Van Ayanis Kalesinden Ele Geçen Ok Uçları Üzerine Genel Bir Değerlendirme

Yıl 2014, Cilt: 8 Sayı: 10, 1 - 62, 01.04.2014

Mehmet Ali Özdemir , Mehmet Işıklı

Öz

Van, Sevan ve Urmiye gölleri arasında kalan özel bir coğrafyada üç yüz yıla yakın varlık gösteren Urartu Krallığı’ndan günümüze kalan en önemli arkeolojik izler onların inşa ettiği görkemli kalelerdir. Bu kalelerden günümüze en iyi korunarak gelmiş olanlardan biri de Urartu’ nun son büyük kralı olan II. Rusa’ nın inşa ettirdiği Ayanis Kalesidir. Van Gölü’nün doğu kıyısında göle hâkim kayalık doğal bir tepe üzerinde konumlanmış olan kale Van’ın 35 km kuzeyinde yer almaktadır. 1989 yılından beri kesintisiz devam eden kazı çalışmaları Urartu arkeolojisine ve kültürüne dair çok zengin bir veri grubunu sunmuştur. Bu zengin koleksiyon anıtsal mimariden organik kalıntılara değin çeşitlilik gösterir. Bu buluntu grupları arasında ok uçları önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu ok uçlarının bir bölümü kazının ilk yıllarından 1998 yılına kadar geçen dönem içerisindeki çalışmaların ve buluntuların anlatıldığı Ayanis I adlı kitapta ayrıntılı olarak değerlendirilmiş ve bilim dünyasına sunulmuştur. Yeni dönem kazılarıyla birlikte bu zengin ok ucu koleksiyonuna yeni örnekler eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Urartu, Ayanis Kalesi, Bronz Ok Uçları, Demir Ok uçları, Mekânsal Dağılım

A General Evaluation On The Arrow-Heads Discovered At Ayanis Castle in Van

Öz

Urartian Kingdom has been existed on specific geography located among Van, Urmia and Sevan Gökçe lakes over the three hundered years. The magnificent castles distrubuted all around the Urartu Land are one of sharpest archaeological evidence of this kingdom. Ayanis Castle placed on eastern shore of Van lake is one of the well preserved Urartian castles. This castle was built by last known grand Urartian king, II. Rusa. The excavations has been continued at Ayanis Castle since 1989 presented very rich data group related to Urartian Culture varied from monumental architecture to botanic remains. The metal objects is a substantial subgroup of this rich data group. The arrow-heads which is subjected to this workshop have a place in this subgroup. As a result of excavations continued for almost thirty years approximate to 2000 arrow-heads have been obtained. A smal group of them has been published in Ayanis I discussed first ten years of Ayanis Excavations. The new period of Ayanis Excavations has been started in 2013 peresented new arrow-heads samples. This essay is aimed to present a general evaluation about all arrow-heads which has been discovered at Ayanis Castle since 1989

Anahtar Kelimeler

Urartian, Ayanis Castle, Bronze Arrows, Iron Arrows, Spatial Distribution

Kaynakça

• Baştürk 2017: Baştürk, M., B., “Urartu Surlarının Üstyapısı Üzerine Yeni Değerlendirmeler: Ayanis Örneği”, (Baskıda), 2017.
• Batmaz 2003: Batmaz, A., Urartu Krallığı’nın II. Rusa Dönemi’ndeki Tarihi ve Kültürü, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2003.
• Batmaz 2015: Batmaz, A., “Ayanis Kalesi’ndeki Haldi Tapınağı’nın Depo Odaları”, Uluslararası Doğu Anadolu Güney Kafkasya Kültürleri Sempozyumu Bildiriler II / International Symposium on East Anatolia South Caucasus Cultures Proceedings II, İngiltere, 2015, 183-195.
• Çilingiroğlu-Salvini 2001: Çilingiroğlu, A., Salvini, M., Ayanis I Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998, Roma, 2001.
• Çilingiroğlu 2004: Çilingiroğlu, A., “Silah, Tohum, Ateş”, Anadolu’ da Doğdu: 60. Yaşında Fahri Işık’ a Armağan / Festschrift für Fahri Isık zum 60 Geburtstag, Ed. Taner Korkut, İstanbul, 2004, 257-267.
• Çilingiroğlu 2005 a: Çilingiroğlu, A., “Ritual Ceremonies in the Temple Area of Ayanis”, Anatolian Iron Ages 5: Proceedings of the Fifth Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van 6 – 10 August 2001, 5, London: British Institute of Archaeology at Ankara, 2005 a, 31-37.
• Çilingiroğlu 2005 b: Çilingiroğlu, A., “Bronze Arrowheads of Ayanis (Rusahinili Eidurukai): Indicate Ethnic Identity?”, Anatolian Metal III, Ed. Ünsal Yalçın, Bochum, 2005 b, 63-66.
• Çilingiroğlu 2006: Çilingiroğlu, A., “Ayanis Kalesi’nde Bulunan Demir Bir Sadak ve Bazı Görüşler” Hayat Erkanal Armağan Kültürlerin Yansıması, Ed. Betül Avunç, İstanbul, 2006, 237-240.
• Çilingiroğlu 2008: Çilingiroğlu, A., “Ayanis Kalesi Depo Odaları İle İlgili Bazı Öneriler”, Muhibbe Darga Armağanı, Ed. Taner Tarhan-Aksel TibetErkan Konyar, İstanbul, 2008, 187-196.
• Derin-Muscarella 2001: Derin, Z., Muscarella, O. W., “Iron and Bronze Arrows”, Ayanis I Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998, Ed. Altan Çilingiroğlu-Mirjo Salvini, Roma, 2001, 189-217.
• Faraldi vd. 2013: Faraldi, F., Çilingiroğlu, A., Angelina, E., Riccucci, C., De Caro, T.
• Batmaz, A., Mezii, A., Caschera, D., Cortese, B., “Micro-chemical and micro-structural investigation of archaeological bronze weapons from the Ayanis fortress (lake Van, Eastern Anatolia, Turkey)”, Applied Physics A Materials Science & Processing 113, 2013, 911-921.
• Işıklı-Özdemir 2016: Işıklı, M., Özdemir, M. A., “2014 Yılı Ayanis Kalesi Koruma ve Onarım Çalışmaları”, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, Ankara, 2016, 283-294.
• Işıklı vd. 2017: Işıklı, M., Öztürk, G., Parlıtı, U., “Van Ayanis Kalesi 2015 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23-27 Mayıs 2016, Edirne, 2017, baskıda.
• Işıklı 2017: Işıklı, M., “Yeniden II. Rusa, Ayanis ve Urartu’nun Sonu”, 2017 (baskıda).
• Karadağ 2014: Karadağ, R., Torgan, E., Akyol, A., A., Çilingiroğlu, A., Dönmez, E., O., “Ayanis Kalesi Arkeolojik Tekstil Örneğinin Tahribatsız ve Mikro Yöntemler ile Analizleri”, 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2014, 103-114.
• Köroğlu 2011: Köroğlu, K., “Urartu: Krallık ve Aşiretler”, Urartu Doğuda Değişim, Ed. K. Köroğlu-E. Konyar, İstanbul, 2011, 10-49.
• Kuru 2009: Kuru, A., Ayanis Kalesi Batı Depo Odaları ve Ele Geçen Buluntuların Dağılımı, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2009.
• Salvini 2001: Salvini, M., “Royal Inscriptions on Bronze Artifacts”, Ayanis I Ten Years’ Excavations at Rusahinili Eiduru-kai 1989-1998, Ed. Altan Çilingiroğlu - Mirjo Salvini, Roma, 2001, 271-278.