Kadın Çalışanlarda İş Stresinin ve İşe Yabancılaşmanın Umut ve İyimserlik ile Olan İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 24 - 43, 27.03.2023

Koray Çetinceli , Muhammet Hamdi Mücevher

https://doi.org/10.31200/makuubd.1240544

Cited By: 3

Öz

İşgörenler, örgütlerin sürdürülebilir rekabetçi ortamda hayatta kalmalarında önemli rol oynayan kilit taşlarındandır. İşgörenlerin sahip oldukları iş stresi ve işe yabancılaşma durumlarının verimlilik ve performanslarında meydana getireceği olumsuz sonuçların örgütün amaçlarına ulaşmasında engel teşkil edeceği olası bir durumdur. Bu araştırmanın amacı, özel sektörde çalışan kadınların yaşadıkları iş stresinin işe yabancılaşmaya olan etkisinde sahip oldukları umut ve iyimserliğin aracılık etkisini bir model eşliğinde test etmek ve incelemektir. Çalışmanın örneklemini, Isparta İlinde faaliyet gösteren özel sektör işletmelerinde çalışan kadınlar oluşturmaktadır. 296 kadın çalışan ile yapılan araştırmanın korelasyon sonuçlarına göre, katılımcıların algıladıkları iş stresi, işe yabancılaşma, umut ve iyimserlikleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Kurulan model ışığında yapılan YEM analizi sonuçlarına göre; kadın çalışanların algıladıkları iş stresinin işe yabancılaşma durumunu pozitif yönde anlamlı olarak etkilediği, umut ve iyimserlik durumlarını da negatif yönlü anlamlı olarak etkilediği belirlenmiştir. Yine katılımcıların sahip oldukları umut ve iyimserlik halinin işe yabancılaşmayı negatif yönlü anlamlı olarak etkilediği, elde edilen bir diğer sonuçtur. Aracılık modeli sonuçlarına göre, kadın çalışanların algıladıkları iş stresi ile işe yabancılaşma arasındaki ilişkide umudun aracılık rolü oynadığı tespit edilmiştir. Ek olarak çalışan pozisyonundaki kadın çalışanların algıladıkları iş stresi ve işe yabancılaşmanın yönetici pozisyonundaki kadın çalışanlara göre daha fazla olduğu, umut ve iyimserlik ortalamalarının ise yönetici pozisyonunda çalışan kadınlarda daha fazla olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar önceki çalışmalardan elde edilen bulgular ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş stresi, İşe yabancılaşma, Umut-İyimserlik, Kadın Çalışanlar, Aracı Etki

The Relationship of Work Stress and Work Alienation with Hope and Optimism in Female Employees

Öz

Employees are one of the keystones that play an important role in the survival of organizations in a sustainable competitive environment. It is a possible situation that the negative consequences of the work stress and work alienation of the employees on their productivity and performance will prevent the organization from reaching its goals. The goal of this study is to test and examine the mediating effect of hope and optimism on the effect of job stress on job alienation in women working in the private sector using a model. The study's sample consists of women who work in private sector enterprises in Isparta Province. Significant relationships were discovered between the participants' perceived job stress, job alienation, hope, and optimism, according to the correlation results of a study conducted with 296 female employees. According to the findings of a SEM analysis conducted in light of the established model, job stress perceived by female employees significantly positively influenced job alienation and significantly negatively influenced hope and optimism. It is also another result of the research that the hope and optimism of the participants affects work alienation negatively and significantly. According to the findings of the mediation model, hope acted as a moderator in the relationship between job stress perceived by female employees and job alienation. Furthermore, it was discovered that female employees in the employee position had higher levels of perceived job stress and job alienation than female employees in the managerial position, while female employees in the managerial position had higher levels of hope and optimism. The study's findings are discussed in the context of previous research findings.

Anahtar Kelimeler

Work Stress, Work Alienation, Hope-Optimism, Female Employees, Mediating Effect

Kaynakça

• Aiken, M., & Hage, J. (1966). Organizational alienation: A comparative analysis. American Sociological Review, 31(4), 497-507.
• Akçay, H. V. (2011). Pozitif psikolojik sermaye kavramı ve işletmelerde sürdürülebilir rekabet üstünlüğünü sağlamadaki rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 73-98.
• Akgündüz, S. (2006). Örgütsel stres kaynaklarının çalışanların iş tatmini üzerindeki etkisi ve banka çalışanları için yapılan bir araştırma (Basılmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Alarcon, G. M., Bowling, N. A., & Khazon, S. (2013). Great expectations: A meta-analytic examination of optimism and hope. Personality and Individual Differences, 54, 821-827.
• Altıntaş, E. (2003). Stres yönetimi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Avey, J. B., Avolio, B. J., & Luthans, F. (2011). Experimentally analyzing the impact of leader positivity on follower positivity and performance. The Leadership Quarterly, 22(2), 282-294.
• Banai, M., Reisel, W. D., & Probst, T. (2004). A managerial and personal control model: Predictions of work alienation and organizational commitment in Hungary. Journal of International Management, 10, 375-392.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173.
• Beger, G. A., & Türker, D. (2018). Değişime direnç ve algılanan stres ilişkisi: Sistematik literatür taraması ve nicel bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 241-272.
• Carretta, C. M., Ridner, S. H., & Dietrich, M. S. (2014). Hope, hopelessness, and anxiety: A pilot instru¬ment comparison study. Archives of Psychiatric Nursing, 28, 230-234.
• Carver, C. S. (1998). On the self-regulation of behavior. New York: Cambridge University Press.
• Carver, C. S. (2001). Optimism, pessimism and self-regulation. In E. C. Chang (Ed.), Optimism and pessimism: Implications for theory, research and practice (pp. 189-216). Washington: American Psychological Association.
• Carver, C. S., & Scheier, M. F. (1998). On the self regulation of behavior. Newyork: Cambridge Univesity Press.
• Daniel, S. S., & Goldston, D. B. (2012). Hopelessness and lack of connectedness to others as risk factors for suicidal behavior across the lifespan: Implications for cognitive-behavioral treatment. Cognitive and Behavioral Practice, 19, 288-300.
• Gillespie, N., Walsh, M., Winefield, A., & Stough, C. (2001). Occupational stress in universities: Staff perceptions of the causes, consequences and moderators of stres. An International Journal of Work, Health & Organisations, 15(1), 53-72.
• Gök, S. (2009). Çalışanlar için verimlilik anahtarı: Stres yönetimi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 27(2), 429-448.
• Gupta, N., & Beehr, T. A. (1979). Job stress and employee behaviors. Organizational Behavior and Human Performance, 23(3), 373-387.
• Güney, S. (2011). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayınları.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2018). Multivariate data analysis. Hampshire: Cengage Learning.
• Hanna, D., White, R., Lyons, K., McParland, M. J., Shannon, C., & Mulholland, C. (2011). The structure of the beck hopelessness scale: A confirma¬tory factor analysis in UK students. Personality and Individual Differences, 51, 17-22.
• Hefferon, K., & Boniwell, I. (2014). Pozitif psikoloji kuram, araştırma ve uygulamalar (T. Doğan, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Hirschfeld, R. R., & Feild, H. S. (2000). Work centrality and work alienation: Distinct aspects of a general commitment to work. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 21(7), 789-800.
• Horowitz, I. L. (1966). On alienation and social order. Philosophy and Phenomenological Research, 27(2), 230-237.
• Jensen, S. M., & Luthans, F. (2006). Relationship between entrepreneurs psychological capital and their authentic leadership. Journal of Managerial Issues, 18(2), 254-273.
• Kanungo, R. N. (1992). Alienation and empowerment: Some ethical imperatives in business. Journal of Business Ethics, 11, 413-422.
• Kayış, A. (2005). Güvenilirlik analizi. İçinde Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (ss. 404-419). Ankara: Asil Yayınevi.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4. Basım). New York: The Guilford Press.
• Kodan, S. (2013). Üniversite öğrencilerinde umutsuzluk ve akılcı olmayan inanışlar arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 175-190.
• Koçoğlu, M. (2014). Cynicism as a mediator of relations between job stress and work alienation: A study from a developing country-Turkey. Global Business and Management Research: An International Journal, 6(1), 24-36. Luthans, F. (2008). Organizational behavior (11. Edition). McGraw Hill.
• Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), 541-572.
• Luthans, K., & Jensen, S. (2005). The linkage between psychological capital and commitment to organizational mission: A study of nurses. Jona, 35(6), 304-310.
• MacCallum, R. C., Browne, M. W., & Sugawara, H. M., (1996). Power analysis and determination of sample size for covariance structure modeling. Psychological Methods, 1(2), 130-149.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü (O. Akınhay & D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Moustaka, E., & Constantinidis, T. C. (2010). Sources and effects of work-related stress in nursing. Health Science Journal, 4(4), 210-216.
• Netemeyer, R. G., Maxham III, J. G., & Pullig, C. (2005). Conflicts in the work-family interface: Links to job stress, customer service employee performance, and customer purchase intent. Journal of Marketing, 69(2), 130-143.
• Oruç, E. (2018). Psikolojik sermaye ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 13(14), 141-151.
• Özbek, M. F. (2011). Örgüt içerisindeki güven ve işe yabancılaşma ilişkisinde örgüte uyum sağlamanın aracı rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBFDergisi, 16(1), 231-248.
• Page, L. F., & Donohue, R. (2004). Positive psychological capital: A preliminary exploration of the construct. Monash University Department of Management Working Paper Series, 51(4), 1-10.
• Pappenheim, F. (2000). Alienation in american society. Monthly Review, 52(2), 36-53.
• Peterson, C. (2006). A primer in positive psychology. New York.
• Pflanz, S. E., & Ogle, A. D. (2006). Job stress, depression, work performance, and perceptions of supervisors in military personel. Military Medicine, 171(9), 861-865.
• Rasti, A., & Salajeghe, S. (2019). Impacts of occupational stress and employee empowerment on employee alienation. International Transaction Journal of Engineering, Management & Applied Sciences & Technologies, 10(7), 977-986.
• Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M., (2008). Örgütsel psikoloji. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.
• Scheier, M. F. (1987). Dispositional optimism and physical wellbeing: The influence of generalized outcome expectancies on health. Journal of Personality, 55(2), 169-210.
• Scheier, M. F., & Carver, C. S. (1987). Dispositional optimism and physical well-being: The influence of generalized outcome expectancies on health. Journal of Personality, 55(2), 169-210.
• Schulman, P. (1999). Applying learned optimism to increase sales productivity. Journal of Personal Selling and Sales Management, 19(1), 31-37.
• Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American Sociological Review, 24(6), 783-791.
• Smith, T. W., Ruiz, J. M., Cundiff, J. M., Baron, K. G., & Nealey-Moore, J. B. (2013). Optimism and pessimism in social context: An interpersonal perspective on resilience and risk. Journal of Research in Personality, 47, 553-562.
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249-276.
• Synder, R., Irwing, L., & Anderson, R. (1991). Hope and health: Measuring the will and the ways. İçinde C. R. Synder & D. R. Forsyth (Ed.). Handbook of social and clinical psychology (ss. 355-361). New York: Pergamon.
• Snyder, C. R., & Lopez, S. J. (2007). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. USA: Sage Publication.
• Snyder, C. R., Sympson, S. C., Ybasco, F. C., Borders, T. F., Babyak, M. A., & Higgins, R. L. (1996). Development and validation of the state hope scale. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 321-335.
• Şantaş, G., Işık, O., & Demir, A. (2017). The effect of loneliness at work: Work stress on work alienation and work alienation on employees’ performance in Turkish health care institution. South Asian Journal of Management Sciences, 10(2), 30-38.
• Şimşek, M. Ş., Çelik A., Akgemci T., & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 569-587.
• Troup, C., & Dewe, P., (2002). Exploring the nature of control and its role in the appraisal of workplace stres. Work & Stres, 16(4), 335-355.
• Tutar, H. (2010). İşgören yabancılaşması ve örgütsel sağlık ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 174-204.
• Tümkaya, S. (2005). Ailesi yanında ve yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 445-459.
• Yadav, G. K., & Nagle, Y. K. (2012). Work alienation and occupational stres. Social Science International, 28(2), 333-344.