Determination of Ornamental Plants Bearing Industrial Value and Their Use in Landscapes

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 34 - 46, 01.08.2018

Hande Aslan

Öz

This study aims to determine the
industrial plants which are used as raw material in various branches of the
industry and which are preferred as ornamental plants that have aesthetic and
functional features in landscape design and planning studies and examine their
landscape use.

Primarily, with the aim of
determining the industrial plants which are preferred as ornamental plants in
the landscape design and planning studies, industrial branches were listed, the
types of plants used in these industries were handled one by one. The types of
plants, used in landscape studies with their aesthetic features such as leaf
colour, flowering, fragrance etc, and functional features such as erosion
prevention, done stabilization etc, were determined.

Industries that benefit from plants
as raw materials; chemical industry, food industry and textile industry. The
chemical industry is a branch of industry that plants are used mostly, with
medicine, paint and cosmetics industry. While plants such as Cotinus coggygria
(Sumac), Sambucus nigra (Elder) are used as paint plants, plants such as Iris
germanica (Soren), Jasminum grandiflorum (Jasmine) are used as cosmetic and
perfumery industry plants. Plants such as Aloe vera, Viola tricolor
(Heart's-ease) are also used to chemical industry as raw material in drug
production. Bambusa sp.(Bambu) which is widely preferred in interior and
outdoor design is a plant species used in textile.  Thymus sp. (Thyme), Salvia sp. (Sage), which
are popular with their sharp and aromatic smell and preferred in landscaping
designs as ground cover plants, are also only two of the plants used in the
food industry.

When it is thought that some of the
plants evaluated as raw materials in various branches of the industry are
plants bearing ornamental value, it becomes the object that determine and
propogate these plants for industry and landscape studies.  If these plants with high added value are
grown and sold to the relevant areas, the grower will earn a higher income. It
will contribute to the development of the country's economy.

Anahtar Kelimeler

industry, industrial plant, ornamental plant, landscape design

Endüstriyel Değer Taşıyan Süs Bitkilerinin Belirlenmesi ve Peyzajda Kullanımları

Öz

Bu çalışma ile endüstrinin çeşitli kollarında ham madde
olarak kullanılan, gerek estetik gerekse de fonksiyonel özellikleri ile peyzaj
tasarımı ve planlama çalışmalarında süs bitkisi olarak tercih edilen endüstri
bitkilerinin belirlenmesi ve peyzajda kullanımlarının irdelenmesi
amaçlanmaktadır.

Peyzaj tasarımı ve planlama çalışmalarında süs bitkisi
olarak tercih edilen endüstri bitkilerinin belirlenmesi amacı ile öncelikle
endüstri kolları listelenmiş, bu endüstrilerde kullanılan bitki türleri tek tek
ele alınarak, yaprak rengi, çiçeklenme durumu, kokusu vb. estetik
fonksiyonlarının yanı sıra, erozyon kontrolü, kumul stabilizasyonu gibi çeşitli
fonksiyonel özellikleri ile peyzaj çalışmalarında tercih edilen bitki türleri
ayrılmıştır.

Bitkilerden ham madde olarak yararlanılan endüstri
kolları; kimya endüstrisi, gıda endüstrisi, dokuma ve giyim endüstrisidir.
Kimya endüstrisi ilaç, boya ve kozmetik gibi alt kolları ile bitkilerden en çok
yararlanılan sanayi kollarından biridir. Cotinus
coggygria (Boyacı sumağı), Sambucus
nigra (Mürver) gibi bitkiler boya bitkisi olarak, Iris germanica (Süsen), Jasminum
grandiflorum (Yasemin) gibi bitkiler kozmetik ve parfümeri endüstrisi
bitkisi olarak kullanılırken, Aloe vera
(Sarısabır), Viola tricolor (Hercai
menekşe) gibi bitkiler de ilaç yapımında kullanılarak kimya endüstrisine
hammadde oluşturmaktadır. İç mekân ve dış mekân tasarımında çokça tercih edilen
Bambusa spp. (Bambu) bitkisi de
bilindiği üzere tekstilde kullanılan bir bitki türüdür. Peyzaj tasarımlarında
yer örtücü olarak tercih edilen, keskin ve aromatik kokusu ile sevilen Thymus spp.( Kekik), Salvia spp.(Adaçayı) gibi türler de gıda
endüstrisinde kullanılan bitkilerden sadece ikisidir.

Endüstrinin çeşitli kollarında hammadde olarak
değerlendirilen bitkilerden bazılarının süs bitkisi değeri taşıyan bitkiler
olduğu düşünüldüğünde, bu bitkilerin belirlenerek gerek endüstri gerekse de
peyzaj çalışmalarında kullanımı için üretilmeleri söz konusu olabilir. Katma
değeri yüksek olan bu bitkilerin yetiştirilmesi ve ilgili alanlara satılması
ile yetiştirici daha yüksek gelir elde eder, ülke ekonomisinin de gelişmesine
katkıda bulunulmuş olur. 

Anahtar Kelimeler

endüstri, endüstri bitkileri, süs bitkisi, peyzaj tasarımı

Kaynakça

• Demir, M., Çelik, S., Noyan, Ö., (2010), Türkiye’de Yetişen Bazı Önemli Boya Bitkilerinin Üretim Teknikleri ve Elde Edilen Renklerin Haslık Dereceleri, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi bildiriler kitabı içinde, sf:1194- 1195, Cilt 3, Tokat.
• Direk, M., (1991), Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde (GAP alanında) Endüstri Bitkileri Üretimi ve Pazarlama Yapısı, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ertin, G., (1998), Türkiye'de Sanayi, Serter, N. (Ed), Türkiye Coğrafyası, sf:163- 182, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5ad9f971e59269.50277023, E.Tar: 20.03.2018.
• Karadağ, R., (2007), Doğal boyamacılık, Kültür ve Turizm Bakanlığı Geleneksel El Sanatları ve Mağazalar İşletme Müdürlüğü, Ankara, ss:128.
• Karamanoğlu, K., (1977), Farmasötik Botanik, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, Ankara, ss:483.
• Mamıkoğlu, N.G., (2007), Türkiye’nin Ağaç ve Çalıları, NTV Yayınları, İstanbul, ss:727.
• Mert, H., Doğan, Y., Başlar, S., (1992), Doğal Boya Eldesinde Kullanılan Bazı Bitkiler, Ekoloji, 1 (5): 14- 17.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2011), Isparta Halısı Desenleri, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, ss: 63.
• Tanrıkulu, N., (2014), Kozmetik Bitkileri Tarımı ve Türkiye Florasının Kozmetik Bitkileri Açısından Önemi, 4. Kozmetik Kimyası, Üretimi, Standardizasyonu Kongresi, 14-16 Şubat, Antalya.