BATI BALKAN ÜLKELERİNDE AZINLIK HAKLARI

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 1, 147 - 177, 09.11.2020

Nihan Akıncılar Köseoğlu

https://doi.org/10.29228/mjes.13

Öz

Ortak bir azınlık hakları politikası olmamasına rağmen, azınlık haklarını düzenleyen uluslararası antlaşmaları ve özellikle Avrupa Konseyi bünyesindeki sözleşmeleri kendi kriterleri açısından benimseyen Avrupa Birliği (AB) 1993 yılında oluşturduğu Kopenhag Kriterleri’nin siyasal kriterlerinde “azınlıklara saygı ve onların korunması” şartına yer vermiş ve bu şartı yerine getiren aday ülkeleri üyeliğe kabul etmeye başlamıştır. Böylece AB, şartlılık mekanizması aracılığıyla aday ve başvuran devletleri, ülkelerinde bulunan azınlıklara hem pozitif hem de negatif haklar vermesi için zorlamaktadır. Eğer bu haklar AB standartlarında olmazsa Birlik, ülkeleri üyeliğe kabul etmemektedir. Aday ülke statüsündeki üç Balkan ülkesindeki – Arnavutluk, Karadağ, Sırbistan – azınlık hakları gelişimi bu çalışmanın odak noktasıdır. Makalede bu ülkelerin azınlık hakları konusundaki yasal düzenlemeleri ve bu düzenlemelerin uygulama örnekleri incelenmekte; sonuçlarına bakılarak ülkelerin azınlık hakları açısından Avrupalılaşma seviyeleri yorumlanmaktadır. Bu bağlamda, hem müzakerelerin başlaması kararı yeni alınan (24 Mart 2020) Arnavutluk’ta hem de müzakerelerin sürdüğü Karadağ ve Sırbistan’da “Yargı ve Temel Haklar” faslı her sene Komisyon’un hazırladığı ülke raporlarına bakılarak karşılaştırmalı bir şekilde AB’ye uyum süreçleri açısından incelenmektedir. Makalenin ana argümanı, Arnavutluk, Karadağ ve Sırbistan’ın özellikle azınlık hakları gelişimi konusunda benzer Avrupalılaşma örnekleri gösterdikleri ve bu alandaki Avrupalılaşmalarının olası üyeliklerini kolaylaştırıcı bir etkiye sahip olduğudur. Makale, bu üç ülke için azınlık hakları konusundaki gelişmelere ve problemlere bakıldığında, Kopenhag siyasi kriterlerinden azınlık haklarına uyum açısından AB üyeliklerinin önünde herhangi bir engel olmadığı sonucuna varmaktadır.

Anahtar Kelimeler

AB, azınlık hakları, Arnavutluk, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Batı Balkan ülkeleri

MINORITY RIGHTS IN WESTERN BALKAN COUNTRIES

Öz

Even though the European Union (EU) does not have a common minority rights policy, it has adopted international minority rights agreements, especially created by the Council of Europe, as its minority rights policy and has put “the respect for and protection of minorities” as a condition (within the political conditionality of the Copenhagen criteria) for full membership. Through its conditionality, the EU forces candidate and applicant countries to provide both negative and positive rights to their minorities. The improvement of minority rights in three Western Balkan countries –Albania, Montenegro, Serbia – which are all candidates to the EU constitute the main focus of this article. These three countries’ legislative efforts regarding minority rights and their implementations are analyzed comparatively, as a result of which their Europeanization levels of minority rights are interpreted. In order to do that, EU harmonization regarding “Judiciary and Fundamental Rights” chapter of the acquis in both Albania, for which country the decision to start accession negotiations is taken on 24 March 2020, and Montenegro and Serbia, the accession negotiations of which still continue, is comparatively analyzed through the Commission’s annual country reports. The main argument of the paper is that Albania, Montenegro and Serbia have similar Europeanization experiences in minority rights which pave the way to their possible EU memberships. It is concluded that the EU membership for Albania, Montenegro and Serbia do not have any significant obstacles in terms of meeting the minority rights part of the Copenhagen criteria.

Anahtar Kelimeler

EU, minority rights, Albania, Montenegro, North Macedonia, Serbia, Western Balkan countries

Kaynakça

• Ağca, F. (2010) “Batı Balkanların Geleceğinde Avrupa Birliği ve Türkiye’nin Rolü”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1): 45-65.
• Akçay, E.Y. (2016) “Sırbistan’ın AB Serüveni”, AKÜ İİBF Dergisi, 18(1): 73-80.
• Avrupa Komisyonu (2005a) “Albania 2005 Progress Report”, {COM (2005) 561 final}, SEC (2005) 1421, 9 Kasım 2005, <https://ec.europa.eu/ neighbourhood-enlargement/sites/near/files/archives/pdf/key_documents/ 2005/package/sec_1421_final_progress_report_al_en.pdf>, (6 Ocak 2020).
• Avrupa Komisyonu (2005b) “Serbia and Montenegro 2005 Progress Report”, {COM (2005) 561 final}, SEC (2005) 1428, <https://ec.europa.eu/ neighbourhood-enlargement/sites/near/files/archives/pdf/key_documents /2005/package/sec_1428_final_progress_report_cs_en.pdf>, (6 Ocak 2020).