İLKÖĞRETİM BİRİNCİ KADEME SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA COĞRAFYA KONULARIYLA İLGİLİ KAVRAMLARIN BELİRLENMESİ (2004 PROGRAMINA GÖRE)

Yıl 2005, Sayı: 11, 83 - 92, 20.09.2013

Seçil Alkış

Öz

Bu araştırmada, 2004 programına göre hazırlanan sosyal bilgiler 4 ve
5 ders kitaplarında yer alan coğrafya konularıyla ilgili kavramların
belirlenmesi amaçlanmış ve genel coğrafya konularıyla ilgili toplam 190
kavram (fiziki coğrafya 129 kavram, beşeri ve ekonomik coğrafya 61 kavram)
olduğu tespit edilmiştir. Fiziki coğrafya konularıyla ilgili kavramların, beşeri ve
ekonomik coğrafya konularıyla ilgili kavramlara oranla daha fazla olduğu
görülmektedir. Özellikle iklim ve yer şekilleri konularıyla ilgili kavramların
diğerlerine göre daha fazladır. 2004 programına göre hazırlanan sosyal
bilgiler ders kitaplarında coğrafya konularıyla ilgili kavram sayısının 1998
programına göre hazırlanan ders kitaplarına nazaran azaltıldığı dikkati
çekmektedir. Ancak yine de, ders kitaplarında coğrafya ile ilgili kavramların
oldukça fazla sayıda olduğu ve bu sebeple ilköğretim birinci kademe
öğrencilerine bu kavramların tümünün kazandırılmasının oldukça zor olacağı
düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Coğrafya, Kavram

Kaynakça

• Akbaş, Yavuz -2002: İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafi Kavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trabzon.
• Aksoy, Bülent -2003: İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Coğrafya Konularının Öğretim İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi, Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler, Editör: Cemalettin Şahin, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, s. 227-241, Ankara.
• Alkış, Seçil -2005: İlköğretim Birinci Kademe Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Coğrafi Kavramlar Açısından İncelenmesi”, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi (28-30 Eylül 2005), Kongre Kitabı Cilt 2, s.976-979, Denizli.
• Cin, Mustafa – 2004: İlkokul 1. Sınıf Öğrencilerinin Deniz Kavramını Algılamaları Üzerine Bir Araştırma, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences: Theory & Practice, Volume 4, Issue 1 (May), 7-23, Ankara.
• Cin, Mustafa – Özçelik, İsmail -2002: A Review of the Literature on Concept Learning in Physical Geography, Boğaziçi University Journal of Education, Vol. 19 (1), .61-75, İstanbul.
• Cin, Mustafa -1999: The Influence of Direct Experience of the Physical Environment on Concept Learning in Physical Geography, E.D Thesis, University of Durham.
• Coşkun, Mücahit -2003: “Coğrafya Öğretiminde Nem Konusundaki Kavram Yanlışlıkları ve Giderilmesine Yönelik Öneriler”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3) 147-158, Ankara.
• Demirci, Mutlu Pınar -Sarıkaya, Mustafa, -2004: “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Isı ve Sıcaklık Konusundaki Kavram Yanılgıları ve Yanılgıların Giderilmesinde Yapısalcı Kuramın Etkisi”, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Doğanay, Ahmet -2002: “Öğretimde Kavram ve Genellemelerin Geliştirilmesi-Bölüm 7”, Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, (Editörler: Cemil Öztürk-Dursun Dilek), Pegem-A Yay. Ankara.
• Dove, Jane -2002: Immaculate Misconceptions, The Geographical Association, First Published 1999, Printed and bound by Colorcraft Ltd, Hong Kong.
• Girgin, Mustafa - Ertürk, Mustafa -2006 “Yürürlükteki Program ve Ders Kitaplarına Göre Ortaöğretim Coğrafya Perspektifimiz”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (1-13).
• Karabağ, Servet -1998: Coğrafya Öğretiminde Anahtar Sorular ve Kavramlar, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, 25-41, Ankara.
• Öztuna, Aysun, -2002: Kavram Haritalarının Grup Döngüsünde Yapılandırılmasının Başarıya ve Kavram Gelişimine Etkisi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Platten, Linda, -1995a: Talking Geography: an Investigation into Young Children’s Understanding of Geographical Terms Part-1, International Journal of Early Years Education, Vol.3, Number:1 (Spring), 74-91.
• Platten, Linda -1995b: Talking Geography: an Investigation into Young Children’s Understanding of Geographical Terms Part-2, International Journal of Early Years Education, Vol.3, Number:3 (Autumn), 69-84.
• Şahin, Salih -2004: “Coğrafya Öğretiminde Beş Temel Konu”, XII.Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler (Cilt-IV), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, s. 2361-2384, Ankara,
• Turan, İlhan -2002: “Lise Coğrafya Derslerinde Kavram ve Terim Öğretimi ile İlgili Sorunlar”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı 2, 67-84, Ankara.
• Yazıcı, Hakkı -Samancı, Osman 2003İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Ders Konuları ile İlgili Bazı Kavramları Anlama Düzeyleri, MEB. Dergisi, Sayı:158, Ankara.
• Sosyal Bilgiler Dersi 4. ve 5. Sınıf Program Yenileme Çalışmaları, MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Programları, Ankara, 2005 (www.meb.gov.tr)
• İlköğretim Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Birinci Baskı, İstanbul, 2005.
• İlköğretim Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı, MEB Devlet Kitapları, Birinci Baskı, Ankara, 2005.