Polisin Özerkliği: Polis ve Siyaset İlişkisini Yeniden İncelemek

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 1, 169 - 186, 04.04.2018

Ayfer Genç Yılmaz

https://doi.org/10.14782/marusbd.412639

Cited By: 1

Öz

Dünya genelinde modern devlet oluşum süreçleriyle eş zamanlı biçimde ulusal polis teşkilatlarının
kurulmasıyla birlikte polislik de siyasal alana hızla dahil olmuştur. Bu durum polis ve siyaset arasındaki ilişkiyi
daha fazla görünür hale getirmiştir. Ancak siyaset ve polis arasındaki ilişki Türkiye’de polis çalışmalarıyla
ilgilenen sosyal bilimciler tarafından yok denecek kadar az sayıda incelemenin konusu edilmiştir. Elinizdeki
çalışma işte bu teorik boşluğu doldurmak amacıyla polis-siyaset ilişkisine dair ana yaklaşımları ele almakta
ve eleştirel bir süzgeçten geçirmektedir. Bu doğrultuda, makale kapsamında polis ve siyaset arasındaki
ilişkinin nasıl çalışılması gerektiğine dair bir analitik temel ortaya konulmak istenmektedir.
Polis-siyaset arasındaki ilişkiyi incelemeye yönelik başlıca yaklaşımlardaki farklılıklar her şeyden
önce bu yaklaşımların polisin nasıl tanımlandığına ilişkin farklı bakış açılarından kaynaklanmaktadır.
İlk olarak, polisi bir kurum olarak ele alan yaklaşımlar ağırlıkla polis-siyasal iktidar ilişkisine
odaklanmaktadır. Bu yaklaşıma göre polis siyasal iktidarın elinde bir araç olarak belirir ve siyasal iktidarı
elinde bulunduran hükümetin doğrudan denetimi altında görev yapar. Dolayısıyla polis teşkilatı özerk
değildir. İkinci olarak polisi polislik işlevine referansla tanımlayan yaklaşımlar polisliğin siyasete etki
etme biçimleri üzerinde durmaktadır. Buna göre polislik siyasal süreçler tarafından belirlendiği gibi
onları belirleme yetkisi ve becerisine de sahiptir. Burada, polisliğin siyasal süreçlere aktif müdahalesi ön
plandadır. Elinizdeki çalışma ise söz konusu teorik yaklaşımların mirasını ve katkısını reddetmemekle
birlikte polis-siyaset ilişkisine dair geliştirilecek bir teoriye polisin özerkliği meselesinin de mutlaka
dâhil edilmesi gerektiği görüşündedir. Buna göre polisin mikro ve makro düzeyde yararlandığı özerklik
polisin siyaset ile olan ilişkisini de büyük ölçüde belirlemektedir. Profesyonel merkezi örgütlenmeler
olarak kendi kimlik ve haklarını savunmaya muktedir kurumlar olarak karşımıza çıkan polis teşkilatları
kurumsal ve polis memurları da bireysel özerklikten yararlanırlar. Ancak bu özerkliğin sınırları
vardır. Göreli özerklik kavramı da tam da bu noktada polis araştırmalarına dahil edilmelidir. Polisin
özerkliğinin göreli karakteri ise polis-siyaset ilişkisine dair genel-geçer teorilerin uygulanması yerine
tarihsel ve toplumsal bağlama yerleşecek dinamik ilişkiselliklerin olgusal düzeyde gözlemlenmesi
ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Polis, Polislik, Siyaset, Özerklik, Meşruiyet

Kaynakça

• Bayley, D. (1975). “The Police and Political Development in Europe”, ed. C. Tilly. The Formation of National States in Western Europe. Princeton: Princeton University Press.
• Bayley, D. (1983). “The Police and Political Order in India”. Asian Survey. 23(4), 484-496.
• Bayley, D. (1985). Patterns of Policing. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Bora, T. (1992). “Terör, Devlet ve Türk Sağı”, Birikim Dergisi. 37, 48-57.
• Bora, T. (1994). “Devletin Polisi, Polisin Devleti”, Birikim Dergisi. 57-58.
• Brewer, John D., R. Wilford, A. Guelke, I. Hume, E. Moxon-Browne. (1996). The Police, Public Order and the State. New York: St. Martin’s Press Inc.
• Brodeur, J-P. (1983). “High Policing and Low Policing: Remarks About the Policing of Political Activities”. Social Problems. 30, 507-520.
• Das, D., O. Marenin. (2012). Challenges of Policing Democracies: A World Perspective. Routledge.
• Deflem, M. (2004). “Social Control and the Policing of Terrorism: Foundations for a Sociology of Counterrorism. The American Sociologist. 35(2), 75-92.
• Della Porta, D., O. Fillieule. (2004). Policing Social Protest, ed. D. A. Snow, S. A. Soule, H. Kriesi. The Blackwell Companion To Social Movement. Oxford: Blackwell Publishers, 217-241.
• Ergut, F. (2001). “Polis Çalışmaları İçin Kavramsal Bir Çerçeve”. Amme İdaresi Dergisi. 34 (1), 59-78.
• Ergut, F. (2011). “Ergenekon, Polis ve Siyasal İktidar”. Demokrat Haber. 13 Mart.
• Ergut, F. (2012). Modern Devlet ve Polis Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği. 2. Bsk. İstanbul: İletişim.
• Favre, P. (2009). Quand la Police Fabrique l’Ordre Social Un en deça des Politiques Publiques de la Police? Revue Française de Science Politique. 59, 1231-1248.
• Fillieule, O., F. Jabord. (1997). The Policing of Protest in France: Towards a Model of Protest Policing, ed. D Della Porta, H Reiter. The Policing of Protest in Western Democracies. Minneapolis ve Londra: University of Minnesota Press, 70-90.
• Gülmez, M. (1983). “Polis Örgütünün İlk Kuruluş Belgesi ve Kaynağı”. Amme İdaresi Dergisi. 16(4), 3-15.
• Hülagü, F. (2011). “Restoring Class Power Over the Police: The Role of the International in Neoliberal Police Reform in Turkey”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitsü.
• Hülagü, F. (2012). Kuruluştan 1980’lere Türkiye’de Polis Aygıtına Uluslararasılaşma Süreçleri Üzerinden Bakmak. Memleket Siyaset Yönetim. 7(17), 137-177.
• İnanıcı, H. (2012). “Türkiye’de Polis, İktidar ve İnsan Hakları”. Birikim. 273, 14-23.
• Jobard, F. (2008). “L’autorité de la Police”. Vacarme. 8(43), http://www.vacarme.org/article1557.html [13.12.2015]
• Jobard, F. (2013). “Police Autonomy”. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Political Science. Ed. B. Badie, D. Berg-Schlosser, L. Morlino. Los Angeles, Califf: Sage Publications: 1876-1879.
• Jobard, F., J. de Maillard. (2015). Sociologie de la Police: Politiques, Organisations, Réformes. Paris: A. Colin. Lévy-Aksu, N. (2017). Osmanlı İstanbulu’nda Asayiş 1879-1909. çev. Serra Akyüz. İletişim: İstanbul.
• Linz, J., A. Stepan. (1996a). “Toward Consolidated Democracies”. Journal of Democracy. 7(2), 14-33.
• Linz, J., A.Stepan. (1996b). Problems of Democratic Transition and Consolidation. The John Hopkins University Press.
• Loubet del Bayle, J-L. (1981). “La police dans le Système Politique”, Revue Française de Science Politique. 31(3), 509-534.
• Mann, P. (1994). “Pouvoir Politique et Maintien de l’Ordre Portée et Limites d’un Débat”. Revue Française de Sociologie. 35(3), 435-455.
• Manning, P K. (1977). Police Work: The Social Organization of Policing. Cambridge, MA: MIT Press. Marenin, O. (1985). “Police Performance and State Rule: Control and Autonomy in the Exercise of Coercion”. Comparative Politics. 18(1), 101-122.
• Monjardet, D. (1996). Ce que Fait la Police Sociologie de la Force Publique, Paris: Editions de la découverte.
• Neocleous, M. (2000). Fabrication of Social Order: A Critical Theory of Police Power, Sterling: Pluto Press
• Neocleous, M. (2014). Savaş Erki Polis Erki. Çev. Beyza Sümer Aydaş. Ankara: Notabene Yayınları
• Newburn, T. (2008). Handbook Of Policing. Willian Publishing.
• Reiner, R. (1985). The Politics of the Police. Brighton: Harvester.
• Reiner, R., D. O’Connor (2015). “Politics and Policing: the Terrible Twins”, ed. J. Fleming, Police Leadership: Rising to the Top. Oxford UK: Oxford University Press: 42-70.
• Weber, M. (1968). Economy and Society, Volumes I, II, III. çev. A. M. Handerson ve T. Parson. New York: Bedminster Press.
• Worrall, J L. (2014). “The Politics of Policing”, ed. M. D. Reisig, R. J. Kane. The Oxford Handbook of Police and Policing. Oxford University Press.