Sürgünde Örgüt: Suriye İhvanı

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1, 115 - 132, 03.07.2014

Bulut Gürpınar

Öz

Syrian Ikhwan: An Organization in Exile

Öz

Since the beginning of Islam, a great number of Islamic sects, orders, fractions and organizations have emerged. A significant one among these movements, the Muslim Brotherhood (Al-Ikhwan AlMuslimun fi Suriya/ MB), was first established against the British mandate in Egypt in 1928, and it spread to Syria in the mid 1940s. The MB was represented in the Syrian parliament and even some members served as ministers. Yet, the MB was banned due to its act of violence after the 1963 coup ∗ Araş. Gör. Dr., Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, İşletme Fakültesi, Kocaeli. E-mail: [e-mail]. Çalışmadaki katkılarından dolayı Prof. Dr. Gencer Özcan’a teşekkür ederim.that brought the Baath Party to power. Also with the impact of the Arab revolts The Syrian Muslim Brotherhood has currently regained its significance once again in the Bashar al-Assad era as one of the most important constituents of the oppositional Islamic movement. Moreover, the MB has begun to hold most meetings in Turkey after the Syrian War since its development and political activities in Syria have become a particular concern to Turkey. However, the issue can hardly find a place in the academic articles in Turkey. Having realized this lack of interest, this study aims to provide an overview of the Muslim Brotherhood of Syria. Therefore, the study will start with a discussion on the content of the “Islamic organization” definition. Then, the Syrian Muslim Brotherhood will be elaborated in terms of its establishment, objectives, change process, political position and organization strategy as well as its current position in the opposition together with recent developments in the Islamic world.

Anahtar Kelimeler

Syrian Muslim Brotherhood, Syria, Islamism, The Islamic Movement

Sürgünde Örgüt: Suriye İhvanı

Öz

İslam’ın doğuşundan itibaren, birçok İslam mezhebi, tarikatı, fraksiyonu ve örgütü ortaya
çıkmıştır. Bu hareketler içerisinde önemli bir yere sahip olan İhvan (İhvan-ül Müslimin/
Müslüman Kardeşler), ilk olarak Mısır’da 1928 yılında İngiliz manda rejimine karşı kurulmuş,
1940’ların ortasında bu hareketten etkilenerek Suriye’de benzer bir örgüt oluşmuştur. Suriye
İhvanı parlamentoda temsil edilmiş, bazı üyeleri Bakan olarak görev almış ancak Baas rejimi ile
birlikte şiddet hareketleriyle anılarak yasaklanmıştır. Beşar Esad dönemi ve Arap isyanları ile
birlikte yeniden gündeme gelen Suriye İhvanı, İslamcı örgütlenmeler arasında önemli bir role
sahip olmasına, Suriye’de gelişimi ve siyasal etkinlikleri Türkiye’yi yakından ilgilendirmesine
karşın Türkiye’de gereken akademik ilgiyi bulamamıştır. Bu eksiklikten yola çıkan çalışma,
Suriye muhalefeti içerisinde hala etkin bir konumda olan Suriye İhvanı hakkında bilgi vermeyi
amaçlamaktadır. Bunun için öncelikle İslamcı örgüt tanımının içeriği tartışılacak, ardından
İslamcı örgütler içerisinde Suriye İhvanı’nın kuruluşu, amaçları, geçirdiği değişim, politik
konumu ve örgüt stratejisi, son gelişmelerle birlikte muhalefet içerisindeki konumu sergilenmeye
çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Suriye İhvanı, Suriye, İslamcılık, İslami hareket

Kaynakça

• Abdullah, Ö. F. (1988) Suriye Dosyası, Akabe Yayınları, İstanbul.
• Aji, A. (2013) “Assad Applauds Fall of Egypt’s Muslim Brotherhood” [çevrimiçi], Times of Israel, http://www. timesofisrael.com/assad-applauds-fall-of-egypts-muslim-brotherhood/ [Erişim tarihi: 21.01.2014]
• Akçura, Y. (2011) Üç Tarz-ı Siyaset, Kilit Yayınevi, Ankara. Akdoğan, Y. (1999) İslamcılık Bağlamında Türkiye’de Siyasalİslam’ın Gelişimi ve Refah Partisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Al-Muqdad, O. (2014) Suriyeli gazeteci Omar Al-Muqdad ile mülakat, mülakatı yapan: B. Gürpınar, 4 Kasım, Taksim, İstanbul.
• Atlıoğlu, Y. (2006) Beşşar Esad Suriyesi’nde Reform¸ Tasam Yayınları, İstanbul.
• Atacan, F. (2011) “Fulya Atacan’la Arap Baharı Üzerine Söyleşi”, Praksis, 26 Şubat.
• Baban, İ. T. (2006) Müslüman Kardeşler Örgütü’nün Çağdaş İslamcı Akımlar Üzerindeki Etkileri, Yüksek Lisans Tezi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Ankara.
• Ben-Tzur, A. (1968) “The Neo-Ba’th Party of Syria”, Journal of Contemporary History, 3: 161-181.
• Bidwell, R. (2010) Dictionary of Modern Arab History, New York: Routledge.
• Bulaç, A. (2011) “İslam’ın Üç Siyaset Tarzı veya İslamcıların Üç Nesli”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6, İslamcılık¸ İstanbul: İletişim Yayınları, 48-68.
• Bulut, F. (1994) İslamcı Örgütler, İstanbul: Tüm Zamanlar Yayıncılık. Calvert, J. (2008) Islamism: A Documentary and Reference Guide, Wersport: Greenwood Press.
• Calvert, J. (2009) Sayyid Qutb and the Origins of Radical Islamism, New York: Columbia University Press.
• Canatan, K. (1995) “Bir Okuma Biçimi Olarak Fundamantalizm ve İslamcılık”, Bilgi ve Hikmet, 12(Güz): 50-52.
• CYBC (2013) “Suriye Enformasyon Bakanı: Beşar Esad Suriye Devlet Başkanı olarak kalmaya devam edecek” [çevrimiçi], http://www.cybc.com.cy/tr/index.php/uluslararas-haberler/item/6313-d [erişim tarihi: 17.02.2014].
• Çağlayan, S. (2010) Müslüman Kardeşler’den Yeni Osmanlılar’a İslamcılık, İstanbul: İmge Kitabevi.
• Çakmak, C. (2007) “Müslüman Kardeşler Bir Sivil Toplum Örgütü Mü?”, Akademik Orta Doğu, 2(1): 69-98.
• Dekmejian, R. H. (1995) Islam in Revolution: Fundamentalism in the Arab World, Syracuse: Syracuse University Press.
• Demant, P. (2006) Islam vs. Islamism: The Dilemma of the Muslim World, Westport: Praeger Publishers. El-Kusi, M. B. S. (2010) Selefilik¸ İstanbul: Guraba Yayınları.
• Esposito, J. L. (1998) Islam and Politics, New York: Syracuse University Press.
• Frenkel, S. (2012) “Syrian Rebels Squabble Over Weapons As Biggest Shipload Arrives From Libya”, Times, 14 Eylül.
• Ghadbian, N. (2010) “Syria’s Muslim Brothers: Where to Next?” The Daily Star, Beirut, 17 Eylül.
• Göle, N. (1991) Modern Mahrem, İstanbul: Metis Yayınları. Gülenç, K. (2011) “Küreselleşme, Postmodernizm ve Siyasal İslam”, Kaygı, 9(17): 121-136.
• Haffar, B. (2013) Suriye İhvan Siyasi Ofis Eski Genel Sekreteri Basil Haffar ile görüşme, mülakatı yapan: B. Gürpınar, 4 Kasım, Fatih, İstanbul.
• Hassan, H. (2013) “How The Muslim Brotherhood Hijacked Syria’s Revolution” [çevrimiçi], The Foreign Policy, 13 Mart, http://www.foreignpolicy.com/articles/2013/03/13/how_the_muslim_brotherhood_ hijacked_syria_s_revolution [erişim tarihi: 10.04.2014].
• Hinnebusch, R. A. (1982) “The Islamic Movement in Syria: Sectarian Conflict and Urban Rebellion in an Authoritarian Populist Regime”, içinde Ali E. Hillal Dessouki (der.), Islamic Resurgence in the Arap World, Praeger, New York, 138-169.
• Hürriyet (2014) “Cenevre’de 2. Tur Kriz Havasıyla Bitti”, 16 Şubat.
• Kara, İ. (2011) “İslamcı Söylemin Kaynakları ve Gerçeklik Değeri”, Y. Aktay, M. Gültekingil ve T. Bora (der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6/ İslamcılık içinde¸ İstanbul: İletişim Yayınları, 34-48.
• Karaman, H. (2012) “Müslüman Kardeşler”, Yeni Şafak, 13 Mayıs. Karpat, K. (2001) The Politicization of Islam: Reconstructing Identity, State, Faith, and Community in The Late Ottoman State, New York: Oxford University Press.
• Lawson, F. H. (1982) “Social Bases of the Hamah Revolt,” Merip Reports, 12(9): 24-28.
• Lia, B. (2012). Müslüman Kardeşler’in Doğuşu¸ İstanbul: Ekin Yayınları.
• Lund, A. (2010) “The Syria Muslim Brotherhood: Leadership Transition from Bayanouni to Shafa” [çevrimiçi], Syria Comment, 21 Ağustos, http://www.joshualandis.com/blog/?p=7037 [erişim tarihi: 20.12.2012].
• Lund, A. (2011) “Weakening Regime, Weaker Opposition” [çevrimiçi], Near East Quarterly, 15 Haziran, 5, http://www.neareastquarterly.com/index.php/2011/06/15/weakening-regime-weaker-opposition/? output=pdf [erişim tarihi: 20.12.2013].
• Mardin, Ş. (1992) “İslamcılık”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi Cilt 7 içinde, İstanbul: İletişim Yayınları, 1400-1404.
• Martin, R. C. (der.) (2004) Encyclopedia of Islam and The Muslim World¸ New York: Macmillan Reference.
• Martin, R. C. ve A. Barzegar (2010) Islamism: Contested Perspectives on Political Islam, California: Stanford University Press.
• MAZLUMDER (2011) “Suriye İçin İstanbul Buluşması” [çevrimiçi], http://malatya.mazlumder.org/faaliyetler/ detay/basin-aciklamalari/1/suriye-icin-istanbul-bulusmasi/2735 [erişim tarihi: 11.02.2014].
• Mehmet, O. (2011) “Bize En Uygun Model Türkiye”, Yeni Şafak, 2 Nisan.
• Middle East Watch (1991) Syria Unmasked: The Suppression of Human Rights by the Assad Regime, New Haven: Yale University Press.
• Milliyet (2011) “Gelecekse Türkler Gelsin”, 18 Kasım.
• Milliyet (2013) “Suriye Muhalefetinde Başbakan Çatlağı”, 25 Mart.
• Orhan, O. (2012) “Suriye Müslüman Kardeşler Hareketi Lideri Muhammed Riyad El Şukfa İle Söyleşi” [çevrimiçi], ORSAM, 21 Aralık, http://orsam.org.tr/tr/yazigoster.aspx?ID=4166 [erişim tarihi: 06.01.2014].
• Oweis, K. Y. (2011) “INTERVIEW-Muslim Brotherhood supports anti-Assad protests” [çevrimiçi], Reuters, 11 Nisan, http://www.reuters.com/article/2011/04/11/syria-brotherhood-idaflde73a1ez20110411 [erişim tarihi: 06.02.2014].
• Pargeter, A. (2010) The Muslim Brotherhood: From Opposition To Power, London: Saqi Books.
• Pierret, T. (2012) “Syria: Old-Timers and Newcomers”, R. Wright (der.), The Islamists Are Coming: Who They Really Are içinde, United States Institute of peace, 71-81.
• Pierret, T. (2014) “The Syrian Baath Party and Sunni Islam: Conflicts and Connivance”, Middle East Brief, 77: 1-8.
• Rabil, G. G. (2010) “The Syrian Muslim Brotherhood”, B. Rubin (der.), The Muslim Brotherhood: The Organization and Policies of a Global Islamist Movement içinde, New York: Palgrave Macmillan, 73-89.
• Rabinovich, I. (1972) Syria Under the Ba’th 1963-66: The Army-Party Symbiosis, Jerusalem: Israel Universities Press.
• Radikal (2005). “Emil Lahud Kıskaçta”, 24 Ekim.
• Radikal (2012) “Libya’dan Gelen Silahlar Kardeşler’e Gitti”, 15 Eylül.
• Radikal (2013a) “Suriye Muhalefetine İki Şok Birden”, 24 Mart.
• Radikal (2013b) “Muhalif Cephede Yeni Şok”, 25 Mart.
• Radikal (2013c) “Araplar Silahı Meşrulaştırdı”, 28 Mart.
• Roy, O. (2005) Siyasal İslamın İflası, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Rubin, B. (2007) The Truth About Syria, New York: Palgrave Macmillan.
• Rubin, B. (2010) The Muslim Brotherhood: The Organization and Policies of a Global Islamist Movement, New York: Palgrave Macmillan.
• Salem, N. (2012) “Muslim Brotherhood Reasserting Its leadership of Syria’s Fractured Opposition” [çevrimiçi], http://www.muslimedia.com/archives/oaw02/syr-ikhwan.htm [erişim tarihi: 14.01.2014].
• Seale, P. (1965) The Struggle for Syria: A Study of Post-War Arab Politics 1945–1958, London: Oxford University Press.
• Shadid, A. (2005), “Inside and Outside Syria, a Debate to Decide the Future” [çevrimiçi], Washington Post, 9 Kasım, http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/11/08/AR2005110802070. html [erişim tarihi: 22.12.2013].
• Shepard, W. E. (1996) Sayyid Qutb and Islamic Activism: A Translation and Critical Analysis of Social Justice in Islam, Brill Academic Pub.
• Sly, L. (2011) “Syrian Opposition Unites in Exile” [çevrimiçi], Washington Post, 2 Haziran, http:// www.washingtonpost.com/world/middle-east/syrian-opposition-unites-in-exile/2011/06/01/ AGjEEoGH_ story.html [erişim tarihi: 27.12.2013).
• Son Dakika (2014). “Esad: Seçimlerde Adaylık İhtimalim Yüksek” [çevrimiçi], http://www.sondakika.com/ haber/haber-esad-secimlerde-adaylik-ihtimalim-yuksek-5565398/ [erişim tarihi: 17.02.2014].
• Syria Monitor (2006a). “Bayanouni interview (6/7),” Center for Liberty in the Middle East, Washington, D.C., 08 Haziran.
• Syria Monitor (2006b) “News Round-Up (8\29-9\1)”, 28 Eylül. Syrian National Council (2011) [çevrimiçi] http://www.syriancouncil.org/ [Erişim Tarihi: 27.12.2012].
• Talhamy, Y. (2012) “The Syrian Uprising: The Muslim Brotherhood Reborn”, Middle East Quarterly, 19(2): 33-40.
• Taştekin, F. (2014) “Halep Affetmeyecek”, Radikal¸ 28 Ocak.
• Teitelbaum, J. (2004) “The Muslim Brotherhood and the ‘Struggle for Syria’, 1947–1958, Between Accommodation and Ideology”, Middle Eastern Studies, 40(3): 134–158.
• Tekin, Y. ve B. Akgün (2011) “İslamcılar-Demokrasi İlişkisinin Tarihi Seyri”, Y. Aktay, M. Gültekingil ve T. Bora (der.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 6/ İslamcılık içinde¸ İstanbul: İletişim Yayınları, 652-664.
• Thomas, L. Jr. (2011) “In Turkey’s Example Some See Map For Egypt” [çevrimiçi], The New York Times, 5 Şubat Çevrimiçi: http://www.nytimes.com/2011/02/06/world/middleeast/06turkey.html [erişim Tarihi: 14.12.2013].
• Türköne, M. (1994) Siyasi Bir İdeoloji Olarak İslamcılığın Doğuşu, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Van Dam, N. (2000) Suriye’de İktidar Mücadelesi, İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Weismann, I. (2001) Taste of Modernity: Sufism, Salafiyya, and Arabism in Late Ottoman Damascus, Leiden: Brill.
• Weismann, I. (2010) “Democratic Fundamentalism? The Practise and Discourse of The Muslim Brothers Movement in Syria”, Muslim World, 100: 1-16.
• Wictorowicz, Q. (2004) Islamic Activism, Indiana University Press. Wright, R. (2008) Dreams and Shadows: The Future of the Middle East, Penguin Press.
• Yakın Doğu Haber (2013) “Salih Müslim: Suriye İhvan’ı Erdoğan’ın Hizmetinde” [çevrimiçi], http://www. ydh.com.tr/HD10723_salih-muslim--suriye-ihvani-erdoganin-hizmetinde.html, [erişim tarihi: 22.12.2013].
• Zeyrek, D. (2012) “Suriye İçin Hicab Formülü”, Radikal, 06 Kasım.
• Zisser, E. (2005) “Syria, the Ba’th Regime and the Islamic Movement: Stepping on a New Path?”, The Muslim World, 95(January): 43-65.