TEACHER’S SELF-EFFICACY AND ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOUR

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 21, 221 - 235, 01.05.2009

Cemil Yücel Mustafa Yalçın Bilgen Ay

Öz

In this study, the relationship between teacher’s self-efficacy and organizational citizenship behavior is examined. The relationship between organizational citizenship behavior and teacher’s self-efficacy is examined while same other factors such as organizational justice, exhaustion, alienation were taken into account. Population of this study consists of 1061 elementary school teachers working in elementary schools in the city of Usak. The usable sample was reached to 372 teachers. The likert type survey instruments were used to measure organizational citizenship behaviors, burnout, alienation, self efficacy. The relationship between organizational citizenship behavior and self-efficacy is evaluated by putting organizational justice, exhaustion, and alienation into consideration. Some models explaining organizational citizenship behavior have been formed. A series of regression analyses are used to explain organizational citizenship behavior. Results show that teacher’s self-efficacy have direct effect on organizational citizenship behavior. In addition, organizational justice, exhaustion and alienation also have direct effect on organizational citizenship behavior. Research may focus on personal dispositions of teachers to explain why some teachers show altruistic behaviors and others do not

Anahtar Kelimeler

Self-efficacy, Organizational Citizenship Behavior, Educational Administration, Organizational Behavior.

ÖĞRETMENLERİN ÖZ-YETERLİKLERİ VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI

Öz

Bu çalışmada, öğretmenlerin öz-yeterliklerinin örgütsel vatandaşlık davranışlarıyla ilişkisi incelenmiştir. Örgütsel vatandaşlık davranışı ÖVD ve öğretmenlerin özyeterlikleri arasındaki ilişki; örgütsel adalet, tükenmişlik ve yabancılaşma gibi faktörler bağlamında incelenmiştir. Evren, Uşak ilinde çalışan 1061 öğretmenden oluşmaktadır. Kullanılabilir örnek büyüklüğü 372 olmuştur. Örgütsel vatandaşlığı, tükenmişliği, yabancılaşmayı ve öz-yeterliği ölçmek için likert tipi anketler kullanılmıştır. Örgütsel vatandaşlık ve öz-yeterlik arasındaki ilişki, örgütsel adalet, tükenmişlik ve yabancılaşma değişkenlerinin ÖVD’ye etkisi dikkate alınarak incelenmiştir. Örgütsel vatandaşlığı açıklayan bazı modellemeler yapılmıştır. Örgütsel vatandaşlığı açıklamada bir seri regresyon anaizi kullanıl–mıştır. Sonuçlara göre, öğretmenlerin öz-yeterlikleri örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir. Bununla birlikte örgütsel adalet, tükenmişlik ve yabancılaşmanın da örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olduğu görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Öz-Yeterlilik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Eğitim Yönetimi

Kaynakça

• Atalay, İ., (2005), Örgütsel Adalet ve Örgütsel Vatandaşlık, Yayınlanmamış Yüksek
• Lisans Tezi, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Atıcı, M. (2000), “İlkokul Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminde Yetkinlik Beklentisi
• Rolünün İngiltere ve Türkiye’de seçilen Bir Araştırma Grubu Üzerinde İncelenmesi”, www.yok.gov.tr/egfak/meral.htm (Sayfa ziyaret tarihi: 12 Nisan 2007)
• Bandura, A. (1977), “Self-Efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral
• Change”, Psychogical Review. 84 (2), 191–215 Bandura, A. (1994), “Self-efficacy, In V.S. Ramachaudran(Ed.)”, Encyclopedia of
• Human Behavior. NY: Academic Press. Bıkmaz, F. H. (2002), Fen Öğretiminde Öz-yeterlik İnancı Ölçeği, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1 (2), 197–210
• Compeau, D.R., Higgins, C.A. (1995), Computer Self-Efficacy: Development of A
• Maesure And İnitial Test, Mis Quarterly, 19, 2, 189-211. Enochs L. G., and Riggs, I. M. (1990), Further Development of an Elementary Science
• Teaching Efficacy Belief Instrument: A Preservice Elementary Scale, School Science and Mathematics. 90 (8), 694–706 Gerçek, C., Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Soran, H. (2004), Hacettepe Üniversitesi Biyoloji
• Eğitimi Ana Bilim Dalı Öğrencilerinin Biyoloji Öğretiminde Öz-Yeterlik İnançları, Uluslararası 2. Balkan Eğitim Bilimleri Kongresi, 08-10 Ekim, Edirne. Gibson, S., Dembo, M.H. (1984), “Teacher Efficacy: A Construct validation”. Journal of Educational Psychology. 76,569–582
• Henson, R. K., Kogan, L. R., Vacha-Haase, T., (2001), “A reliability generalization study of the teacher efficacy scale and related instruments”, Educational and Psychological Measurement, 61 (3), 404-420.
• Karsten, R., Roth, R. (1998), Computer Self-Efficacy: A Practical Indicator of Student
• Computer Competency In Introductory Is Courses, Informing Science, 1, 3, 61-68. Keskin, S., (2005), Öğretmenlerde Çalışma Değerleri Ve Örgütsel Vatandaşlık
• Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sınıf Öğretmeliği Anabilim Dalı. Afyonkarahisar. Özdevecioğlu, M. (2003), “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Üniversite Öğrencilerinin
• Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20, 117–135. Özkan, Ö., Tekkaya, C., Çakıroğlu, J. (2002), Fen Bilgisi Aday Öğretmenlerin Fen
• Kavramlarını Anlama Düzeyleri, Fen Öğretimine Yönelik Tutum ve Öz-yeterlik İnançları, V. Fen Bilmleri Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara. Savran, A., Çakıroğlu, J. (2003), Differences Between Elementary and Secondary
• Preservice Science Teacher’s Perceived Efficacy Beliefs and Their Classroom Management Beliefs, III. Uluslararsı Eğitim Teknolojileri Sempozyumu , 28-30 Mayıs, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kıbrıs. Schmitz, G.S. (2000), Zur Sturuktur und Dynamik der Selbstwirksamkeitserwartung von
• Lehrern. Ein protektiver Faktor gegen Belastung und Burnout? Diggitale Dissertation. FU Berlin, http://darwin.inf.fu-berlin.de/2000/29/
• Schmitz, G.S. und Schwarzer, R. (2000), “Selbstwirksamkeitserwartung von Lehrern
• Längsschnitt-befunde mit einem neuen Instrument”, Zeitschrift für Pädagogische Psychologie, 14 (1),12–25 Scholz, U., Dona, B.G., Sud, A., Schwarzer, R., (2002), “Is general self-efficacy a universal construct?”, European Journal of Psychological Assessment, 18 (3), 242-251.
• Senemoğlu, N., (2001), Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tschanen-Moran, M., Woolfolk A. H., (1998), “Teacher efficacy: Its meaning and measure”, Review of Educational Research, 68, 202-248.
• Tschanen-Moran, M., Woolfolk A. H., (2001), “Teacher efficacy: capturing an elusive construct”, Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Ünal, Z., (2003), Öğretmenlerde İş doyumu ve Örgütsel Vatandaşlık, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. Welch, A., (1995), “The Self-efficacy Of Primary Teachers In Art Education”, Issues In
• Educational Research, 5, 1, 71-84, http://cleo.murdoch.edu.au/gen/iier/iier5/ welch.htm. Yavuzer, Y., Koç, M. (2002), “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmen Yetkinlikleri
• Üzerinde Bir Değerlendirme”, Niğde Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 35-43. Yılmaz, M., Köseoğlu, P., Gerçek, C., Soran, H., (2004), Yabancı Dilde Hazırlanan Bir
• Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması, Ulusal 6. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 9-11 Eylül, İstanbul.