ÇOKKÜLTÜRLÜ EĞiTiM PERSPEKTiFiNDEN KOSOVA'DA SOSYAL BiLGiLERiN YAPILANDIRILMASI

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 85 - 93, 01.09.2017

Berna BABAYONUZ Bajmaku

Öz

Çağımız dünyasında
meydana gelen değişme ve gelişmeler insanların birbirini daha yakından tanıması
ve iletişim kurmasını sağlamıştır. Aynı sınırlar içerisinde yaşayan kültürler
ve farklı coğrafyalarda yaşayan kültürler birbirlerinin kültürlerini tanıma
fırsatı bulmuşlardır. Tüm bunlar çokkültürlülük kavramının ortaya çıkmasına
veya günümüzde giderek ivme kazanmasına neden olmuştur. Tekkültürlülüğün aksine
çokkültürlülüğün daha büyük öneme sahip olması demek, farklı kültürlere saygı
duymak, onlara karşı hoşgörülü olmak, aynı sınırlar içerisinde barışçıl
koşullar içinde yaşamayı daha iyi bilmek demektir. Çokkültürlü toplumlarda
yaşayan bireylerin günümüz dünyasına uyum sağlayabilmek  veya aktif rol alabilmek için tekkültürlü
toplumda yaşayan bireylerden daha avantajlı olduğunu söylemek mümkündür. Günümüzde
aranılan “etkin veya etkili vatandaş” modelini yetiştirmek için en önemli veya
ilk adımın eğitimden geçtiği açıktır. Toplumda aktif rol üstlenen veya etkin
bir vatandaş yetiştirmeye en uygun ders konuları da muhakkak ki sosyal bilgiler
ders konuları içerisinde yer almaktadır. Sosyal bilgiler ders konularıyla yakın
ve uzak çevrenin sorunları ders ortamına getirilerek işlenir. Bireylere, daha
çocukluk çağından sosyal sorunlara karşı duyarlı olma, sorunlara çözüm
üretebilme, karar verebilme ve en uygun çözümü uygulamaya koyabilme öğretilir.
Böylece bireyler, farklı düşünme biçimleri ve becerilerini kullanarak ulusal,
yerel ve dünya sorunlarına karşı duyarlı olabilme yeteneği kazanmış olurlar.
Çokkültürlü bir toplum olma özelliğine sahip olan Kosovada da “etkin veya aktif
vatandaş” olabilme özelliği günümüzde aranılan bir vasıf olarak karşımıza
çıkmaktadır. Bu vasıfın sağlanmasında en önemli ve birincil rolü çokkültürlü eğitim üstlenmiştir.
Çokkültürlü eğitimle bütün topluluklar kendi dillerinde eğitim görme, kendi
kültürlerini ve değerlerini tanıma fırsatı bulmuşlardır. Fakat dünya sahnesinde
aktif rol alabilmek için bir adım daha öteye gitmek gerektiği açıktır. Bunun
için Kosova’daki çokkültürlü eğitim sistemine sosyal bilgiler programının
getirilmesi gerekliliğini vurgulamak yerinde olacaktır. Sosyal bilgiler
eğitimiyle Kosova toplumunu oluşturan bütün topluluklar öncelikle kendi
toplumlarındaki dil, din, değer ve inançlar hakkında bilgi sahibi olacak ve
onlara karşı olumlu tutum sağlayabilecek; sonra da dünyadaki evrensel değerleri
öğrenmeye ve onlara karşı tutum geliştirmeye açık olacaklardır. Farklı
kültürler ve değerler hakkında eğitim almış olan ve bu konularla donatılmış
olan bireyler küresel toplumda etkin veya aktif vatandaşlar olarak kendilerine
yer edinebileceklerdir. Kendi toplumundaki toplulukları kabul etmemek veya
toplumu oluşturan kültürleri bastırmaya çalışmak, dışardaki yani kendi
toplumunun dışındaki kültürleri de öğrenmeye açık olmamayı beraberinde
getirecektir. Bu durumda evrensel değerler esasına dayanan küreselleşmeye uyum
sağlamak daha zor hale gelecektir.  

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, Küreselleşme, Çokkültürlü Eğitim, Sosyal Bilgiler, Etkin Vatandaş

Kaynakça

• AGİT (2009). “İlkokul ve Ortaokul Eğitim Sistemleri İçinde Kosova’da Çoğunluk Toplumuna Ait Olmayan Toplulukların Konumu” İnsan Hakları ve Topluluklar Departmanı Raporu. Kosova: Yayınlanmamış belge.
• Bağcı, İkram. (2013). “Çok Kültürlü Eğitim ve Önemi”. Erişim Tarihi: 5 Mart 2017, http://m.milatgazetesi.com/cok-kulturlu-egitim-ve-onemi-makale-46241
• Bilgili, A. S. (2010). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Bilgili, A. S. (Editör). “Sosyal Bilgilerin Temelleri”. Ankara: Pegem Akademi.
• Carlson, M. ve Rabo, A. (2011). “Giriş”, (İç.) “Çokkültürlü Toplumlarda Eğitim: Türkiye ve İsveç’ten Örnekler”. Derl. M. Carlson, A. Rabo, F. Gök. İstanbul: Bilgi Üniversitesi yayınları.
• Doğanay, Ahmet. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretimi. C. Öztürk (Editör). “Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Duman, B. ve İkiel, C. (2002). “Yapıcı Öğrenme Kuramına Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Erişim Tarihi: 18 Mart 2017, http://web.firat.edu.tr/sosyalbil/dergi/arsiv/cilt12/sayi2/245-262.pdf
• Ergül, H. F. (2009). “Kosova’da Türkçe Eğitim ve Sınıf Öğretmeni Yetiştirme İhtiyacı”. Erişim Tarihi: 10 Mart 2017, http://www.zgefdergi.com/Makaleler/932622269_13_04_Ergul.pdf
• Gökalp (2013). Kültür ve Toplum. N. Suğur (Editör). “Sosyolojiye Giriş”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Habermas, Jürgen. (2002). "Öteki" Olmak "Ötekiyle Yaşamak”, (Çev. İlknur Aka). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kongar, Emre. (2017). “Küreselleşme, Mikro Milliyetçilik, Çok Kültürlülük, Anayasal Vatandaşlık”. Erişim Tarihi: 17 Şubat 2017, https://www.kongar.org/makaleler/mak_kum.php
• Modood, Tariq. (2014). “Çokkültürcülük”, (Çev. Yılmaz İsmail). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Özhan, İmran. (2006). “Farklılaşmanın Özel Görünümleri Olarak Çokkültürlülük ve Çokkültürcülük”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, Cemil. (2011). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış. C. Öztürk (Editör). “Sosyal Bilgiler Öğretimi”. Ankara: Pegem Akademi.
• Özyurt, Cevat. (2005). “Küreselleşme Sürecinde Kimlik ve Farklılaşma”. İstanbul: Açılımkitap.
• Özyurt, Cevat. (2008). Küreselleşme, Ulusal Eğitim ve Siyasal Toplumsallaşma. M. Safran & D. Dilek (Editör). “21 Yüzyılda Kimlik, Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi”. Ankara: Yeni İnsan Yayınevi.
• Özyurt, Cevat. (2009). Küresel Vatandaşlığın Gelişimi, İmkanı ve Küresel Değerler Eğitimi. “I. Uluslararası Avrupa Birliği Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı”. Ankara: Pegem-A Yayınları. Erişim Tarihi: 3 Nisan 2017, https://s3.amazonaws.com/kaynakca/bead279e-fde1-4c41-bab0-74d39697ab78/292933.pdf
• Parekh, Bhikhu. (2002). “Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek”. (Çev. Bilge Tanrısever). Ankara: Phoenix Yayınları.
• Pupovci, Dukagjin. (2002). “Teacher Education System in Kosovo”. Erişim Tarihi: 10 Mart 2017, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.467.5570&rep=rep1&type=pdf
• Rodoplu, U. E. (2014). “Olumlu ve Olumsuz Yönleriyle Çokkültürlülük”. Erişim Tarihi: 15 Şubat 2017, http://akademikperspektif.com/2014/12/16/olumlu-ve-olumsuz-yonleriyle-cokkulturluluk/
• Topsakal, C. ve Koro, B. (2007). “Kosova’da Yaşayan Türkçe Eğitim”. Prizren: Bay Yayınları. Ulusoy, Yılmaz. (2015). “Çok Kültürlü Yaşam”. Erişim Tarihi: 14 Mart 2017, http://www.yilmazulusoy.com/tr/makaleler/cok-kulturlu-yasam
• Ünal, Ç. ve Çelikkaya, T. (2009). “Yapılandırmacı Yaklaşımın Sosyal Bilgiler Öğretiminde Başarı, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi (5. Sınıf Örneği)”. Erişim Tarihi: 24 Mart 2017, http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunisosbil/article/view/1020002659/1020002651