Risk Analysis with FMEA Method in Chemical Cargo Terminals

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 32 - 62

Fatih Kalkan , Murat Yorulmaz

https://doi.org/10.31200/makuubd.1568058

Öz

Chemical cargo terminals contain a large number of risks arising from the types of cargo handled and the services provided to the cargo. In order to eliminate all the risks or to maintain the risk level at an acceptable level, risk analysis and management are seen as a necessity. Since risk analysis is important, the purpose of this study is to determine the risks of chemical cargo terminals, to conduct a risk assessment for the identified risks, and to evaluate the risk analysis using the FMEA (Failure Modes and Effects Analysis) method in chemical cargo terminals. For this purpose, the FMEA method, which is often preferred as risk analysis management, was used in the study. FMEA is a numerical analysis and risk assessment method designed to prevent errors before they occur. The risks such as inexperienced personnel, frequent personnel changes, non-compliance with the rules within the terminal, lack of attention and lack of training of the employees, defective cargo handling equipment, formation of stray discharges that may arise from damages in storage areas, risk of the personnel working during the sampling process being affected by chemicals, failure to carry chemical cargoes in accordance with
IMDG (International Maritime Dangerous Goods) code and SDS (Safety Data Sheet) forms, working at heights when necessary during filling, tank maintenance and loading-unloading operations performed on the land tanker were identified and analyzed with FMEA method. It is thought that this study will contribute to the literature because it deals with chemical cargo terminals and evaluates their risks.

Anahtar Kelimeler

Chemical Cargo Terminal, Handling, Risk Analysis, Risk Level, FMEA

Kimyasal Yük Terminallerinde FMEA Yöntemi ile Risk Analizi

Öz

Kimyasal yük terminalleri, elleçlenen yük çeşitleri ve yüke sunulan hizmetlerden kaynaklanan çok sayıda riski bünyesinde barındırmaktadır. Risklerin tamamının ortadan kaldırılması veya risk seviyesinin kabul görecek düzeyde tutulabilmesi için risk analizi ve yönetimi zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Risk analizinin önemli olması sebebiyle kimyasal yük terminalleri risklerinin belirlenmesi, belirlenen risklere yönelik risk değerlendirilmesinin yapılması ve kimyasal yük terminallerinde FMEA (Hata Türü ve Etkileri Analizi) yöntemi ile risk analizi yapılması bu çalışmada amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak da çalışmada risk analizi yönetimi olarak sıklıkla tercih edilen FMEA yöntemi kullanılmıştır. FMEA, hataları oluşmadan önce önüne geçmeye yönelik yapılan sayısal analiz ve risk değerlendirme
yöntemidir. Çalışan personelin tecrübeli olmaması, personel değişikliğinin sık yapılması, terminal içerisinde kurallara uyulmaması, çalışanların dikkat eksikliği ve eğitim eksikliği riskleri, yük elleçleme aletlerinin bozuk olması, depolama alanlarındaki hasarlardan kaynaklanabilecek kaçak akıntı oluşumu, numune alma sürecinde çalışan personelin kimyasallardan etkilenme riski, kimyasal yüklerin IMDG (Uluslararası Deniz Tehlikeli Mallar) kod ve SDS (Güvenlik Bilgi Formu) formlarına uygun bir biçimde taşınmaması, kara tankerine yapılan dolum, tank bakım işlemi ve yükleme-boşaltma işlemlerinde gerekli durumlarda
yüksekte çalışılması gibi tehlikeler tespit edilmiş ve FMEA yönetimiyle analiz edilmiştir. Bu çalışmanın kimyasal yük terminallerini konu edinmesi ve risklerini değerlendirmesi nedeniyle literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kimyasal Yük Terminali, Elleçleme, Risk Analizi, Risk Seviyesi, FMEA

Etik Beyan

Etik Kurul alınmasını gerektirecek bir çalışma değildir.

Kaynakça

• Akın, H. B. (2005). Hata türü ve etkileri analizi (FMEA) ve bir uygulama. Journal Name, 6(24), 271–278.
• Arslan, Ö., Zorba, Y., Svetak, J. (2018). Fault tree analysis of tanker accidents during loading and unloading operations at the tanker terminals. Journal of Eta Maritime Science, 6(1), 3-16. DOI: 10.5505/jems.2018.29981
• Arslan, E. (2019). İnşaat işyerlerinde risk değerlendirmesinin bulanık mantık yöntemi ile modellenmesi; bir fabrika örneği (Yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Bal, K., & Esmer, S. (2015, Kasım 5-6). Sıvı kimyasal yük terminallerinde operasyon süreçleri üzerine bir değerlendirme. II. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, Türkiye.
• Bayazit, O., & Zorba, Y. (2017). Tehlikeli sıvı dökme yük taşımacılığının karşılaştırmalı analizi: Kimyasal tankerler ve tank konteynerler üzerine bir çalışma. Journal of Eta Maritime Science, 5(4), 414-425. https://doi.org/10.5505/jems.2017.83997
• Bayram, H. (2021). Fine-Kinney metodu ile risk analizi: Trabzon limanı örneği (Yüksek lisans tezi)., Gümüşhane Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gümüşhane, 686846.
• Ceylan, H., Başhelvacı, V. S. (2011). Risk değerlendirme tablosu yöntemi ile risk analizi: bir uygulama. International Journal of Engineering Research and Development, 3(2), 25-33.
• Çağlar, V. (2012). Türk özel limanlarının etkinlik ve verimlilik analizi (Doktora tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 337555
• Danacı, A. (2017). Türkiye’de liman işletmelerinde emniyet önlemleri üzerine bir inceleme (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 486504.
• Elidolu, G., Akyüz, E., Arslan, Ö., Arslanoğlu, Y. (2022). Quantitative failure analysis for static electricity-related explosion and fire accidents on tanker vessels under fuzzy bow-tie CREAM approach. Engineering Failure Analysis, 131, 105917. DOI: 10.1016/j.engfailanal.2021.105917
• Erdoğan, S. (2021). Liman yükleme ve boşaltma ekipmanlarında çalışanların gürültü ve titreşim maruziyetlerinin değerlendirilmesi için örnek çalışma (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, İstanbul, 745506.
• Eski, Ö. (2017). Denizyolu tehlikeli yük taşımacılığında liman çalışanlarının genel farkındalıklarının değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 485302.
• Esmer, S. (2019). Liman ve terminal yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Grancharov, I. (2019). Safety measures relating to carriage and transfer of liquid cargoes. Technical University of Varna Annual Journal, 3(2), 62-71. DOI: 10.29114/ajtuv.vol3.iss2.114
• Gülcan, T. A. (2013). Kimyasal yük terminallerinde operasyon verimliliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerine nitel bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 337667.
• Hafızoğlu, E. (2006). Bina yapımında yaşanan kazalar ve bir risk değerlendirme çalışması (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 223861.
• Hassan, S. A. (1993). Port activity simulation: An overview. ACM SIGSIM Simulation Digest, 23(2), 17-36. DOI: 10.1145/174253.174255
• Kaçmaz, E. (2021). Marmara bölgesindeki liman operasyonları için emniyetli yönetim sisteminin geliştirilmesi (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, 712316.
• Kahraman, (2009). Bir otomobil fabrikasında iş sağlığı ve güvenliği alanında HTEA (FMEA) yöntemi ile risk analizi (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kişi, H. (2015). Liman yük elleçleme donanımında uzmanlaşma ve esneklik. II. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, Türkiye, 5-6 Kasım 2015.
• Özkılıç, Ö. (2005). İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu.
• Özsayan, S., & Barlas, B. (2023). Tersanelerde vinç ile yük elleçleme operasyonları ve FRAM yöntemi kullanılarak risk analizi. Gemi ve Deniz Teknolojisi (223), 13-28. https://doi.org/10.54926/gdt.1217718
• Salihoğlu, E., Bal B., E. (2022). Waiting reasons affecting the handling process at liquid bulk terminals. Journal of Shipping and Trade, 7(1) 1-15. DOI: 10.1186/s41072-022-00109-6
• Saygı, E. (2018). İzmit Körfezi limanlarında iş güvenliğinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 521932.
• Sezen, (2023). Liman işletmelerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetimi için risk analizi ve yönetimi: Sıvı yük terminallerinde bir uygulama (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli
• Stamatis, D. (1995). Failure mode and effect analysis-FMEA from theory to Execution, ASQC quality press, 28- 34, Wisconsin.
• Şakar, C. (2013). Kimyasal tankerlerin operasyon etkinliğini belirleyen faktörlerin bir analizi (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 337649.
• Şakar, C. (2017). Petrol/kimyasal tankerlerde tehlikeli yük operasyonlarında emniyet ve risk değerlendirmesi: Olasılıksal ilişki analizleri (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 496169.
• Taş, Y., & Koç, K. H. (2010). Hata türü ve etkileri analizi (FMEA) tekniğinin mobilya endüstrisine yönelik uygulaması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 2(5), 150-178.
• Töz, A. C., Köseoğlu, B. (2015). Denizcilikte iş sağlığı ve iş emniyeti: Limanlar üzerine genel bir değerlendirme. II. Ulusal Liman Kongresi, İzmir, Türkiye, 5-6 Kasım 2015.
• Ünal, A. U. (2016). Konteyner limanlarında tehlikeli yük güvenlik yönetimi ve bir liman sistematiği örneği (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 446444.
• Ünal, A. U., Alkan, G. B. (2015). Liman işletmeleri için iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeleri ve önemi. II. Ulusal Lliman Kongresi, İzmir, Türkiye, 5-6 Kasım 2015.
• Ünal, A. U., Usluer, H. B. (2015). Tehlikeli yük elleçleme eğitimlerinin liman işletmelerindeki gereklilik ve önemi. II. Ulusal Lliman Kongresi, İzmir, Türkiye, 5-6 Kasım 2015.
• Vuruk, G. (2008). Denizyolu tehlikeli madde taşımacılığı ve Türkiye uygulaması, sorunları ve çözüm önerileri (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, İstanbul, 244407.
• Yavuz, H. (2017). Liman sektöründe iş güvenliği analizi ve uygulamaları: Risk analizinde PRAT tekniği, Bulanık mantık ve AHP yaklaşımı (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 464989.
• Yorulmaz, M., & Sezen, K. (2023). Denizcilik alanında kullanılan risk analizi yöntemleri ve Fine Kinney Yöntemiyle bir uygulama. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 622-637. https://doi.org/10.35341/afet.1190044
• Yorulmaz, M., Yeğin, A. O. (2023). Liman işletmelerinde tehlikeli madde elleçlenmesine ilişkin Fine-Kinney ve FMEA yöntemleri ile risk analizi. R&S Research Studies Anatolia Journal, 6(1), 1-37. DOI: 10.33723/rs.1197549
• Yüksekyıldız, E. (2014). Türkiye sıvı kimyasal limanlarının verimlilik analizi (Doktora tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 360844.
• Zorba, Y., Kişi, H. (2009). Uluslararası deniz ticaretinde tehlikeli yüklere ilişkin emniyet yönetimi ve Türk limanları üzerine uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 1(1), 27-45.