Talep ve Niyet İkilemi ya da Tasarımın İtibarsızlaştırılması: 19. Yüzyılın Sonunda Kandilli’de Fransız Mektebi İnşası

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 52 - 62, 26.12.2018

Oya Şenyurt

https://doi.org/10.30785/mbud.502321

Öz

İstanbul'un Üsküdar ilçesinin en
kuzeyinde Anadoluhisarı ile Vaniköy arasında ve Boğaziçi kıyısında bulunan bir
semt olan Kandilli, 19. yüzyılın sonlarında gerek Fransız tebaanın gerekse
diğer yabancıların yoğun olarak yaşadığı bir bölge niteliğindedir. Çoğu kez
Boğaz’ın doğal güzelliğinin bir parçası olarak görülen semt aynı zamanda,
Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri içinde yer alan bir yapının izinsiz inşa
süreci ile belediye yetkililerinin gündemini de işgal etmiştir. Belediye ve
inşaat sahibi arasında anlaşmazlığa sebep olan olay; Kandilli’de yaşayan
Fransızların çocukları için yapıldığı öne sürülen bir okulun inşasına ilişkin
bazı bilgileri içermektedir. 19. yüzyılın sonlarında, Beyoğlu Fransız Kız
Mektebi’nin müdiresi Madam Deveaux’nün para toplayarak Kandilli Adile Sultan
Sarayı civarında ve Rum mezarlığı karşısında inşa etmek istediği konutunun,
Kandilli’de yaşayan Fransız Katolik tebaa adına inşa edilen bir okul olduğu
iddiası bu makalenin konusunu oluşturmuştur. Bu iddia aracılığıyla, konutun bir
eğitim yapısı haline dönüştürülebilme olasılığına ilişkin tespitler
değerlendirilerek; tasarımsal ve mekânsal ayrımların çizimler üzerinden
okunamamasına ilişkin sorunsalların metinde tartışılması olanaklı hale
getirilmiştir.  

_________________________________________________________________________________

Demand and Intention Dilemma or Discredit of the Design:
Construction of the French School in Kandilli at the end of the 19^th Century

Abstract

Kandilli, a district located between
the Anadoluhisarı and Vaniköy and the Bosphorus shore at the northern end of
the Üsküdar district of Istanbul, is a region where both French people and
other foreigners lived intensively in the late 19th century. Often seen as a
part of the natural beauty of the Bosphorus, the district also occupied the
agenda of the municipal authorities with the unauthorized construction process
of a building within the documents of the Prime Ministry Ottoman Archives. The
event causing the dispute between the municipality and the building owner
contains some information on the construction of a school projected for
children of the French living in Kandilli. The subject of the article is about
the claim, which is about the house that was meant to be constructed across the
Greek Cemetery and around Kandilli Adile Sultan Palace by gathering Money by
Madame Deveaux who was the principle of Beyoğlu French Girls School was a
school constructed for French Catholic People living in Kandilli at the end of
the 19th century. By means of this assertion, through the evaluations of the
detections about the possibility of turning the dwelling into an educational
structure; it is made possible to discuss the problems of design and spatial
distinctions not being read through the drawings in the text.

Keywords: Kandilli, French School Construction, Madam Deveaux

Anahtar Kelimeler

Kandilli, Fransız Mektebi İnşası, Madam Deveaux

Kaynakça

• Alus, S. M. (1997). İstanbul Kazan, Ben Kepçe. İletişim Yayınları, 240s, İstanbul.
• Anonim, (1994). Kandilli. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı, 4, 408-410.
• Atasoy, M. C. (1982). Kandilli’de Tarih. T.T.O.K., 139s, İstanbul.
• Ayverdi, S. (1968). Boğaziçi’nde Tarih. Baha Matbaası, 398s, İstanbul.
• Baronyan, H. (2016). İstanbul Mahallelerinde Bir Gezinti. Can Yayınları, 136s, İstanbul.
• Birsel, S. (2014). Boğaziçi Şıngır Mıngır. Sel Yayıncılık, 456s, İstanbul.
• Deleon, J. (1998). Bir Tutam İstanbul. Remzi Kitabevi, 168s, İstanbul.
• Evin, İ. (1999). Yaşadığım Boğaziçi: Anılar, Öyküler. İletişim Yayınları, 193s, İstanbul.
• Gökbilgin, Tayyib (1992). Boğaziçi. www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf, 251-262.
• Koç, M. (2005). Yeni Türk Edebiyatı’nda Boğaziçi ve Boğaziçi Medeniyeti. Eren Yayıncılık, 358s, İstanbul.
• Marmara, R. (2006). Bizans’tan Günümüze İstanbul Latin Cemaati ve Kilisesi. Kitap Yayınevi, 261s, İstanbul.
• Neave, D. L. (2008). Sultan Abdülhamit Devrinde İstanbul’da Gördüklerim. Dergâh Yayınları, 108s, İstanbul.
• Şenyurt, O. (2015). Osmanlı Mimarisinin Temel İlkeleri: Resim ve İnşâ Üzerinden Gerçekleştirilen Farklı Bir Yaklaşım. Doğu Kitabevi, 436s, İstanbul.
• Ürekli, F. (1999). İstanbul’da 1894 Depremi. İletişim Yayınları, 155s, İstanbul.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Belgeleri
• BEO., Bâb-ı ali Evrak Odası.
• C.DH., Cevdet Dahiliye.
• DH.EUM.AYŞ., Dahiliye Asayiş Kalemi.
• DH.EUM.5.Şb., Dahiliye 5. Şube.
• DH.KMS., Dahiliye Kalem-i Mahsus.
• DH.MKT., Dahiliye Mektubi Kalemi.
• HAT., Hatt-ı Hümayûn.
• İ.ŞE., İradeler Şehremaneti.
• MF.MKT., Maarif Nezareti Mektubi Kalemi.
• YA. HUS., Yıldız Tasnifi Hususi Maruzat Evrakı.
• Y.PRK.ZB., Yıldız Perakende Evrakı Zabtiye.
• İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sanal Arşivi: ataturkkitapligi.ibb.gov.tr. Erişim: 03.02.2017.
• URL -1: http://www.uskudaristanbul.com. Erişim: 03.07.2017.