FAİZSİZ FİNANSMAN BONOSU SUKUK VE TÜRKİYE UYGULAMALARI

Yıl 2012, Cilt: 4 Sayı: 7, 1 - 16, 05.02.2014

Figen Büyükakın , Onur Önyılmaz

Öz

2000-2001 krizinin ardından uygulamaya geçen “Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı” Türk sermaye piyasasına önemli bir derinlik kazandırmıştır. Özellikle bankacılık alanında yaşanan gelişmeler, 2008 Dünya Finansal Krizinin en az zararla atlatılmasına neden olmuştur. Ekonomide meydana gelen değişim sonucunda, Türk bankacılık sektöründe aynı zamanda geleneksel bankacılık anlayışının yanında “İslami Pencere” olarak tanımlanan İslami bankaların açılmasına izin verilmiş ve faizsiz finansal araçları talep eden kesimlere yönelik alternatif yatırım araçları geliştirilmeye başlanmıştır. Bu araçlardan hem dünyada hem de ülkemizde en yaygın olarak kullanılanı faizsiz bono dediğimiz “sukuk”tur. Ele alınan çalışmada yurtdışı ve yurtiçinde İslami bankacılığın gelişimi bağlamında İslami yasaklar konusunda hassas düşünen kesimlerin elerindeki atıl fonu reel ekonomiye kazandırma noktasında çok önemli bir paya sahip olan sukuk irdelenmektedir. Ülke ekonomisi yararına düşünüldüğünde, sukuk işlemlerinin canlandırılması için hukuki açıdan doğru yapılandırılması ve vergi ayrıcalıklarının genişletilmesi, borsada işlem görmeye yönelik düzenlemelerin ve açıklayıcı tanıtımların yapılmasının bir zorunluluk haline geldiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankacılığı, Sukuk, Faizsiz Finansman Bonosu

Kaynakça

• Accounting and Auditing OrganizationforIslamic Financial Institutions (AAOIFI) (2012), Islamic Financial Definitions ,http://www.aaoifi. com/aaoifi/IslamicFinancialDefinitions/tabid/209/language/en-US/Default.aspx (Erişim Tarihi: 15.02.2012).
• AKIN, C., (1986), “Faizsiz Bankacılık ve Kalkınma”, İstanbul, Kayıhan Yayınları (İlmi Araştırmalar serisi No: 1).
• ALTAŞ, G. (2008), İslami Finans Sistemi, Sermaye Piyasasında Gündem Raporu, Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği, S. 69.
• ALVI, I. A. , “SukukOverviewandTrends”, (Conference on the Role of Sukuk in Development, İstanbul) (18.05.2012),http://siteresources.worldbank.org/ FINANCIALSECTOR/Resources/IJLAL_
• ALWI_Sukuk_Overview_Trends.pdf (Erişim Tarihi: 25.06.2012). T.C. Başkent Üniversitesi, http://www.baskent.edu.tr/~gurayk/finpazcuma17.doc.
• BAYINDIR, A., (2008), “Faizsiz Sistemde Ödemeyi Geciktiren Borçluya Uygulanacak Maddi Ceza”, İstanbul.
• BAYINDIR, S., (2005), İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık, İstanbul, Rağbet Yayınları. Bugünekonomi, “Türk Şirketleri Sukukla 5 Milyar Dolar Hedefledi”, (08.01.2012), http://ekonomi.
• bugun.com.tr/sukukla-5-milyar-dolar-hedefi-180623-haberi.aspx (Erişim Tarihi: 26.01.2012).
• Bloomberg, “Turkey’sTaxChangePavesWayforSukukSales: Islamic Finance”, (02.11.2011), http:// www.businessweek.com/news/2011-11-02/turkey-s-tax-change-paves-way-for-sukuk-sales-islamicfinance.html(Erişim Tarihi: 26.01.2012).
• DARÇIN, A. C., (2007), “Özel Finans Kurumalarının Katılım Bankalarına Dönüşümünün Sebepleri ve Sonuçları”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Ankara.
• ECE, N. (2011), “ Dünya’da Ve Türk Bankacılık Sektöründe İslam Bankalarının Gelişimi”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı.25.
• Ekodialog, “Finansal Varlıklar – Diğer Finansal Varlıklar”, http://www.ekodialog.com/Makaleler/ kar-zarar-ortakligi-belgesi.html (Erişim Tarihi: 02.05.2012)
• Ernst&Young(2011), “TheIslamicFunds&Invesment Report 2011”, http://www.ey.com/PubIication/ vwLUAssets/IFIR_2011/$FILE/IFIR_2011.pdf
• Gaztevatan, “İlk Sukuk’lar Bu Yıl Çıkıyor”, (31.01.2012),http://haber.gazetevatan.com/ilk-sukuklarbu-yil-cikiyor/428193/2/Haber(Erişim Tarihi: 31.01.2012).
• GÜNAL, V., (1989), Özel Finans Kurumları, Ankara, Türkiye Bankalar Birliği Yayınları. International Islamic Financial Market (IIFM),Sukuk Report 1st Edition, Temmuz 2011, http://www. institutfrancaisdefinanceislamique.fr/docs /files/14_IIFM_Sukuk__Report_1st_Edition.pdf International Financial Services London (IFSL), Islamic Finance Report, Mayıs 2011, http://www. thecityuk.com/assets/Uploads/Islamic-finance-2011
• KÜÇÜKÇOLAK, N. (2008), “Faizsiz Finansman Sertifikası Sukuk’un Türk Sermaye Piyasası Açısından Değerlendirilmesi”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, Cilt.45, Sayı:520.
• ÖZGÜR, E. , (2007), “Katılım Bankalarının Finansal Etkinliği ve Mevduat Bankaları ile Rekabet Edebilirliği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü- sü, Afyonkarahisar.
• ÖZSOY, İ. , (1997), Özel Finans Kurumları,İstanbul, Asya Finans Kültür Yayınları.
• ÖZSOY, İ. Ve YABANLI, A. (2011), “ Yeni Gelişmeler Işığında Türkiye’de Faizsiz Finans ve Katılım Bankacılığı”, Turcomoney Dergisi, Şubat Sayısı.
• Reuters, “Turkey’sfirstIslamicbondsaleoversubscribed”, (25.08.2010), http://www.reuters.com/article/2010/08/25/kuveytturk-sukuk-idUSLDE67N0JX20100825 (Erişim Tarihi 26.01.2012)
• Sermaye Piyasası Kurulu - SPK (2010). Sermaye Piyasası Araçları, Ankara, SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları-2.
• SÖYLER,İ. (2012),“Kira Sertifikalarına Yönelik Vergisel Teşvikler”,2012, www.maliyeokulu.org.tr, Erişim Tarihi: 20.07.2012.
• TESTA, D., (2008), FixedIncomeSukuk: ProspectsforCorporateIssuance, RAHAIL, A., (edt), Islamic Finance, Apractical Guide, (115-121), Londra, Globe Business Publishing
• TOK, A. (2009), İslami Finans Sistemi Çerçevesinde Sukuk (İslami Tahvil) Uygulamaları, Katılım Bankaları ve Türkiye Açısından Değerlendirmeler, (Yeterlilik Etüdü), Sermaye Piyasası Kurulu Hukuk İşleri Dairesi, Ankara.
• TKBB, (2011), Global Faizsiz Finans Verileri, www.tkbb.org.tr. Erişim tarihi: 22.07.2012.
• TÜRKER, H.(2010). İslami Finans Sisteminde Finansal Aracılık (Yeterlilik Etüdü), Sermaye Piyasası Kurulu Aracılık Faaliyetleri Dairesi, Ankara.
• UÇAR, M. (1993), Türkiye’de-Dünyada F. Bankacılık ve Hesap Sistemleri, İstanbul, Faisal Eğitim ve Yardımlaşma Vakfı Yayını.
• WILSON, R. (2004), “Overview of theSukuk Market”, ADAM, N. ve THOMAS,A. (edts), Islamicbonds: Your Guide toIssuing, StructuringandInvesting inSukuk, (3-17), Londra, EuromoneyBooks.
• YILMAZ, O.N. (2010), Faizsiz Bankacılık İlkeleri ve Katılım Bankacılığı, Türkiye Katılım Bankaları Birliği, Eğitim No: 2009/2010-51.
• YIMAZ, M.K., (2012), “Türk Sermaye Piyasasında Faizsiz Yatırım Araçlarının Gelişiminin Değerlendirilmesi ve Geleceğe Dönük Bir Bakış”, Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, Cilt.49, Sayı:563.
• ZAİM, S. ( 2005), Türkiye’nin Yirminci Yüzyılı Toplum/ İktisat/ Siyaset, İstanbul, İşaret Yayınları. Cgscenter, “Sukuk Nedir, Nasıl Oluşturulmaktadır, Geleneksel Bono ve Seküritizasyondan Farkı Nedir?” http://www.cgscenter.org/doc/ SUKUK%20NEDIR.pdf (Erişim Tarihi: 15.02.2012).
• www.aaoifi.com
• www.kuveytturk.com.tr
• www.albaraturk.com.tr
• www.turkiyefinans.com.tr
• www.bankasya.com.tr
• www.tkbb.org.tr