The Impact of Turkey's Post-1960 Industrialization Strategies on Foreign Trade

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 67 - 83, 27.03.2023

Adnan Çalışkan

https://doi.org/10.31200/makuubd.1136766

Öz

While Turkey struggles with inflation and unemployment on the one hand, it also pursues policies aimed at reducing foreign trade deficits. In order to eliminate foreign trade deficits in Turkey, a partially closed import substitution policy was followed in the 1960-1980 period, and an open and export-oriented industrialization policy was followed after 1980. The aim of the study is to reveal the effects of the industrialization strategies implemented after 1960 in Turkey on foreign trade by using the comparative analysis method. In the study, data on foreign trade for the years 1960-2019 were taken from the database of the Turkish Statistical Institute (TUIK). Although the industrialization strategies implemented in Turkey made a great contribution to the elimination of the foreign trade deficit, they were not sufficient to maintain the foreign trade balance. In order to permanently eliminate the foreign trade deficit in the Turkish economy, structural policies should be developed to increase the production of goods with high added value.

Anahtar Kelimeler

Export, Import, Foreign Trade Balance

Türkiye'de 1960 Sonrası Uygulanan Sanayileşme Stratejilerinin Dış Ticaret Üzerine Etkileri

Öz

Türkiye bir taraftan enflasyon ve işsizlik ile mücadele ederken, diğer taraftan da dış ticaret açıklarını gidermeye yönelik politikalar gütmektedir. Türkiye’de dış ticaret açıklarını gidermek amacıyla 1960-1980 dönemi kısmen dışa kapalı ithal ikameci bir politika, 1980 sonrası ise dışa açık ve ihracata dayalı bir sanayileşme politikası izlenmiştir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de 1960 sonrası uygulanan sanayileşme stratejilerinin dış ticaret üzerine etkilerini karşılaştırmalı analiz yöntemiyle ortaya koymaktır. Çalışmada, 1960-2019 yıllarına ait dış ticaret ile ilgili veriler, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanından alınmıştır. Türkiye’de uygulanan sanayileşme stratejileri, dış ticaret açığının giderilmesine büyük katkı yapmasına rağmen, dış ticaret dengesinin sağlanmasında yeterli olmamıştır. Türkiye ekonomisinde dış ticaret açığının kalıcı olarak ortadan kaldırmak için katma değeri yüksek malların üretimini artırmaya yönelik yapısal politikalar geliştirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, İthalat, Dış Ticaret Dengesi

Kaynakça

• Alpay, Y., & Alkin, E. (2019). Olaylarla Türkiye ekonomisi. İstanbul: Hümanist Kitap Yayıncılık.
• Aksoy, B., & Coşkun, M. (2004). Türkiye’nin yakın dönem dış ticaretindeki değişmeler. GÜ Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(3), 397-415.
• Ataklı Yavuz, R,. & Karakaş, B. B. (2021). 1980 Sonrası Türk dış ticaret politikası ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine ekonometrik bir analiz. Biga İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-15.
• Bakkaloğlu, A. (2021). Türkiye ekonomisinde sanayileşme. Sakarya İktisat Dergisi, 10(1), 66-91.
• Batmaz, T. (2021). Türkiye’nin üretim ve dış ticaret yapısındaki gelişimin seyri (2010-2019). Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 6(3), 774-804.
• Çatalbaş, N. (2022). 1980-2020 döneminde Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 73, 15-32.
• Çelik, K. (2015). Makro iktisada giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım.
• Çelik, T. (2022). Türkiye’de 1980 sonrası makroekonomik gelişmeler ve dış ticaret. İçinde O. Öcal & V. Han (Eds.), Dış ticarette güncel tartışmalar Türkiye üzerine bir inceleme (ss.33-53).
• Çolpan Nart, E. (2010). Gümrük birliği’nin Türkiye’nin dış ticareti üzerine etkileri: Panel veri analizi. Journal of Yasar University, 17(5), 2874‐2885.
• Dereli, D. D. (2018). Türkiye’de ekonomik büyüme ile dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkisi (1969-2016). Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(3), 279-289.
• Elmas Özağ, F., & Bodur, A. (2006). Türkiye’de dış ticaretin yapısını belirleyen faktörler. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 67-76.
• Eroğlu, İ., Yeter, F., & Kangal, N. (2021). Türkiye’de iktisat politikalarının temel dinamikleri: Olaylar ve olgular üzerine bir değerlendirme. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, ICOMEP Özel Sayısı, 149-179.
• Gül, E., & Kamacı, A. (2012). Dış ticaretin büyüme üzerine etkileri: Bir panel veri analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 81-91.
• Karakaş, A. (2012). Türkiye ekonomisi’nde yapısal değişim: Dış ticarette fasıl bazlı yapısal dönüşüm analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 1-9.
• Karakaş, A. (2017). İthalata dayalı ihracatın riskli yapısı: Dış ticarette sürdürülebilirliğin Türkiye için analizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 261-277.
• Ketboğa, M. (2019). Türkiye’de dış ticaret açığı sorunun nedenleri ve katma değeri düşük ürün ihracatının dış ticaret açığı içindeki yeri ve çözüm önerileri. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 9(2), 209-224.
• Kılınç Savrul, B., Özel, H. A., & Kılıç, C. (2013). Osmanlı’nın son döneminden günümüze Türkiye’de dış ticaretin gelişimi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8(1), 55-78.
• Konak, A. (2018). Türkiye’de cari işlemler açığın nedenleri ve cari işlemler açığı-dış ticaret açığı ilişkisi. International Academic Journal, 2(2), 163-178.
• Mazlum, N. (2020). 1980-2018 dönemi Türkiye ekonomisi ve dış ticaretinin gelişim seyri. Gümrük Ticaret Dergisi, 7(22), 54-71.
• Orkunoğlu Şahin, I. F. (2022). Türkiye’nin 1980-2021 dönemi dış ticaret gelişiminin irdelenmesi. Araştırma Gümrük Ticaret Dergisi, 9(27), 82-99.
• Özbay, Ü. (2021). Türkiye’nin sanayi üretimi ile dış ticareti arasındaki ilişki: 2001-2009 dönemi için değerlendirmeler. Verimlilik Dergisi, (4), 153-165.
• Özcan, B., & Özçelebi, O. (2013). İhracata dayalı büyüme hipotezi Türkiye için geçerli mi? Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, 20(1), 1-14.
• Özdemir, Ü., Kantürk Yiğit, G., & Oral, M. (2016). Cumhuriyetten günümüze ekonomi politikaları bağlamında Türk dış ticaretinin gelişimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 21(35), 149-174.
• Saatcioğlu, C., & Kutlu, R. (2004). Türkiye’nin dış ticaret yapısı üzerine bir uygulama (1993- 2002). SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 140-155.
• Telli, R. (2015). Türkiye ekonomisi ve Avrupa Birliği. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Temiz, D. (2010). Türkiye’de reel ihracat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1965-2009 dönemi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1-2), 71-82.
• Topallı, N. (2022). Türkiye ekonomisinde dış ticaretin gelişimi. İçinde O. Öcal & V. Han (Eds.), Dış ticarette güncel tartışmalar Türkiye üzerine bir inceleme (ss.7-32).
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Yıllara göre dış ticaret verileri. Erişim tarihi: 22.02.2022, https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret.
• Utkulu, U., & Aydemir, İ. (2008). Türkiye'de Dış Ticaret İşlemleri ve Uygulaması (Teoriden Pratiğe) (İkinci Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yazıcıoğlu, Y. (2014). Türkiye ekonomisi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, Z., & Eryılmaz, M. (2021). Türk dış ticareti’nin yapısal dönüşümünün analizi (2002-2016). Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 6(11), 87-101.