Türkiye'de İslami Bankacılık: Eksiklikler, Gereklilikler ve Zorluklar Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 2, 68 - 82, 31.12.2021

Esma Vatandaş

Öz

Katılım bankacılığının daha da gelişmesi ve beklenen potansiyeline ulaşması için öncelikle Türkiye’de
katılım bankacılığının karşılaştığı eksikliklerin ve zorlukların belirlenmesi önemlidir. Bu çalışma, katılım
bankacılığı uygulamaları hemen hemen eş zamanlı başlamış olmasına rağmen, Türkiye’nin birçok
Müslüman ülkeye kıyasla benzer bir gelişme göstermemesinin nedenlerini araştırmaktadır. Türkiye’de
katılım bankacılığının eksiklikleri konusunda Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB)’nin makro
ekonomik verileri yorumlanarak ve literatür taraması yapılarak nitel bir çalışma sunulmaktadır. Bu
çalışmada tespit edilen başlıca sorunlar; konvansiyonel bankacılıkla benzerlik, faizli finansal sistemle
rekabet, şeriat standartlarında ve merkezi kontrolde eksiklik, ürün çeşitliliğinin yetersizliği, alanında
yetişmiş insan kaynağı, toplum algısında yakın geçmişteki deneyimlerden kaynaklanan olumsuz itibar
ve son olarak asimetrik bilgi eksikliği şeklinde sıralanabilir. Bu çalışma ile, katılım bankacılığının
gelişmesi için mevcut sorunlara çözüm olabilecek nitelikte yeni düzenlemelere ihtiyaç olduğu ortaya
konmuştur.

Anahtar Kelimeler

İslami bankacılık, Reformlar, Türkiye, Revizyon, Murabaha, Şeriat kurulu

Islamic Banking in Turkey: A Critical Evaluation on Deficiencies, Necessities, and Challenges

Öz

It is important to first identify the deficiencies and challenges which faced participation banking in
Turkey to develop further and reach its expected potential. This paper seeks the reasons which Turkey
does not show a similar development compared to many Muslim countries, even though its participation
banking practices started simultaneously with them. The main purpose of this study is to reveal the
deficiencies and challenges of participation banking in Turkey. It presents a descriptive study by making
a literature review and trying to interpret the macro-economic data of TKBB about deficiencies of
participation banking in Turkey. The main problems are determined in this study are below: Similarity
with conventional banking, competition against the interest-bearing financial system, lack of Shariah
standards and central control, inadequacy of product diversity, trained human resources in the field,
negative reputation arising from recent experiences in the perception of society, and finally the lack of
asymmetric information. With this study, it has been revealed that there is a need for new regulations
for the development of participation banking.

Anahtar Kelimeler

Islamic banking, Reforms, Turkey, Prospects for revisions, Murabaha, Shariah board

Kaynakça

• Ainley, M., Mashayekhi, A., Rahman, A., & Ravalia, A. (2008). The Development of Islamic Finance in the UK. In H. Enwar (Ed.), Islamic Finance: A Guide for International Business and Investment (pp. 1–238). GMB Publishing.
• Albaraka, (2020). Principles of Islamic Banking.
• Arabacı, H. (2015). Türk Katılım Bankacılığında Fon Kullandırma Yöntemleri.
• Arabacı, N. (2007). Katılımm Bankalarının Türkiye’de Bankacılık Sektöründeki Yeri, İşleyişi ve Performans Analizi.
• Asutay, M. (2013). The development of Islamic banking in Turkey: Regulation, performance and political economy. In V. Cattelan (Ed.), Islamic Finance in Europe: Towards a Plural Financial System (pp. 213–227). Edward Elgar Publishing.
• Bayındır, S. (2005). İslam Hukuku Penceresinde Faizsiz Bankacılık. Rağbet Yayınları. Rağbet Yayınları.
• Cebeci, İ. (2021). 40 Soruda Murabaha. İktisat Yayınları.
• Central Shariah Board, (2020), Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions, Governance Standard No. 8.
• COMCEC. (2020). Improving Shariah Governance Framework in Islamic Finance.
• Cumhuriyet Gazetesi, (2020). Merkez Bankası zorunlu karşılıklara faiz uygulamasına başlıyor; 21 October 2016.
• Çürük, S. A. (2013). İslami Finansın Türkiye’deki Gelişimi, Mevcut Sorunlar ve Çözüm Önerileri.
• Egresi, I., & Belge, R. (2017). Islamic Banking in Turkey: Population Perception and Development Challenges. Revista Românâ de Geografie Politicâ, 19(1), 30–55.
• Fidancı, A. H. (2011). Katılım Bankalarının Türkiye’deki Gelişimi ve Katılım Bankalarında Müşteri Memnuniyeti Üzerine Bir Araştırma.
• Hazıroğlu, T. (2017). Katılım Ekonomisi. İz Yayıncılık.
• Hardy, L. (2012). The Evolution of Participation Banking in Turkey. Online Journal on Southwest Asia and Islamic Civilization, Winter, 1–15.
• Kazancı, F. (2019). Merkez Bankası Zorunlu Karşılık Uygulamasına Faizsiz bir Yaklaşım. Adam Akademi, 395–442.
• Orhan, Z. H. (2018). Mit Ghamr Savings Bank: A rol Model or an Irreplicable Utopia? The Journal of Humanity and Society, 8(2), 85–102.
• Orhan, Z. H., Karadoğan, S., & Turan, M. (2017). Türkiye’de İslam İktisadı Tecrübesi: Teorik ve Pratik Birikimler. In S. Karadoğan
• (Ed.), İslam İktisat Düşüncesi: Birikim ve Yönelim (pp. 295–328). Maruf Vakfı Yayınları.
• Özcan, M. E., & Hazıroğlu, T. (2000). Bankacılıkta Yeni Bir Boyut: Katılım Bankacılığı. Bereket Journal, 3(9), 8–11.
• Özdemir, K. (2014). Türk Katılım Bankaları İle Malezya İslam Bankalarının Etkinlik, Verimlilik ve Performans Açısından Değerlendirilmesi.
• Özdemir, M., & Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği.
• Sayar, F. (2020). Issues And Challenges Of Partıcıpatıon Bankıng In Turkey: The Perceptıon Of Employee.
• Sayım, F. (2015). The Participation Banking As A Distinctive Method And The Its Growing In The Turkish Finance Market- Period: 2007-2013. Emerging Market Journal, 5(1), 92–111.
• Ekrem, Ş. (2007). Türkiye’de Dünden Bugüne Katılım Bankaları.
• TKBB. (2019). Katılım Bankaları Sektör Raporu.
• Ustaoğlu, D. (2014). Türkiye’de Katılım Bankacılığı: Sektördeki ve Önemi.
• Yetiz, F. (2016). Bankacılığın Doğuşu ve Türk Bankacılık Sistemi. Niğde Universitesi İktisadi ve İdari İlimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 107–117.
• Yılmaz, N. H. (2010). Türkiye’de Katılım Bankaları Alanında Yaşanan Gelişmeler ve Katılım Bankalarında Müşteri Memnuniyeti: Türkiye Finans Katılım Bankası Örneği.
• Yüksel, S., & Canöz, İ. (2017). Does Islamic Banking Contribute to Economic Growth and Industrial Development in Turkey? Ikonomika: Jurnal Ekonomi Dan Bisnis Islam , 2(1).
• Zerka, A. M., & Neccar, A. M. (2009). İslam Düşüncesinde Ekonomi, Banka ve Sigorta. İz Yayıncılık.