Toplum Temelli Turizm Konulu Türkçe Yayınların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 123 - 143, 30.09.2024

Özgür Çalkın , Öznur Sidal

https://doi.org/10.31200/makuubd.1525936

Öz

Ekonomik kalkınmada öncü sektörlerden biri olan turizm vasıtasıyla gerçekleşen faaliyetler toplum ve çevre üzerinde olumlu ve olumsuz bazı değişiklere yol açmaktadır. Turizmin yarattığı olumsuz etkilerin (ekonomik, toplumsal, çevresel vb.) azaltılarak sürdürülebilirliğinin sağlanması ve bir dönüşüm aracı olma işlevinin ön planda tutulması büyük önem arz etmektedir. Turizmin sürdürülebilirliği yaklaşımından hareketle oluşturulan turizm plan ve politikalarında önemli paydaşlardan biri de yerel halktır. Yerel halkın turizm süreçlerine katılımını ifade eden toplum temelli turizmin son yıllarda turizmin kalkınması ve sürdürülebilirliği kapsamında etkili bir araç olarak görüldüğü düşünülmektedir. Bu kapsamda Türkiye’de toplum temelli turizm konusunun ne düzeyde çalışıldığı bu çalışmanın merak konusudur. Mevcut çalışmada süre kısıtı konmadan doküman taraması yöntemiyle Türkiye’de yayımlanan bildiri, makale ve tez kategorisindeki çalışmalar incelenmiştir. Erişilen 27 adet çalışmanın bibliyometrik analizlerinin yapılmasında Microsoft Excel ve MAXQDA 22 programlarından yararlanılmıştır. Çalışmalar, yayımlandığı yıl, yayın türü, yazar sayısı, yazar sayısı, anahtar kelime, makalelerin yayımlandığı dergi, atıf sayısı, tez çalışmalarının yürütüldüğü kurum ve ana bilim dalları, konuların işleniş biçimi, araştırma yöntemi, tekniği ve örneklem seçimi kriterleri temelinde incelenmiştir. Elde edilen bulgular; yayınların, çoğunlukla makale çalışmalarından oluştuğunu, toplum temelli turizm konusu odağında yayımlandığı ve yayınlarda çoğunlukla nicel araştırma yönteminin tercih edildiğini göstermektedir. Araştırma sonucunda toplum temelli turizm konusunun Türkiye’de henüz yeterince ilgi görmediği tespit edilmiş ve öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Turizm, Toplum Temelli Turizm, Bibliyometrik Analiz

Bibliometric Analysis of Turkish Publications on Community Based Tourism

Öz

Activities carried out through tourism, which is one of the leading sectors of economic development, lead to some positive and negative changes in society and the environment. It is of great importance to reduce the negative impacts of tourism (economic, social, environmental, etc.) to ensure its sustainability and to prioritize its function as a transformation tool. One of the most important stakeholders in tourism plans and policies based on a sustainable tourism approach is the local community. In recent years, community-based tourism, which refers to the participation of local residents in tourism processes, has been considered an effective tool for the development and sustainability of tourism. In this context, the level of study on the subject of community-based tourism in Türkiye is the subject of curiosity of this study. In the current study, studies in the categories of announcements, articles and theses published in Türkiye were examined by document scanning method without any time limit. Microsoft Excel and MAXQDA 22 programs were used in the bibliometric analysis of 27 retrieved studies. The studies were examined on the basis of the year of publication, type of publication, number of authors, the keywords, the journal in which the articles were published, the number of citations, the institution and the main scientific fields in which the dissertation studies were carried out, in which the topics were treated, the research method, the technique and the sample selection criteria. The results show that the publications consist mainlyof article studies, are published with a focus on community-based tourism, and that the quantitative research method is preferred in the publications. As a result of the research, it was found that the topic of community-based tourism has not yet received sufficient attention in Türkiye and suggestions were developed.

Anahtar Kelimeler

Tourism, Community-Based Tourism, Bibliometric Analysis

Kaynakça

• Arslan, E., & Emeksiz, M. (2016). Bibliometrics profile of environmental management studies in hospitality business and recommendations for future research. Journal of Multidisciplinary Academic Tourism, 1(1), 1-12. doi: 10.31822/jomat.287980
• Ataman, Y. E. (2010). Sürdürülebilir turizm bağlamında toplum temelli turizm: Dünya uygulama örnekleri ve Türkiye. Kültür ve Turizm Bakanlığı Dış İlişkiler ve AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı.
• Aydemir, B., & Kazoğlu, İ. H. (2016). Toplum temelli turizm: yerel halk algılarını ölçmeye yönelik bir çalışma Halfeti örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(35), 169-186. doi: 10.31795/baunsobed.645302
• Butler, G. (2017). Fostering community empowerment and capacity building through tourism: Perspectives from Dullstroom, South Africa. Journal of Tourism and Cultural Change, 15(3), 199–212. doi: 10.1080/14766825.2015.1133631
• Can, Ü., Tan, E., Dagaşan, G., & Gül, H. (2023). Bölgesel turizm paydaşlarının sürdürülebilir turizme yönelik tutumu: Hasankeyf örneği. Journal of Academic Tourism Studies, 4, 21-32. doi:10.29228/jatos.70875
• Dodds, R., Ali, A., & Galaski, K. (2016). Mobilising knowledge: determining key elements for success and pitfalls in developing community based. Tourism. Current Issues in Tourism, 21(13), 1547-1568. doi: 10.1080/13683500.2016.1150257
• Doğantan, E. (2020). Yerli halkın perspektifinden toplum temelli turizm: Yazılıkaya-Midas vadisi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(4), 3536-3549. doi: 10.26677/TR1010.2020.577
• Eshilki, S., A., & Kaboudi, M. (2012). Community perception of tourism impacts and their participation in tourism planning: A case study of Ramsar. Social and Behavioral Sciences, 36, 333-341. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.03.037
• Fan, K. H. F., Ng, S. L., & Bayrak, M. M. (2023). Appraising the community in community-based tourism. Tourism Geographies, 25(2-3), 594-614. doi: 10.1080/14616688.2021.1943702
• Gautam, V., & Bhalla, S. (2024). Exploring the relationships among tourism involvement, residents' empowerment, quality of life and their support for sustainable tourism development. Journal of Cleaner Production, 434, 139770. doi: 10.1016/j.jclepro.2023.139770
• Giampiccoli, A., & Mtapuri, O. (2012). Community based tourism: An exploration of the concept (s) from a political perspective. Tourism Review International, 16, 29-43. doi:10.3727/154427212X13431568321500
• Gök, H. S., & Ünüvar, Ş. (2019). Destinasyon yönetiminde toplum temelli turizm: Burdur ve Isparta yöresinde bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(4), 1055-1073. doi:10.26677/TR1010.2019.228
• Gutierrez, E. L. M. (2023). Re-examining the participation and empowerment nexus: Applications to community-based tourism. World Development Perspectives, 31, 100518. doi:10.1016/j.wdp.2023.100518
• Güneş, E., Alagöz, G., & Uslu, A. (2020). Yerel halkın sürdürülebilir turizme yönelik tutumu: Fethiye örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 201-215. doi:10.37847/tdtad.804408
• Han, H., Eom, T., Al-Ansi, A., Ryu, H. B., & Kim, W. (2019). Community-based tourism as a sustainable direction in destination development: An empirical examination of visitor behaviors. Sustainability, 11(10), 2864. doi:10.3390/su11102864
• Hussain, A., Fatima, N., & Kumar, D. (2011). Bibliometric analysis of the 'Electronic Library' journal (2000-2010). Webology, 8(1), 1-11.
• Karacaoğlu, S., & Birdir, K. (2018). Sosyo-demografik ve sosyo-ekonomik açıdan yerel halkın toplum temelli turizm gelişimine ilişkin algı, tutum ve desteği. Journal of International Social Research, 11(55), 1099-1111. doi:10.17719/jisr.20185537280
• Karacaoğlu, S., Yolal, M., & Birdir, K. (2016). Toplum temelli turizm projelerinde katılım ve paylaşım: Misi köyü örneği. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 103-124.
• Lee, T. H. (2013). Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development. Tourism Management, 34, 37-46. doi:10.1016/j.tourman.2012.03.007
• Lemelin, R. H., Koster, R., & Youroukos, N. (2015). Tangible and intangible indicators of successful Aboriginal tourism initiatives: A case study of two successful Aboriginal tourism lodges in Northern Canada. Tourism Management, 47, 318-328. doi:10.1016/j.tourman.2014.10.011
• Liberati, A., Altman, D. G., Tetzlaff, J., Mulrow, C., Gøtzsche, P. C., Ioannidis, J. P. A. …, & Moher, D. (2009). The PRISMA statement for reporting systematic reviews and meta-analyses of studies that evaluate health care interventions: Explanation and elaboration. PLoS Medicine, 6(7), e1000100. doi:10.1371/journal.pmed.1000100
• Mariam, K., Singh, M., Yaja, M., & Kumar, A. (2024). Negative perception of the local community towards tourism development. Tourism and Hospitality Management, 30(1), 15-25. doi:10.20867/thm.30.1.2
• Murphy, P. (1985). Tourism: A community approach. London: Methuen. doi:10.4324/9780203068533
• Obst, C. (2016). Framing sustainable tourism. unwto statistics and tourism satellite account programme. Measuring Sustainable Tourism, 1-17.
• Pramanik, P. D., & Rahmanita, M. (2023). Strengthening the role of local community in developing countries through community-based tourism from education perspective: Bibliometric analysis. Indonesian Journal of Multidiciplinary Research, 3(2), 331-348. doi:10.17509/ijomr.v3i2.57948
• Ruiz-Ballesteros, E. (2023). What community for community-based tourism? Current Issues in Tourism, 26(16), 2664-2677. doi:10.1080/13683500.2022.2091982
• Salazar, N. B. (2017). Community-based cultural tourism: Issues, threats and opportunities. In Tourism and Poverty Reduction (pp. 131-144). Routledge. doi:10.1080/09669582.2011.596279
• Santos, V., Ramos, P., Sousa, B., Almeida, N., & Valeri, M. (2022a). Factors influencing touristic consumer behaviour. Journal of Organizational Change Management, 35(3), 409-429. doi:10.1108/JOCM-02-2021-0032.
• Sayın, Ç. (2023). Toplum temelli turizm ve yerel yönetimler. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (10), 1-19. doi:10.58455/cutsad.1282509
• Sheldon, J. P. & Abenoja, T. (2001). Resident attitudes in a mature destination: The case of Waikiki. Tourism Management, 22(5), 435-443. doi:10.1016/S0261-5177(01)00009-7
• Snyman, S. (2016). Strategic community participation in sustainable tourism. In Reframing sustainable tourism (pp. 65–80). Springer. doi:10.1007/978-94-017-7209-9_5
• Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. (UN Global Compact). Sürdürülebilir kalkınma amaçları. Erişim tarihi: 10.08.2023, globalcompactturkiye.org.
• Tasci, A. D., Semrad, K. J., & Yılmaz, S. S. (2013). Community basted tourism: Finding the equilibrium in the COMCEC context-Setting the pathway for the future. Ankara: COMCEC Coordination Office.
• Temizkan, P., Çiçek, D., & Özdemir, C. (2015). Bibliometric profile of articles published on health tourism. Journal of Human Sciences, 12(2), 394-415. doi:10.14687/ijhs.v12i2.387
• Tuncer, M. (2019). Bir toplum temelli turizm örneği olarak Sonsuz Şükran Köyü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 1027-1042. doi:10.33692/avrasyad.543662
• Wallin, J. A. (2005). Bibliometric methods: Pitfalls and possibilities. Basic & Clinical Pharmacology & Toxicology, .97(5), 261-275. doi:/10.1111/j.1742-7843.2005.pto_139.x
• Yanes, A., Zielinski, S., Diaz Cano, M., & Kim, S., I. (2019). Community-based tourism in developing countries: A framework for policy evaluation. Sustainability, 11(9), 2506. doi:10.3390/su11092506