TÜRKİYE’DE ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN TARİH KAVRAMLARINI KAZANMA DURUMU VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2007, Cilt: 9 Sayı: 18, 137 - 154, 01.10.2007

Orhan Akınoğlu , Yusuf Arslan

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin tarih kavramlarını kazanma durumunu incelemek ve değerlendirmektir. Araştırmada nicel kısımda betimsel tarama, nitel kısımda ise yarı yapılandırılmış görüşme formu ve açık uçlu sorularla doküman analizi yapılmıştır. Araştırmanın evreni 2005-2006 öğretim yılında İstanbul ili Kadıköy ilçesine bağlı 20 resmi ortaöğretim okulunun 9.Sınıf öğrencileridir. Araştırma örneklemini ise evrende bulunan okullardan tesadüfi olarak seçilen beş okuldur. Araştırmada, veriler 185 öğrenciye uygulanan tarih kavramlarını ölçmeye yönelik test ve 200 öğrenciye uygulanan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile açık uçlu sorularla elde edilmiştir. Araştırmada öğrencilerin ana kaynak kavramını %67,56, vatan kavramını %88,64, göç kavramını %90,81 ve kültür kavramını %75,62 oranlarında kazandıkları belirlenmiştir. Öğrenciler tarih öğretiminde geçen kronoloji, yer/mekan isimleri, devlet yönetim şekilleri ve eski Türkçe’de kullanılan kavramları öğrenmede güçlük çekmektedir. Ayrıca öğrencilerin %71,2’si tarihin tekerrürden ibaret olduğu düşüncesine sahiptir

Anahtar Kelimeler

Toplum, Tarih Öğretimi, Tarih Felsefesi, Kavram Öğrenme, Yapılandırmacılık

TURKISH SECONDARY SCHOOL STUDENTS’ ATTAINMENT OF HISTORY CONCEPTS AND ITS EVALUATION

Öz

The aim of this study is to explore the history concepts learning level of secondary school students and to evaluate their learning in the context of the philosophy of history. In the quantitative part, survey research method was undertaken. In the qualitative part, semi-constructed interview form and open-ended questions were used. Population of the study is comprised of 9th grade students from 20 public secondary schools located in the district of Kadikoy in the city of Istanbul during the schooling year of 2005-2006. Sample of the study is composed of randomly chosen 5 schools from the population. Data were obtained through the test distributed to 185 students to measure their history concepts, the semi-constructed interview form implemented to 200 students and the open-ended questions. In the study, it was found that students learned the concept of main source at 67,56%, the concept of homeland at 88,64 %, the concept of immigration at 90,81% and the concept of culture at 75,62%. It was seen that students had difficulties in learning chronologies, names of places/localities, state administration styles and old Turkish concepts, all of which are used in history teaching. Furthermore, 71,2% of the students think that history repeats itself

Anahtar Kelimeler

Society, History Teaching, Philosophy of History, Concept Learning, Constructivism

Kaynakça

• Akinoglu, O, (2005). “History Education and Identitiy” International Journal of
• Historical Learning, Teaching and Research, 5, (1), 71-81. Ata, B. (2002). Müzelerle ve Tarihi Mekanlarla Tarih Öğretimi: Tarih Öğretmenlerinin
• Müze Öğretimine İlişkin Görüşleri. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara. Akarsu, B. (1998). Çağdaş Felsefe, İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Aksoy, M. (2000). Sosyal Bilimler ve Sosyoloji, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Althusser, L. (2003). Felsefe ve Bilim Adamlarının Kendiliğinden Felsefesi (Çev: Alp Tümertekin) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Azak, N. K. (1999). Orta Öğretim Kurumlarında Tarih Dersi Eğitim - Öğretim
• Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon. Braudel, F. (1992). Tarih Üzerine Yazılar (Çev: Mehmet Ali Kılıçbay) Ankara: İmge Yayınları.
• Bozcan, M. (2002). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Tarih Konularının Öğretiminde Öğrencilerin Tarih Düşüncesinin Gelişimi Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Candan, A. S. (1998). Kavramlara Dayalı Tarih Öğretimi, Gazi Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. Callinicos, A. (1998). Tarih Yapmak. İstanbul: Özne Yayınları.
• Carr, E. H. (1996). Tarih Nedir? İstanbul: İletişim Yayınları.
• Collingwood, R. G. (2000). Tarih Felsefesi Üzerine Denemeler. İstanbul: Ayışığı Yayınları.
• Çağlayan, Y. (1981). Tarih Öğretimine Başlangıç. İstanbul: Ayko Yayınları.
• Çaydaş, E. (2003). Orta Öğretim 10.sınıf Tarih Dersinde Tarihsel Düşünme
• Becerilerinin Geliştirilmesine Yönelik Yapılan Etkinliklerin Değerlendirilmesi: Adana İli’nde Bir Örnek Olay Çalışması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana. Çandarlıoğlu, G. (2003). Tarih Metodu. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Dilek, D. (2002). Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünce Gelişimi. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Demirel, Ö. (2002). Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Diriöz, U. (2006). Tarih Öğretiminde Eleştirel ve Yaratıcı Düşüncenin Geliştirilmesi
• Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Demircioğlu, İ. H. (2005). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar. Ankara: Anı Yayınları.
• Evans, R. J. (1999). Tarihin Savunusu. Ankara: İmge Kitapevi
• Ertosun, B. (2003). Sınıf Öğretmenlerinin Tarih Konularının Öğretimine Dair
• Düşünceleri ve Eğitim Öğretim Uygulamaları, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Feyerabend, P. (1999). Özgür Bir Toplumda Bilim. (Çev: Ahmet Kardam) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güngör, D. (2004). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Derslerinde Tarihsel Kavramların
• Öğretiminde Bilgi ve Kavram Haritası Kullanımının Başarıya Etkisi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Gerald, L. G. (2001). Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar (Çev:Nesrin Kale)
• Ankara: Ütopya Yayınları. Gustave, L. B. (2004). Tarih Felsefesi (Çev: Hüsrev Akdeniz- Murat Temelli) İstanbul: Ataç Yayınları.
• Hançerlioğlu, O. (1977). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Husbands, C. (1996). What is History Teaching? Language, İdeas And Meaning in
• Learning Abaut the Past. Buckinghanm and Philadephia: Open University Press. Jenkins, K. (1997). Tarihi Yeniden Düşünmek (Çev: Bahadır Sina Şener) Ankara: Dost Kitabevi
• Keskin, K. (2003). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrencilere Tarih
• Kavramlarının Kazandırılma Düzeyinin Araştırılması, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Mills, C. W. (2000). Toplumbilimsel Düşün (Çev:Ünsal Oskay) İstanbul: Der Yayınları.
• Nichol, J. (1996). Tarih Öğretimi (Çev: M. Safran) Ankara.
• Özlem, D. (1996). Tarih Felsefesi. İstanbul: Anahtar Kitaplar
• Özbaran, S. (1997). Tarih, Tarihçi ve Toplum. İstanbul:Tarih Vakfı Yayınları.
• Öztürk, C ve Otluoğlu, R. (2002). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı
• Materyaller. Ankara: Pegem A Yayınları. Perrot, J. (1998). Dilbilim (Çev:Emel Ergun). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stradling, R. (2003). 20.Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Senemoğlu, N. (2004). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Tekeli, İ. (1998). Tarih Bilinci ve Gençlik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tanilli, S. (1994). Yüzyılların Gerçeği. İstanbul: Cem Yayınları.
• Uçar, Ş. ( 1997). Tarih Felsefesi Meseleleri. İstanbul: Nehir Yayınları.