Öz
Bu makalede, Yeni Uygur Türkçesinin fonetik özellikleri Çağatay Türkçesi ve Eski Türkçe ile karşılaştırılmakta, ortak ve farklı yönleri ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Yeni Uygur Türkçesi, Çağatay Türkçesinin devamı olmakla birlikte bu lehçenin Çağatay Türkçesinden ayrıldığı hususlar da göze çarpmaktadır. Bu ayrılıkların bir kısmının dilin doğal gelişim süreci içinde Çağatay Türkçesinde meydana gelen bazı ses değişmelerinin Yeni Uygur Türkçesinde daha ileri aşamaya varmasından, bir kısmının ise Çağatay Türkçesinden bağımsız olarak Eski Türkçe dönemi ses hadiselerinin devam etmesinden kaynaklandığını düşünmekteyiz. Her ne olursa olsun, bu kanıtlar Yeni Uygur Türkçesinin Çağatay Türkçesinden bağımsız gelişen bir Türk lehçesi olduğunu iddia etmek için yeterli değildir
Anahtar Kelimeler
Yeni Uygur Türkçesi Çağatay Türkçesi Eski Türkçe karşılaştırmalı ses bilgisi fonetik
Kaynakça
- CAFEROĞLU, Ahmet. (1984). Türk Dili Tarihi. Enderun Kitabevi: İstanbul.
- CANPOLAT, Mustafa. “Çağatayca Dili ve Edebiyatı”. Türkler Ansiklopedisi. Cilt: 8.
- CLAUSEN, Gerard. (1972). An Etymologycal Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford Universty Press. Ely House: London.
- ECKMANN, JΟnos. (1988). Çağatayca El Kitabı. Tercüme: Günay Karaağaç. Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 3412: İstanbul.
- ____________. (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar. (Yayıma hazırlayan: Osman Fikri SERTKAYA). TDK Yayınları No. 635: Ankara.
- GABAİN, A.von. (1988). Eski Türkçenin Grameri. (Tercüme: Mehmet Akalın). TDK.: 532: Ankara.
- GOPUR, Vahitcan ve Hüseyin, Esşer. (1987). UyŞur klassik edebiyati tėzisliri. Milletler neşriyati: Bėyciŋ.
- KAŞGARLI, Sultan Mahmut. (1992). Modern Uygur Türkçesi Grameri. Orkun Yayınevi: İstanbul.
- ÚAYDAROV, A. ve başk. (1963). Hazirşi zaman uyŞur tili, I. şisim, leksika ve fonetika. Úazaş SSR Penler akademiyasiniŋ neşriyati: Almuta.
- KÖPRÜLÜ, Fuat. (1997). İslam Ansiklopedisi “Çağatay Edebiyatı” maddesi, 3. cilt. İ.Ü.E.F.: Eskişehir.
- OSMANOV, Mirsultan. (1990). Hazirşi zaman uyŞur tili dialėktliri. Şincaŋ Yaşlar Ösmürler Neşriyati: Ürümçi.
- Özbek tilining izΤhli luŞati. (1981). 2 cilt, Rus tili nÊşriyΤti: Moskva.
- ÖZTÜRK, Rıdvan. (1994). Yeni Uygur Türkçesi Grameri. TDK Yayınları: 593: Ankara.
- ___________. (1997). Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil. TDK Yayınları: 680: Ankara.
- ŞÅABDURAHMANOV ve başk. (1980). HΤzirgi özbek ΣdΣbiy tili. Oşıtuvçi nΣşriyΤti: Taşkent.
- Târîhî Türk Şîveleri. (1979). Hazırlayan: Mehmet AKALIN. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 551: Ankara.
- TEKLİMAKANİY, Abdureop Polat. (2004). ÇaŞatay uyŞur tili heşşide mupessel bayan. Milletler neşriyati: Bėyciŋ.
- TÖMÜR, Óemit. (1987). Hazirşi zaman uyŞur tili grammatikisi (morfologiye). Milletler neşriyati: Pekin.
- Türkçe Sözlük. (1988). 2 cilt. TDK: Ankara.
- UyŞur tiliniŋ izahliş luŞiti. (1999). (Hazırlayanlar: YAKUB, Abliz ve başk.), Şincaŋ óeliş neşriyati: Ürümçi.
Öz
This article is to compare phonetic the peculiarities between “the Modern Uighur,” “the Chagatai,” and “The Old Turkish” languages and point out the differences as well. Though the modern Uighur is the continuation of the Chagatai language, it also slightly differs from it. Some of these phonetical changes go further in the modern Uighur during the natural progress the Chagatai language in comparison to the Old Turkish. The rest of the changes are independent from the Chagatai language and the follow up of the process which has been in act since the Old Turkish. However, these do not prove that the modern Uighur language advances as a Turkic dialect independent from the Chagatai language
Anahtar Kelimeler
modern Uighur language Chagatai the Old Turkish comparative phonetic phonetic
Kaynakça
- CAFEROĞLU, Ahmet. (1984). Türk Dili Tarihi. Enderun Kitabevi: İstanbul.
- CANPOLAT, Mustafa. “Çağatayca Dili ve Edebiyatı”. Türkler Ansiklopedisi. Cilt: 8.
- CLAUSEN, Gerard. (1972). An Etymologycal Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford Universty Press. Ely House: London.
- ECKMANN, JΟnos. (1988). Çağatayca El Kitabı. Tercüme: Günay Karaağaç. Edebiyat Fakültesi Yayınları No. 3412: İstanbul.
- ____________. (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar. (Yayıma hazırlayan: Osman Fikri SERTKAYA). TDK Yayınları No. 635: Ankara.
- GABAİN, A.von. (1988). Eski Türkçenin Grameri. (Tercüme: Mehmet Akalın). TDK.: 532: Ankara.
- GOPUR, Vahitcan ve Hüseyin, Esşer. (1987). UyŞur klassik edebiyati tėzisliri. Milletler neşriyati: Bėyciŋ.
- KAŞGARLI, Sultan Mahmut. (1992). Modern Uygur Türkçesi Grameri. Orkun Yayınevi: İstanbul.
- ÚAYDAROV, A. ve başk. (1963). Hazirşi zaman uyŞur tili, I. şisim, leksika ve fonetika. Úazaş SSR Penler akademiyasiniŋ neşriyati: Almuta.
- KÖPRÜLÜ, Fuat. (1997). İslam Ansiklopedisi “Çağatay Edebiyatı” maddesi, 3. cilt. İ.Ü.E.F.: Eskişehir.
- OSMANOV, Mirsultan. (1990). Hazirşi zaman uyŞur tili dialėktliri. Şincaŋ Yaşlar Ösmürler Neşriyati: Ürümçi.
- Özbek tilining izΤhli luŞati. (1981). 2 cilt, Rus tili nÊşriyΤti: Moskva.
- ÖZTÜRK, Rıdvan. (1994). Yeni Uygur Türkçesi Grameri. TDK Yayınları: 593: Ankara.
- ___________. (1997). Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil. TDK Yayınları: 680: Ankara.
- ŞÅABDURAHMANOV ve başk. (1980). HΤzirgi özbek ΣdΣbiy tili. Oşıtuvçi nΣşriyΤti: Taşkent.
- Târîhî Türk Şîveleri. (1979). Hazırlayan: Mehmet AKALIN. Atatürk Üniversitesi Yayınları No: 551: Ankara.
- TEKLİMAKANİY, Abdureop Polat. (2004). ÇaŞatay uyŞur tili heşşide mupessel bayan. Milletler neşriyati: Bėyciŋ.
- TÖMÜR, Óemit. (1987). Hazirşi zaman uyŞur tili grammatikisi (morfologiye). Milletler neşriyati: Pekin.
- Türkçe Sözlük. (1988). 2 cilt. TDK: Ankara.
- UyŞur tiliniŋ izahliş luŞiti. (1999). (Hazırlayanlar: YAKUB, Abliz ve başk.), Şincaŋ óeliş neşriyati: Ürümçi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2006 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2006 Cilt: 8 Sayı: 15 |