İŞ YAŞAM DENGESİ VE İŞ MOTİVASYONU ALGISINI DEĞİŞTİREN BİR OLGU OLARAK KENDİ İŞİNDE ÇALIŞMAK

Year 2023, Volume: 10 Issue: 3, 2164 - 2194, 30.11.2023

Selma Baran , Emine Şener

https://doi.org/10.30798/makuiibf.1281848

Abstract

İş yaşam dengesi ve iş motivasyonu günümüz çalışma koşullarında meydana gelen değişimlere bağlı olarak daha fazla tartışılır hale gelmiştir. Kişilerin hem işten hem de yaşamdan doyum sağlama çabalarının da paralel olarak arttığı görülmektedir. Ancak bu çabanın da farklı olarak deneyimlendiğine dair bulgular mevcuttur. Bu açıdan bu çalışma, kişilerin ücretli çalışırken ve kendi işinde çalışırken iş yaşam dengesi ve iş motivasyonu algılarının Türkiye ölçeğinde nasıl farklılaştığını ortaya koyma açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla farklı sebeplerden dolayı ücretli işinden ayrılıp kendi işini kuran bireylerin deneyimlerini ortaya çıkarma gayesi ile nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik yöntem kullanılmıştır. Kendi işini kuran, aynı şehirde yaşayan, farklı sektörlerde faaliyet gösteren ve gönüllü katılım sağlayan toplam 10 kişiye ulaşılıp derinlemesine görüşme tekniği ile veriler toplanmıştır. Katılımcı onayları ile kayıt altına alınan görüşmeler deşifre edilerek elde edilen veriler, MAXQDA 2022 (demo) paket programına aktarılarak betimsel ve içeriksel analiz yapılmıştır. Analizler sonucunda, kişiler ücretli işine göre kendi işinde çalışırken sorumluluğun daha fazla olmasına rağmen hissedilen iş yaşam dengesi ve iş motivasyonu algılarının daha olumlu olduğu tespit edilmiştir. Kendi işinde iş yaşam dengesini kurabilen katılımcının iş motivasyonu artırdığı belirlenmiştir. Sonuçlar dikkate alınarak örgüt ve yönetim çalışmalarına yol gösterici önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

İş-Yaşam Dengesi, İş Motivasyonu, Ücretli Çalışma, Kendi İşinde Çalışma.

SELF-EMPLOYMENT AS A PHENOMENON THAT CHANGES THE PERCEPTION OF WORK-LIFE BALANCE AND WORK MOTIVATION

Abstract

Work-life balance and work motivation have become more questionable due to the changes in today’s work conditions. It is seen that the efforts of people to get satisfied both at work and in life equally increase. However, there is also certain evidence that this effort is put into practice differently. In this respect, this study is important in terms of revealing how people’s perceptions of work-life balance and work motivation differ in Turkey when they are doing paid-work or self-employed. To this end, the phenomenological method, one of the qualitative research methods, was used to reveal the experiences of individuals who had quitted their paid job for different reasons and started their own business. A total of 10 people who had started their own businesses, living in the same city but operating in different sectors, and volunteered to participate in this study were found and data thus were collected via in-depth interview technique. The data obtained by deciphering the recorded interviews with the consent of the participants were transferred to the MAXQDA 2022 package program, and descriptive and contextual analysis was made. As a result of the analyses, it was found that, despite the degree of higher responsibility, perceived work-life balance and work motivation perceptions were more positive when working in their own businesses, compared to when working in a paid job. It has also been established that participants who could set up a work-life balance in their.

Keywords

Work-Life Balance, Work Motivation, Paid Work, Self-Employed

References

• Adisa, T. A., Gbadamosi, G., Mordi, T., ve Mordi, C. (2019). In Search of Perfect Boundaries? Entrepreneurs’ Work-Life Balance. Personnel Review. 48 (6), 1634-1651.
• Agarwal, S., ve Lenka, U. (2015). Study on Work-Life Balance of Women Entrepreneurs–Review and Research Agenda. Industrial and Commercial Training, 356 – 362.
• Altıntaş, M. (2022). Psikolojik Sözleşmenin Motivasyon Üzerindeki Etkisine İlişkin Uygulamalı Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 669-687.
• Aryee, S., Srinivas, E. S., ve Tan, H. H. (2005). Rhythms of Life: Antecedents and Outcomes of Work–Family Balance in Employed Parents. Journal of Applied Psychology, 90(1), 132-146.
• Ataro, G. (2020). Methods, Methodological Challenges and Lesson Learned from Phenomenological Study About OSCE experience: Overview of Paradigm Driven Qualitative Approach in Medical Education. Annals of Medicine and Surgery, 49, 19-23.
• Atılgan, T., ve Dengizler, İ. (2007). Hazır Giyim Sektöründe Örgütsel Stres Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 62-93.
• Bayrakçı, E., ve Köse, S. (2019). Kadın Girişimciliğinde “Bir Tık” Ötesi: Kadın Dijital Girişimciler Üzerine Nitel Bir Araştırma. Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(6), 95-106.
• Baines, S., ve Gelder, U. (2003). What is Family Friendly About the Workplace in the Home? The Case of Selfemployed Parents And Their Children. New Technology, Work and Employment, 18(3), 223–234. doi:10.1111/1468-005X.00123.
• Bekmezci, M., Mert, İ. S., ve Abubakar, M. (2021). İş-Yaşam Dengesinin Yaşam Tatminini Yordamasında Çalışılan Sektörün Düzenleyici Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-22.
• Berg, B. L., ve Lune, H. (2019). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yönetemleri. (A. Arı, Çev.) Eğitim Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & DemireL, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Pegem Akademi.
• Christensen, K. E. (1987). Impacts of Computer-Mediated Home Based Work on Women and Their Families. Office:Technology and People, 3, 211–230. doi:10.1108/eb022649.
• Creswell, J.W. (2018). Nitel Araştırma Yöntemleri. (Çev.: Mesut Bütün, Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, H. (2017). The Relationship Between Employee Motivation and Leadership. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 3(3), 97-102.
• Dawson, C. (2016). Araştırma Yöntemlerine Giriş. (A. Arı, Çev.) Konya: Eğitim Yayınevi.
• Dawson, Chris; Henley, Andrew; Latreille, Paul (2014). Individual Motives for Choosing Self-employment in the UK: Does Region Matter?. Regional Studies, 48(5), 804–822. doi:10.1080/00343404.2012.697140
• Delecta, P. (2011). Work Life Balance. International Journal of Current Research, 3(4), 186-189.
• Delfgaauw, J., ve Dur, R. (2007). Signaling and Screening of Workers' Motivation. Journal of Economic Behavior & Organization, 62(4).
• Doğrul, B. Ş., ve Tekeli, S. (2010). İş-Yaşam Dengesinin Sağlanmasında Esnek Çalışma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(2), 11-18.
• Duxbury, L., ve Higgins, C. (2001). Work-Life Balance in the New Millennium: Where Are We? Where Do We Need to Go? CPRN Discussion Paper.
• Genç, S. G., Genç, V., ve Gümüş, M. (2016). Otel İşletmelerinde Duygusal Zekanın İş Stresi ve İş Yaşam Dengesi Üzerindeki Etkisi. Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2), 97-112.
• Giorgi, A. (1997). The Theory, Practice, and Evaluation of the Phenomenological Method as a Qualitative Research Procedure. Journal of Phenomenological Psychology, 28(2), 235-260. doi:10.1163/156916297x00103
• Gök, S. (2009). Örgüt İkliminin Çalışanların Motivasyonuna Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 587-605.
• Gökkaya, Ö. (2014). Yerel Yönetimlerde İş-YaDengesi Ve Çalışan Davranışı İlişkisinin İncelenmesi “Kocaeli Belediyeleri Örneği. Elektronik Mesleki Gelişim Ve Araştırmalar Dergisi, 1-18.
• Guest, D. E. (2002). Perspectives on the Study of Work-Life Balance. Social Science Information, 41(2), 255-279.
• Hall, D. T., ve Richter, J. (1988). Balancing Work Life and Home Life: What Can Organizations Do to Help? Academy of Management Perspectives, 2(3), 213-223.
• Hilbrecht, M., ve Lerob, D. S. (2014). Self-Employment and Family Life: Constructing Work–Life Balance When You’re ‘Always On’. Community, Work & Family, 17(1), 20-42.
• Hrehová, D. (2013). Motivation to Become an Entrepreneur. GRANT journal, 42-46. ISSN 1805-062x, 1805-063 adresinden alındı
• İrge, N. T. (2021). İş-Yaşam Dengesini Etkileyen Risk Faktörleri. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 322-333.
• Kanbur, A., ve Kanbur, E. (2008). Toplam Kalite Yönetiminin Mavi Yakalı İşgören Motivasyonu Üzerindeki Etkisi: Mobilya Sektöründe Ampirik Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 27-40.
• Kanwar, Y. P., Singh, A. K., ve Kodwani, A. D. (2009). Work−Life Balance and Burnout as Predictors of Job Satisfaction in the IT-ITES Industry. Vision: The Journal of Business Perspective, 13(2), 1-12.
• Kapız, S. Ö. (2002). İş-Aile Yaşamı Dengesi ve Dengeye Yönelik Yeni Bir Yaklaşım: Sınır Teorisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 139-153.
• Karacaoğlu, K., ve Çetin, İ. (2015). İş Yükü ve Rol Belirsizliğinin Çalişanlarin Tükenmişlik Düzeyleri Üzerine Etkisi: Afad Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 5(1), 46-69.
• Keklik, A., Başol, O., & Yalçın, E. C. (2020). İş Yaşam Dengesinin Daha İyi Yaşam Endeksi Çerçevesinde Değerlendirilmesi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 20-33.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği, Beta Yayınları, Yay. No: 3112, 15. Baskı, İstanbul.
• KOSGEB (2023). Kurulan Kapanan İş Yeri İstatistikleri Kasım 2022 Raporu. https://webdosya.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Kurumsal/Raporlar/Kurulan_Kapanan_%C4%B0%C5%9F_Yeri_%C4%B0statistikleri_Raporu_Kas%C4%B1m_2022.pdf
• Lockwood, N. R. (2003). Work/Life Balance. Challenges and Solutions, SHRM Research, 2-10.
• Loscocco, K. A. (1997). Work–Family Linkages Among Self-Employed Women and Men. Journal of Vocational Behavior, 50(2), 204–226. doi:10.1006/jvbe.1996.1576.
• Maslow, A. H. (1987). Motivation and Personality. Longman.
• MAXQDA. (2022, 12 10). https://www.maxqda.com/tr adresinden alındı
• Michaud, Damien Che, "From a Distance: a Phenomenological Study of the Lived Experience of Telecommuters Working Remotely in Virtual Teams" (2017). Theses and Dissertations. 1669. https://dc.uwm.edu/etd/1669
• Önen, M., ve Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve Motivasyon: Kuramsal Bir Değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5, 43-64.
• Özcan, A. H., ve Bayarçelik, E. B. (2020). Kuşaklara Göre İş Tatmini, Tükenmişlik ve İş Yaşam Dengesi. International Journal of Management and Administration, 4(7), 54-70.
• Özçoban, E., ve Özkul, A. S. (2019). Temel Motivasyon Kaynaklarının Girişimcilik Eğilimi Üzerine Etkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(3), 813-828.
• Özdemir, F., ve Özer, G. (2018). Otel İşletmelerinde Motivasyon Araçları Üzerine Bir Araştırma: İskenderun İlçesi Örneği. VII. Ulusal III. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu , (s. 915-925).
• Özgener, Ş. (2000). Gelişmekte Olan Ülkelerde İşgörenin Güdülenmesi ve Toplam Kalite Yönetiminin İşgörenin Güdülenmesine Katkıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(4), 175-188.
• Öztürk, A., ve Güzelsoydan, Y. S. (2001). Büyük Mağazalarda Çalışan Personelin İş Doyumu Üzerine Çukurova Bölgesinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1-2), 333-345.
• Palumbo, R. (2022). A ‘Dark Side’of Humane Entrepreneurship? Unveiling the Side Effects of Humane Entrepreneurship on Work–Life Balance. The Journal of Entrepreneurship, 31(1), 121-152.
• Parasuraman, S., ve Simmers, C. (2001). Type of Employment, Work–Family Conflict and Well-Being: a Comparative Study. Journal of Organizational Behavior, 22(5), 551–568. doi:10.1002/job.102.
• Parasuraman, S., & Greenhaus, J. H. (2002). Toward Reducing Some Critical Gaps in Work–Family Research. Human Resource Management Review, 12(3), 299-312.
• Popoola, S. O., ve Fagbola, O. O. (2020). Work-Life Balance, Self-Esteem, Work Motivation, and Organizational Commitment of Library Personnel in Federal Universities in Southern Nigeria. International Information & Library Review, 1-15.
• Richert-Kazmierska, A., ve Stankiewicz, K. (2016). Work–Life Balance: Does Age Matter? 55(3), 679-688.
• Rizzo, J. R., House, R. J., ve Lirtzman, S. I. (1970). Role Conflict and Ambiguity in Complex Organizations. Administrative Science Quarterly, 15(2), 150-163.
• Ruthankoon, R., ve Ogunlana, S. (2003). Testing Herzberg’s Two-Factor Theory n The Tai Construction Industry. Engineering, Construction And Architectual Management, 10 (5), 333-341.
• Segal, G., Borgia, D., ve Schoenfeld, J. (2005). The Motivation to Become an Entrepreneur. International journal of Entrepreneurial Behavior & research.
• Sevinç, H. (2015). Kamu Çalışanlarının Motivasyonunda Kullanılan Araçlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(39), 944-964.
• Simons, T., ve Enz, C. A. (1995). Motivating Hotel Employees: Beyond the Carrot and the Stick. Cornell Hotel and Restaurant Administration Qarterly , 36(1), 20-27.
• Stefanovic, I., Prokic, S., ve Rankovic, L. (2010). Motivational and Success Factors of Entrepreneurs: the Evidence from a Developing Country. Zbornik Radova Ekonomskog Fakulteta u Rijeci: časopis za Ekonomsku Teoriju i Praksu, 28(2), 251-269.
• Şahin, A. (2004). Yönetim Kuramlari ve Motivasyon İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(11), 523-547.
• Tahir, R. (2022). Work–Life Balance: is an Entrepreneurial Career The Solution?. Journal of Entrepreneurship in Emerging Economies, (ahead-of-print).
• Thamrin, M., ve Riyanto, S. (2020). The Effect of Work Motivation, Work Environment, and Work Life Balance on Employee Performance at PT. AngkasaPura I(Persero) Sultan Aji Muhammad SulaimanSepinggan Airport - Balikpapan. IOSR Journal of Dental and Medical Sciences, 19(6), 40-47.
• Thulasimani, K. K., Duraisamy, M., ve Rathinasabapathi, S. S. (2010). A Study on Work Life Balance Amongst Managers of Garment Units in Tamilnadu State, India. Journal of Human Sciences, 7(2), 445-460.
• Tremblay, D. G., ve Genin, E. (2008). Money, Work–Life Balance and Autonomy: Why Do IT Professionals Choose Self-Employment?. Applied Research in Quality of Life, 3(3), 161-179.
• Umanailo, M. C. (2019). Overview of Phenomenological Research.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, B., ve Sağlam, M. (2021). COVID-19 Algılanan Stres ve Tehdidinin, Çalışanların İş Yaşam Dengesi ve Motivasyonu Üzerindeki Etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 13(25), 518-538.
• Yurduseven, Y., ve Koç, H. (2017). Motivasyon Araçlarının Algılanma Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Karşılaştırmalı Bir Araştırma: Bilgi Teknolojileri İşgörenleri Üzerinde Bir Uygulama. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 1(3), 1-13.
• Yüksel, Ö., ve Erkutlu, H. (2003). Personeli Güçlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 131-142.
• Zimmerman, M. A., ve Chu, H. M. (2013). Motivation, Success, and Problems of Entrepreneurs in Venezuela. Journal of Management Policy and Practice, 14(2), 76-90.