Yerel Kalkınma Bağlamında Yerel Yönetim Birliklerinin Kuruluş Sürecinde Uygulanan Vesayet Denetimi ve Bir Model Önerisi

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 283 - 295, 15.03.2016

Burak Hamza Eryiğit

Öz

Dünyada ve
Türkiye’de küreselleşme ekseninde gelişen yerelleşme olgusu yerel kalkınma
kavramını daha fazla ön plana çıkartmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de bir taraftan
kamu yönetimini yeniden yapılandırmaya yönelik düzenlemeler ve buna bağlı yerel
yönetim reformları uygulamaya sokulurken diğer bir taraftan bölgesel kalkınmayı
bölgesel rekabet üzerinden hızlandırmayı amaçlayan kalkınma ajansları sisteme dâhil
edilmiştir. Bahsi geçen dönemde yürürlüğe giren Mahalli İdare Birlikleri Kanunu
yerel yönetim reformları içerisinde önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmada
yerel kalkınma açısından önemli bir niteliğe sahip olan yerel yönetim
birliklerinin merkezi yönetim ile aralarında kurgulanmış olan vesayet ilişkisi
göz önünde bulundurularak daha etkin bir şekilde örgütlenebilmelerinin
sağlanabilmesi için bir model önerisi geliştirmek amaçlanmıştır. Türkiye’de
yerel yönetim kuruluşları içerisinde yer alan il özel idareleri, belediyeler ve
köylerin birlik kurabilmeleri için bakanlar kurulunun onayına ihtiyaç vardır.
Bu durum yerel yönetim birliklerinin kurulmasını zorlaştırmış ve henüz kuruluş
sürecinde uygulanan güçlü vesayet nedeniyle yerel hizmetlerin daha etkin,
verimli ve sürekli verilmesinin önünde engeller oluşturmuştur. Güçlü vesayetin
desantralize edilerek daha etkin bir denetim ilişkisinin kurgulanabilmesi için hazırlanan
bu çalışmada; içerik analizi ve arşiv araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Bu
kapsamda bu çalışmada küresel düzlemde gelişen bölgesel kalkınma olgusunun
önemli araçlarından birisi olan yerel yönetim birliklerinin önemi anlatılmış, ardından
Türkiye’de yerel yönetim birliklerinin tarihsel gelişimi ile uygulanan idari
vesayet ve yerel yönetim birliklerinin durumu ele alınarak bahsi geçen
kuruluşların kurumsallaşması sürecinde yeni bir vesayet modeli önerisi
geliştirilmiştir. Yerel yönetim birliklerinin kuruluş sürecinde mevcut model dâhilinde
vesayet ilişkisinin desantralize edilmesi durumunda; bu kuruluşların daha etkin
şekilde kurulmasının ve hizmet vermesinin sağlanacağı sonucuna varılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetim Birlikleri, Yerel Kalkınma, Vesayet, Desantralizasyon

Tutelage Audit Conducted During the Formation Process of Local Government Unions within the Context of Local Development and a Model Proposal

Öz

The
issue of localization that is developed within the framework of globalization
throughout the world and Turkey has brought forward the concept of local
development even further. Within this scope, regulations and related local
government reforms regarding the reconstruction of public administration in
Turkey have been implemented on one hand while development agencies that intend
to facilitate regional development through regional competition have been
integrated to the system. The Law on Local Government Union which was enacted
during the aforementioned period has a crucial role among local government
reforms. This study intends to propose a model for the purpose of initiating a
more efficient organization of local government unions, which are significant
in terms of regional development, and central government by taking the tutelage
relations built between them into consideration. In Turkey, the provincial
private administrations, municipalities and villages that remain within local
government organizations require approval from the council of ministers in
order to form a union. This circumstance has complicated the formation of local
government unions and has created obstacles while attempts are made to provide
efficient, productive and continuous local services due to the powerful
tutelage applied during the formation process. Attempting to form a more
efficient audit relationship by decentralizing the powerful tutelage, this
study has applied content analysis and archival research methods. In this respect,
explains the importance of local government unions that are one of the crucial
devices of regional development in global terms while the subsequent chapters
deal with the historical development of local government unions in Turkey, the
administrative tutelage implemented as well as the state of local government
unions, and the final chapter proposes a new tutelage model during the
institutionalization process of the aforementioned organizations. It has been
concluded that if the decentralization of the tutelage relations within the
scope of the current model during the formation process of local government
unions takes place, the formation of these organizations shall be more
efficient with more effective services.

Anahtar Kelimeler

Local Government Unions, Local Development, Tutelage, Decentralization

Kaynakça

• Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı, http://www.tbb.gov.tr/mevzuat/kanunlar/Avrupa_Yerel_Yonetimler_ozerklik_Sarti.pdf [Erişim Tarihi: 14.02.2016].
• Boztepe, M. (2014) “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Yerel Yönetimlerin Meclis Kararları Üzerinde Vesayet Denetimi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 6(10), Mayıs, 94-110.
• Bilgin, M. (2002) “Yerel Yönetimlerin Bölgesel Kalkınmadaki Etkinliği: Göller Yöresi Uygulaması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 7(2), 313-330.
• Çetin, M. (2007) “Yerel Ekonomik Kalkınma Yaklaşımı ve Uluslararası Organizasyonlar”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 14(1), 153-170.
• Çukurçayır, M. A. (2013) Yerel Yönetimler Kuram Kurum ve Yeni Yaklaşımlar, (2. Baskı), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Eryılmaz, B. (2014) Kamu Yönetimi, Düşünceler Yapılar Fonksiyonlar Politikalar, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• “İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanunu”, Kabul Tarihi: 1913, http://www.hukuki.net/kanun/11.01.text.asp, [Erişim Tarihi: 21.11.2014].
• Kara, M. ve Görün M. (2008) “Kırsal Kalkınmada İl Özel İdarelerinin, Köylere Hizmet Götürme Birliklerinin ve İlçe Yönetimlerinin Rolü ve Bazı Uygulamalar”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 13(1), 411-433.
• Keleş, R. (2012) Yerinden Yönetim ve Siyaset, (8. Basım), İstanbul: Cem Yayınevi.
• Köseoğlu, M. (2010) “Yerel Yönetim Birliklerinin Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 468, Eylül, 85-102.
• Resmi Gazete, “Belediye Kanunu”, Kanun No: 1580, Kabul Tarihi: 03.04.1930, Sayı: 1471, Tarih: 14.04.1930.
• Resmi Gazete, “Belediye Kanunu”, Kanun No: 5393, Kabul Tarihi: 03.07.2005, Sayı: 25874, Tarih: 13.07.2005.
• Resmi Gazete, “Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”, Kanun No: 5747, Sayı: 26824 Mük., Tarih: 22.03.2008.
• Resmi Gazete, “Köy Kanunu”, Kanun No: 442, Kabul Tarihi:18.03.1924, Sayı: 68, Tarih: 07.04.1924.
• Resmi Gazete, “Mahalli İdare Birlikleri Kanunu”, Kanun No:5355, Kabul Tarihi:26.05.2005, Sayı: 25842, Tarih: 11.06.2005.
• Resmi Gazete, “1982 Anayasası”, Kabul Tarihi: 18.10.1982, Sayı: 17863 (Mükerrer), Tarih: 09.11.1982.
• Resmi Gazete, “On Üç İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Altı İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, Kabul Tarihi: 12.11.2012, Sayı: 28489, Tarih: 06.12.2012.
• Parlak, B. (2014) “Avrupa Birliği Perspektifinden Merkezi Yönetim Yerel Yönetim İlişkileri”, TESAM Dergisi, Cilt: 1(1), 1-40.
• Yerel Yönetim Birliklerinin Sayıları ve Ülke Bazında Fonksiyonlarına Göre Dağılımları http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/YAYINLAR/FAAL%C4%B0YET%20R APORARI/2014_Faaliyet_Raporu.PDF) [Erişim Tarihi: 07.02.2016].
• Zengin, G. (2011) “Yerel Yönetimler Aras İşbirliği Modelleri: Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerindeki Yerel Yönetim Birlikleri Üzerine Bir İnceleme, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, Nisan Eylül, 86-106.