelli Performans Ölçümleri ile Piyasa Temelli Performans Ölçümlerinin CRITIC ve ARAS Yöntemleriyle Değerlendirilmesi, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(641), 83-102.
• Tosun, Ö., Bilge, U. ve Saka, O. (2006). Tıpta Karar Verme Süreçlerinde Oyun Teorisinin Kullanımı, 3. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi, Akdeniz Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıp bilişimi AD, Antalya.
• Uçkun, N., Girginer, N., Köse, T. ve Şahin, Ü. (2016). Türkiye’deki Büyükşehir Kamu Hastanelerinin Etkinliklerinin Analizi. International Journal of Innovative Research in Education, 03(2), 102–108.
• Ulutaş, A. ve Karaköy, Ç. (2019). CRITIC ve ROV Yöntemleri İle Bir Kargo Firmasının 2011-2017 Yılları Sırasındaki Performansının Analiz Edilmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 223-230.
• Váchová, L. ve Hajdíková, T. (2017). Evaluation of Czech Hospitals Performance Using MCDM Methods, Proceedings of the World Congress on Engineering and Computer Science, Vol II, WCECS 2017, October 25-27, San Francisco, USA.
• Ventsell, E. S. (1965). Oyunlar Teorisine Giriş, Çev. Halil Yüksel, S. 27, İstanbul: Türk Matematik Derneği.
• Von Neumann, J. ve Morgenstern, O. (1944). Theory of Games and Economic Behavior, Princeton: Princeton University Press.
• Walker, P. (2012). A Chronology of Game Theory, Erişim 19 Ağustos 2020, http://www.econ.canterbury.ac.nz/personal_pages/paul_walker/gt/hist.htm.
• Wang, D. ve Zhao, J. (2016). Design Optimization of Mechanical Properties of Ceramic Tool Material During Turning of Ultra-High-Strength Steel 300M with AHP and CRITIC Method, Int. J. Adv. Manuf. Technol., 84, 2381–2390.
• Wang, Y. M. ve Luo, L. (2010). Integration of Correlations with Standard Deviations for Determining Attribute Weights in Multiple Attribute Decision Making, Mathematical and Computer Modelling, 5, 1-12.
• Yiğit, A. (2019). Türkiye’de Eğitim ve Araştırma Hastaneleri Performansının TOPSIS Yöntemi ile Analizi, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi (ASBD), 08(02), 72-85.
• Yoluk, M. (2010). Hastane Performanslarının Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sağlık Kurumları İşletmeciliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Zolfani, S. H., Maknoon, R. ve Zavadskas, E. K. (2015). Multiple Nash Equilibriums and Evaluation of Strategies. New Application of MCDM Methods, Journal of Business Economics and Management, 16(2), 290-306.