AVRUPA BİRLİĞİ UYUM SÜRECİNDE TÜRKİYE'NİN MAASTRİCHT KRİTERLERİNE GÖRE PERFORMANSI

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 1, 83 - 116, 28.06.2007

E. Nur Özkan Günay

https://doi.org/10.29228/mjes.173

Öz

Be§ genL,~leme siireci ya~·ayan Avrupa Birligi, sosyal, kiiltiirel, ekonomik
ve politik olarak r,:ok farkh yapt!ara sahip Avrupa iilkelerini yeni bin _vdda
harz§, demokrasi ve yiiksek refah paydas1 etrajinda birlqtirip, 'Tek Avrupa'
olarak kiiresel ortamda etkin rol oynamay1 hedejlerni§tir. U!keler baztndaki
farkhlzklar r,:qitlilik yaratzrken, ekonomik, politik ve idari biitiinlqmede
sorunlara neden olmakta ve biitiinle§me siirecini zorlo~·tmnaktad1r.
Tiirki_ve 'nin de Avrupa Birligi 'ne iiyeligi siirecinde, ekonomik, siyasal,
sosyal ve hukuksal alanda Maastricht ve Kopenhag (1993) kriterlerini
kar§zlamasl gerekmektedir. Uye ve aday iilkelerin ekonomik yeterliligi
'Maastricht kriterleri' ad1 veri/en be§ makroekonomik oir,:iit c.·erc.·evesinde
degerlendirilmekte ve aday iilkenin Euro Bolgesi 'ne katzfmadan yeterli
derecede ekonomik istikrar ve biitiinleJme diizeyini tutturdugu garantiye
alznmaktadzr. Bu r,:alzJmada, May1s 2004 tarihinde 25 iiyeye ulaJan Avrupa
Birligi iilkeleri ve aday iilkeler Maastricht kriterlerine gore ince/enmekte ve
Tiirkiye 'nin konumu goreceli olarak kar.;zla~·tmlmaktadw. Avrupa Birligi 'ne
tam iiyeligi hedejleyen Tiirkiye son donemde 'istikrarlt bir ekonomik yop1
saglama' konusunda olumlu ge!iymeler gostermi§tir. Maastricht kriterleri
baz almdzgznda 2005 sonzt itiboriy!e mali disiplin c1lr,:iitlerini kar~·zladi{;l,
enflasyon ve faiz oranlanndaki olumlu ge!i.~·im sonucu yaktnhJ.?'ma siirecine
girdigi gi5riilmektedir.
AB 'nin geni.~leme siirecinde Aiaastricht kriterleri, aJay iilkenin Eu;·a
Bolgesine katzlmadan yeterli ekonomik istikrar ve biitiinle!jme diizeyini
tutturdugunu garantiyc almaktadtr. Biinyesine on yeni iilkenin katiitmiJ'lo
ba~-!ayan geni~·leme siirecinin o/umlu ve• o!umsuz etkileri tart1ymast.
Tiirkiye 'nin 3 Ekim 2005 tarihindeki tam iiyelik miizakerelerine ba~·lama
kararz ile doruk noktasma ~·zkmz§f!r AB 'ne tam ii,velik hedefi o!an Tiirkive
bu siirer,: ic.·inde 2000-2001 krizlerini yaJamz§ ve 'istikrarfl hir ekonomik  yap1 saglama' konusundaki baskz daha da artmz~·tzr. Bu ~·alz~manzn amacz, J
Tiirkiye ile AB arasmda tam ii_velik miizakere siirecinde ya!janan ·.
tartz!jmalara ekonomik gostergeler ~·er~:evesinde z~·zk tutmak, Maastricht f
kriterleri baz alznarak AB 'nin 15 eski iiyesi (AB 15), yeni iiyefer (+AB 15) ve
aday iilkelerin ekonomik performans!armt kar!jzla,~tmnak ve Tiirkzve 'nin AB
ekonomisi irindeki konumunu 1998-2005 donemi irin g()reccli olarak
belirlemektir. ilk bO/iimde, AB ve Tiirkiye ihykileri geni:;ieme siireci
kapsammda her iki taraf a~·zsmdan degerlendiri!mt'ktedir. ikinci boliimde, j.·.· ..
temel ekonomik ve demograflk g/isterge!er ('<:>r('eJ'f'l'indc A B iiye n' aday l
iiikdain kar~t!a~·ttrdma . ..,·l yapzlmakrad~r. O(;linai b()/iimde, ekonomik ve
siyasi biitiinle.'jmenin ol(·iitleri ozetlenmekte ve lo,1aastricht kriterleri
r,;en;:evesinde iilkelerin son sekiz yzlltk performanslan kar,..,·!la~·tmlmaktadzr.
Son b6liimde ise, ekonomik gostergeler t.'jzgznda Tiirkiye 'nin ekonomik
performans apszndan konumu _vorumlanmaktadir.

Anahtar Kelimeler

Maastricht Kriterleri, Döviz Kuru, Enflasyon, Mali Kriterler

Kaynakça

• AB Tiirkiye Delegasyonu (2003a). Avrupa Birligi Geni~leme Siirecinde Tiirkiye, Eri~im: www.deltur.cec.eu.int.
• AB Tiirkiye Delegasyonu (2003b ). Avrupa Birligi Hala Geni~liyor. Eri~im: www.deltur.cec.eu.int.
• CEPS Policy Brief (2006). Centre for European Policy Studies, No.96/March 2006. Eri~im: http://www.ceps.be.
• DeutscheBank Emerging Markets Database. Eri~im: https://gmsecure.db.com.
• Dura, C. ve H. Atik (2003). Avrupa Birligi, Giimriik Birligi ve Tiirkiye. Ankara: Nobel Yaym Dagttlm.
• Dyker, D.A. (1999). The European Economy. New York: Longman.
• Kar, M. ve H. Ankan (2003). Avrupa Birligi Ortak Politikalarzn
• Uyumla~tmlmasz. istanbul: Beta Bastm Yaytm Dagttlm A.$ ..
• Karluk, Rtdvan (2003). Uluslararasz Ekonomi. istanbul: Beta Bastm Yaytm Dagttlm A.S
• Karluk, Rtdvan (2005). Avrupa Birligi ve J;iirkiye. istanbul: Beta Bastm Yaytm Dagtttm A.$. '
• Me Kinsey Global Institute (2003). Tiirkiye, Verimlilik ve Biiyiime Atzlzmznzn Gerr;ekle~tirilmesi, McKinsey & Company.
• OANDA Corporation, Currency Website. Eri~im: www.oanda.com.
• OECD World Economic Outlook. Eri~im: http://www.securittes.com. 116 AB SORECiNDE TORKIYE'NiN MAASTRICHT KRiTERLERiNE GORE PERFORMANSI Turkey in Europe: More than a promise? (2004). The Report of the Independent Comission on Turkey. World Bank Group Online Database. Eri~im: http :1 /devdata. worldbank.org/data-query.
• World Bank Development Report (2006). The World Bank.
• World Investment Report 2006 (2006). FDI From Dn·e!opmg and Transztwn Economies: Implications for Development. United Nations Conference on Trade and Development.
• WTO Trade Statistics.
• iKV (2002). Kopenhag Avrupa Konseyi Zirve Sonu(Jarz: 12-13 Aralzk 2002. Eri~im: www.ikv.org.tr.