ÇARŞAMBA ÇAYI’NIN 15 ARALIK 2010 TARİHLİ TAŞKINI VE BOZKIR’DAKİ (KONYA) ETKİSİ

Yıl 2012, Sayı: 25, 81 - 107, 02.10.2013

Adnan Buldur Adnan Doğan Buldur Sabahattin Sarı , Sabahattin Sarı

Öz

Çarşamba Çayı, Büyük Konya Kapalı Havzası’nın güneybatısında yer
alır. Orta Toroslar’ın en batısını oluşturan ve yer yer 2500 metreye yakın
yükseltilere sahip Geyik Dağları’ndan kaynağını alır. Genel olarak kuzeybatı
yönlü hareket eder. Bozkır İlçesi’nin içinden geçerek Çumra Ovası’na ulaşır.
Büyük ölçüde Akdeniz Yağış Rejimi etkisinde olan Çarşamba Çayı zaman
zaman yatağından taşarak çeşitli zararlara yol açmaktadır. Son olarak 15
Aralık 2010 tarihinde yaşanan taşkın olayı da bunlardan biridir.
Bu çalışmada, söz konusu olan taşkının nedenleri ve sonuçları üzerinde
durulmuştur. Yapılan çalışma sonucu elde edilen bulgulara göre bu taşkının
oluşmasındaki temel meteorolojik faktör, yoğun kar yağışının arkasından gelen
şiddetli yağmur olmuştur. Ayrıca taşkının meydana gelmesinde beşeri
faktörlerin de etkisi olmuştur. Özellikle ilçe merkezindeki dere yatağının çeşitli
nedenlerle daraltılması, ilçe çıkışına kurulan regülatörün akış üzerindeki
olumsuz etkisi ve ilçe merkezinde ana akarsuya katılan Çökelez Dere’nin
menfezinin dar olması bunların başında gelir.
Bu olumsuz durumların düzeltilmesi ve akarsuyun yan kolları üzerine
yapılacak olan göletler, Bozkır İlçesi ve köylerindeki sel ve taşkın olaylarının
önüne geçecektir.

Anahtar Kelimeler

Bozkır, Çarşamba Çayı, Sel ve Taşkınlar

Kaynakça

• Atalay, İ., (2007), Toprak ve Bitki Atlası, Farklı Yayıncılık, İstanbul. Bozyiğit, R., (2010), “Mavi Boğaz (Konya) ve Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri” Sel. Ün., A.K. Eğt. Fak. Derg., sayı 29, s.231-250, Konya.
• Buldur, A., (1998), Yukarı Göksu Havzası’nın Hidrojeomorfolojisi, Marmara Üniv., Sosyal Bil. Enst., Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Buldur, A. D., Pınar, A., Başaran, A., (2007), “05-07 Mart 2004 Tarihli Göksu Nehri Taşkını ve Silifke’ye Etkisi”, Selçuk Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 17, s.139-160, 2007 Konya.
• Dean, W., Özgül, N., (1979) Orta Toroslarda Çaltepe Formasyonu’nun Bağbaşı (Hadim-Konya) Yöresindeki Yüzeylemesinde Bulunan Orta Kambriyen Trilobitleri, M.T.A. Derg., sayı 92, s.1-6, Ankara. DMİ, Meteorojik Veriler.
• Doğan, U., (2003), Dipsiz Göl Kapalı Havzası’ndaki Çökme ve Sübsidans Dolinleri (Batı Toroslar), Fırat Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, sayı 2, s.1-21, Elazığ.
• Erentöz, C., (1966), Türkiye Stratigrafisinde Yeni Bilgiler, M.T.A. Derg., sayı 60, s.1-19, Ankara. Erinç, S., (1996), Klimatoloji ve Metotları, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Ertek, A., (1995), “Senirkent Seli (13 Temmuz 1995-Isparta)”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı 30, s.127-143, İstanbul.
• Kadıoğlu, M., (2008), Sel Risk Yönetimi, DSİ XI. Bölge Taşkın Konferansı, 19 – 20 Haziran 2008, Edirne.
• Koçman, A., Kayan., İ. ve diğ., (1996), İzmir’de 3-4 Kasım 1995 Karşıyaka Sel Felaketi (Oluşumu, Gelişimi, Etkileri ve Alınması Gereken Önlemler), Ege Üniversitesi İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları No: 1, İzmir.
• Konya İli Arazi Varlığı, (1992), Tarım ve Köy İşleri Bak., Köy Hizmetleri Gn. Md. Yayınları, İl Rp. No: 42, Ankara.
• Kopar, İ., Polat, S., Hadimli, H., Özdemir, M., (2005), 4-6 Mart 2004 Pulur Çayı (Ilıca-Erzurum) sel Taşkın Afeti,Doğu Coğrafya Dergisi, sayı 13, s. 187-218, Konya.
• Köse, S., Kalay, Z., Altun, L., Karagül, R., (1991), Trabzon 20 Haziran Sel Felaketinin Nedenleri, Sonuçları ve Alınması Gereken Önlemler, Trabzon ve Yöresi 20 Haziran 1990 Sel Felaketi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 299-319, Trabzon.
• Kurter, A., (1979), Türkiye’nin Morfoklimatik Bölgeleri, İst. Ün. Yayınları. İstanbul.
• Mutlu, M. (1994), Bozkır ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası, Selçuk Ün., Sos. Bil. Enst., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Öztürk, B., (2006), Çarşamba Çayı Boğazı’nın (Suğla ve Konya Ovası Arası) Oluşum ve Gelişim Özellikleri, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 45, s.1-14, İstanbul.
• Sarı. S., (2009), Batı Akdeniz Bölümü’nden İç Anadolu’ya Geçiş İklimleri, Selçuk Ün., Sos. Bil. Enst., Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Selçuk Biricik, A. (1982), Beyşehir Gölü Havzası’nın Strüktüral ve Jeomorfolojik Etüdü, İ.Ü. Yay. No:2867, Coğr. Ens. Yay. No 119, Istanbul.
• Selçuk Biricik, A., (1997) “Senirkent’de Sel Afetleri (13 Temmuz 199518,19 Temmuz 1996)”, Marmara Coğrafya Dergisi, sayı 1, s.9-30, İstanbul.
• Sezer, L. İ., (1997), İzmir’de 3-4 Kasım 1995 Karşıyaka-Çiğli Sel Felaketi (Meteorolojik-Klimatolojik Açıdan Bir Yaklaşım), Ege Coğr. Derg., Sayı:9, s.185-242, İzmir.
• Sunkar, M. ve Tonbul, S.,(2010), Batman’da 31 Ekim-1 Kasım 2006 Tarihinde Yaşanan Taşkının Nedenleri, II. Ulusal Taşkın Sempozyumu 22-24 Mart 2010 Afyonkarahisar, Tebliğler Kitabı, s. 349-361, Afyonkarahisar.
• Şahin, K., 2002, Çarşamba Ovası ve Yakın Çevresinde Sel Afeti (27 Mayıs 2000), T. Coğr. Derg., sayı 39, s.79-95, İstanbul.
• Şahinalp, M., (2007), Neden ve Sonuçlarıyla Şanlıurfa İlinde Yaşanan Sel Felaketleri (28, 29 Ekim, 1 Kasım 2006), Türk Coğrafya Dergisi, sayı 49, s.89-122, İstanbul.
• Turan, A., (1990) Toroslar’da Hadim (Konya) ve Güneybatısının Jeolojisi, Stratigrafisi ve Tektonik Gelişimi, S.Ü., Fen Bil. Enst., Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Turoglu, H. ve Özdemir, H., (2005), Bartın’da Sel ve Taşkınlar. Sebepler, Etkiler, Önleme ve Zarar Azaltma Önerileri, ISBN 975-906004-3, Çantay Kitapevi, İstanbul.
• Türkoglu, N., (2009), “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 31 Ekim-1 Kasım Tarihlerinde Meydan Gelen Taşkınların Analizi”, e-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences, 4, (4), 4A0015, 243-254.
• Uğuz, M.,F., Metin, S., Bilgin, A.,Z., Kar, H., Elibol, E., (1994) Karaman-Hadim Dolayanın Jeolojisi, M.T.A. Jeoloji Etütler Dairesi, Ankara.
• Uzun, A, (1995), “Erzurum Çevresindeki Sellere Bir Örnek: 16 Ağustos 1994, Rizekent Seli”, OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı 9, s.246-260, Samsun.
• Yalçınlar, İ. - 1990: Bozkır’da Fosilli Kambro-Ordovisiyen Tabakalar (Konya), Coğr. Araştırmaları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğr. Bilim ve Uyg. Kolu, Cilt :1, Sayı:2, T.T.K., s.113-127, Ankara.
• Zeybek, H. İ., (1998), 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taskın Felaketi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, sayı 11 s.157-164, Samsun.
• Zeybek, H. İ., (2009), 2-3 Mart 2005 Turhal Sel Afet ve Sonuçları, Doğu Coğrafya Dergisi, sayı:21, s.233-248, Konya.